3 اصل مهم برای روحانیت و ائمه جمعه

نگاهی به برخی توصیه‌های رهبری به ائمه جمعه

تساهل و تسامح با مردم

اگر بخواهیم این موارد را بخشی از مهم‌ترین توصیه‌های رهبری بدانیم؛ آنچه در این بین از زبان رهبری مطرح شده، از آن دست موضوعات مهمی است که بنابر تجربه تاریخی ما اگر ملاک عمل مخاطبان قرار بگیرد؛ شاید بتواند آینده‌ای متفاوت از امروز را برای مراسمی مانند نماز جمعه رقم بزند. چنان‌چه ائمه جمعه ابتدای پیروزی انقلاب، مصادیق بارز چنین رویکردهایی هستند. آن زمان که فوج‌فوج جمعیت از طیف‌های مختلف می‌آمدند که سخنان آیت‌الله محمود طالقانی، آیت‌الله منتظری، سیدعبدالحسین دستغیب، سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی، علی مشکینی و عبدالله جوادی آملی را از پشت تریبون نماز جمعه بشنوند و در میان این افراد خط‌مشی‌های مختلف سیاسی و فرهنگی را شاهد بوده‌ایم. چنان‌چه مشی ملایم و مردمی همراه با تساهل و تسامح محمود طالقانی به‌گونه‌ای بود تقریبا همه نیروهای سیاسی و اجتماعی آن زمان دور او جمع شده و برای او احترام ویژه‌ای قائل بودند؛ طیف دیگری از ائمه جمعه محبوب نیز طی ادوار گوناگون پس از انقلاب حضور داشتند که اگرچه مشی‌سیاسی آنها موجب موضع‌گیری دربرابر مخالفانشان می‌شد، اما سخنان آنها در نمازهای جمعه به‌گونه‌ای بر دل می‌نشست که حضورشان در این مناسک عبادی مردم را جذب کرده و پای منبر آنها می‌آورد؛ از جمله این ائمه جمعه، مقام رهبری و آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی است که شلوغی نمازهای جمعه آنها طی دهه‌های گذشته بر هیچ‌کس پوشیده نیست.

استقلال از دولت‌ها و قدرت‌ها

محور دیگری که در این سخنان مطرح شده بود، بحث فعالیت اقتصادی ستادهای برگزاری نماز جمعه و ائمه جمعه است؛ موضوعی که بارها به اشکال گوناگون مورد نقد قرار گرفته است؛ چنان‌چه برخی، از جمله مصطفی محقق داماد با تعمیم این موضوع به روحانیت، این وابستگی را سمی برای آزادگی و آزادی‌خواهی این قشر از جامعه دانسته‌اند و بر آثار سوء آن بارها تاکید کرده‌اند. اینکه روحانیون و با توجه به سخنان رهبری، به‌طور اخص «ائمه جمعه» وابسته به دولت‌ها و قدرت‌ها شوند، طبیعتا آنها را در معذوریت حمایت از مردم در صورت قرار گرفتن در برابر این قدرت‌ها و دولت‌ها قرار می‌دهد و آن جایگاه پناه مردم بودن که در طول تاریخِ ما به روحانیت آزاده داده می‌شد، دیگر برای این افراد به‌سختی قابل اتلاق خواهد بود. البته با توجه به تضعیف جایگاه برخی از این افراد، به‌دلایل گوناگون طی دهه‌های گذشته آن بُعد مردمی و وابسته به مردم بودن و ماندن آنها با تهدید روبه‌رو شده و همین امر، عمل به این توصیه رهبری را از سوی ائمه جمعه، اگر نگوییم محال، اما بسیار دشوار می‌کند.

«منطق» راه نجات

موضوع دیگری که می‌تواند راه‌گشا و ضرورت فعالیت ائمه جمعه باشد و رهبری بر آن تاکید کردند، دوری از رفتار احساسی در موضوعاتی مانند «حجاب» است که ایشان در این زمینه خواهان گفتار و رفتار «منطقی» و «متین» شده‌اند. موضوعی که طی روزهای اخیر دغدغه مردم و مسئولان شده و با توجه به اظهارات تند از دو سو، از جمله برخی ائمه جمعه فضای دوقطبی را بر جامعه حاکم کرده است و هر آن، به‌سمت محو و نابودی شرایط تعاملی میان مردم پیش می‌رود؛ مساله‌ای که از میان رفتن آن قطعا به ایجاد ناامنی در جامعه و خشونت می‌افزاید. رفتار خشن و احساسی طی روزهای اخیر و انتشار فیلم‌هایی که از این برخوردها در فضای مجازی و رسانه‌ها منعکس شده، زنگ‌های هشداری را در کشور به‌صدا درآورده است که اگر به آن توجه نشود، آینده نگران‌کننده‌ای پیش‌رو خواهیم داشت. سخنرانی‌ها و رفتارهای آتی نشان خواهد داد که ائمه جمعه تا چه اندازه در جهت تحقق سه اصل مورد تاکید رهبری حرکت خواهند کرد.