برخی نوآوری‏‌های عزاداری حاصل مقتضیات سیاسی است

احسان حمیدی زاده، جامعه‌شناس:

برخی نوآوری‏‌های عزاداری حاصل مقتضیات سیاسی است

احسان حمیدی‌‌زاده، جامعه‌‌شناس در گفت‌‌وگو با هم‌‌میهن درباره تغییر و تحولات در مناسک عزاداری اظهار داشت: «تغییراتی که در سبک عزاداری و مداحی ملاحظه می‌‌شود، موازی با تغییر سبک زندگی، ذائقه فرهنگی و سبک موسیقیایی ما در طول تاریخ است. نمی‌‌توان این تغییرات را در ابعاد مختلف شاهد بود و انتظار داشت که هیچ تغییر و تحولی در نوع عزاداری رخ ندهد.» به اعتقاد حمیدی‌‌زاده: «بچه‌‌های نسل دهه90 ارتباط خاصی با موسیقی سنتی نمی‌‌گیرند چون نسل جدید بیشتر موسیقی‌‌هایی را گوش می‌‌کند که شلوغ باشد و ریتم سریع داشته باشد. به همین خاطر خیلی کم شاهد این موضوع هستیم که یک پسر یا دختر 20 یا 21ساله، موسیقی سنتی شجریان را گوش کند. نسل جدید دیگر طاقت اینکه دو، سه‌دقیقه صبر کند تا خواننده شروع به خواندن کند را ندارد. حالا همین تفکر می‌خواهد در ایام محرم، عزاداری کرده و نوحه گوش کند. اگر نوحه‌‌ها به سبک گذشته پیش برود، طبعا نسل جدید از نوحی‌خوانی‌‌ها و مراسم عزاداری فاصله می‌‌گیرد. به همین خاطر است که مداحان هم براساس ذائقه و تغییر رویکرد نسل جدید، سبک جدیدی را ارائه می‌‌کنند. در هر صورت، افراد مسئول در این زمینه، نظر مخاطب را هم دخیل می‌‌دانند که دافعه ایجاد نکند و براساس سلیقه مخاطب و عزادارها، این نت‌‌ها ساخته می‌‌شود.» حمیدی‌زاده از زاویه دیگری نیز به تغییر رویکرد موسیقیایی مداحی در ایران نگاه کرده و می‌‌گوید: «مداحان باتوجه به قدرت نفوذی که بین طیف مذهبی و سنتی جامعه، همچنین بین حاکمیت دارند، توانستند با اختیار و آزادی بیشتری تغییرات مدنظرشان را اعمال کنند. قبلا مداح‌ها انقدر دستشان باز نبود ولی حالا می‌بینیم که واقعا اختیار زیادی دارند تا سبک‌های جدیدی را برای مخاطب و عزادارها اجرا کنند. اگر حمایت حاکمیتی نبود قطعا نمی‌توانستند تا این حد تغییر سبک ایجاد کنند. گاهی این تغییر سبک آنقدر مسیر تندی به خودش می‌گیرد که بارها شاهد بودیم حکومت هم انتقاداتی را نسبت به برخی مداحان مطرح کرده است.» این جامعه‌شناس معتقد است: «بعد ارزشی و سنتی مداحی، جذاب‌تر و دلنشین‌‌تر بود. از جنبه شخصی مداح باید ذاکر اهل‌بیت باشد، نه اینکه از مداحی کسب کند. از لحاظ جامعه‌شناختی اما باید دوباره تاکید کنم، نباید انتظار داشت در بسیاری از حوزه‌‌ها شرایط جامعه تغییرات زیادی کند ولی مداحی و عزاداری‌‌ها تغییر نکند. گروه‌های دیگری از مداحان هستند که درخصوص مسایل سیاسی روز مثل مذاکرات هسته‌ای و حمله روسیه به اوکراین هم صحبت می‌‌کنند. این‌‌ها همگی تغییراتی است که ما در طول یک‌دهه اخیر شاهدش هستیم و چنین مسائلی بدون حمایت حاکمیت امکان‌پذیر نبود.»