رویداد

گفت‌وگو با سینا تفنگچی پژوهشگر فضای مجازی

در انتظار هکتیویسم

هم‌زمانی حمله سایبری به درگاه ملی دولت هوشمند، وزارت ارشاد و بانک مرکزی، این حدس که موضوع به اتفاقات اخیر در کشور مرتبط می‌شود را تقویت می‌کرد. گمانه‌ای که خیلی زود از سوی گروه هکتیویسم انانیموس تایید شد و با این شعار که «ما اینجا همراه شما هستیم، عملیات علیه ایران آغاز شد، منتظر ما باشید» هک صداوسیما قدم بعدی آنها عنوان شد. بنابراین در روزهای آینده وبگاه‌های دیگر هم باید منتظر سررسیدن انانیموس‌ها باشند.

هرچند دیروز سه‌وبگاه دولتی در ایران هک شد، اما این حملات از سوی کارشناسان ناموفق خوانده شد چراکه عملیات بازیابی سایت‌ها با سرعت انجام شد به‌طوری‌که بانک مرکزی فقط چنددقیقه از دسترس خارج بود. حمله سایبری در سال‌های گذشته برای ایران پرتکرار بوده. بزرگ‌ترین آن هم شاید مربوط به هک سامانه کارت‌ملی هوشمند سوخت و از دسترس خارج شدن سامانه‌سوخت باشد. اختلالی که چندروز طول کشید تا برطرف شود. دولت سعی کرد تا چند روز پس از هک سامانه، با فروش غیریارانه‌ای بنزین، تبعات این اتفاق را کاهش دهد. هک سایت شهرداری، هک بیلبوردهای شهر و هک دوربین‌های زندان‌های اوین هم نمونه‌هایی از اقدامات سایبری انجام‌شده در سال‌های اخیر است. هرچند برخی کارشناسان افزایش حملات سایبری را به ضعیف بودن زیرساخت‌ها مرتبط می‌دانند اما سینا تفنگچی، پژوهشگر فضای مجازی در گفت‌وگو با هم‌میهن با رد این موضوع می‌گوید: «برخلاف نظر عده‌ای که اینترنت ملی را عاملی برای حفاظت از حملات سایبری می‌دانند، حملات سایبری انجام‌شده به اینترنت مرتبط نیست و مانند آنچه در مورد هک جایگاه‌های سوخت انجام شد؛ در بستر اینترانت بوده است.» او خاطرنشان کرد: «در مواجهه با حملات سایبری، عملیات ضدهک وجود دارد و اقداماتی انجام می‌شود تا فعالیت گروه‌های هکتیویسم خنثی شود.»

تفنگچی متذکر می‌شود: «هک‌های صورت‌گرفته در این دوره چندان سنگین نبود و خیلی زود سایت‌ها به وضعیت اولیه بازگشتند. به‌طور مثال بانک مرکزی تنها چنددقیقه از دسترس خارج شد و توانست با خنثی کردن فعالیت هکرها به وضعیت قبل بازگردد. سامانه‌های وزارت ارشاد هم (تا عصر دیروز) در حال بازیابی هستند. یکی از موارد مهم این است که دستگاه‌ها پذیرش لازم را داشته و اقدامات مقابله‌جویانه خوبی را انجام داده‌اند. یعنی با مهندسی‌معکوس عملیات ضدهک انجام داده‌اند.»

او اظهار می‌کند: «گروه انانیموس که مسئولیت هک‌های دیروز را برعهده گرفت، عملا به‌عنوان کنشگران اینترنتی شناخته می‌شوند و مخالف سانسور و محدودسازی اینترنت هستند.»

به‌گفته تفنگچی، در جریان جنگ روسیه و اوکراین، حمله سایبری به وبگاه وزارت دفاع روسیه انجام دادند که به‌عنوان یک اقدام همدلانه با اوکراین از آن نام بردند. در سال 2020 نیز یکی از وبگاه‌های وابسته به سازمان‌ملل را هک کردند، اما دلایل این اقدام را به‌خاطر ندارم. او در تحلیل چرایی این اتفاق گفت:«چرا باید بهانه‌ای دست این گروه‌ها بدهیم و به‌نوعی عمل کنیم که مدام زمینه‌های حملات سایبری فراهم شود.» گروه هکری انانیموس (Anonymous)، یکی از مشهورترین و مهم‌ترین گروه‌های هکری در دنیاست که مسئول برخی از بزرگ‌ترین هک‌های تاریخ اینترنت بوده است. این گروه هکری مسئولیت ایجاد اختلال در برخی پایگاه‌های اینترنتی دولت ایران را پذیرفته و اعلام کرده، به عملیات خود علیه دولت ایران ادامه خواهد داد. انانیموس به‌معنای ناشناس یا گمنام به گروهی نامتمرکز از متخصصان امنیت شبکه‌های کامپیوتری(هکرهای) متعلق به کشورهای مختلف گفته می‌شود، که به‌صورت ناشناس، به‌عنوان هکتیویسم فعالیت می‌کنند و به‌گفته خودشان، انانیموس جنبشی سیال است که هرکسی می‌تواند عضو آن شود. ریشه این گروه به سال۲۰۰۳ در وبگاه ۴چن برمی‌گردد. این گروه از صورتک «گای فاکس»، به‌عنوان نماد انانیموس استفاده می‌کنند.