چرا اسرائیل سومالیلند را به رسمیت شناخت
«کسی واقعاً میداند سومالیلند چیست؟» دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا این هفته، این جمله را به نیویورک پست گفت، پس از این که اسرائیل، اولین دولت جهان شد که این جمهوری خودخوانده شرق آفریقا را به رسمیت شناخت.
«کسی واقعاً میداند سومالیلند چیست؟» دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا این هفته، این جمله را به نیویورک پست گفت، پس از این که اسرائیل، اولین دولت جهان شد که این جمهوری خودخوانده شرق آفریقا را به رسمیت شناخت. ترامپ گفت ایالات متحده پیرو این کار نخواهد شد و واشنگتن نیاز دارد موضوع را «بررسی» کند؛ در حالی که تعداد فزایندهای از کشورها، حرکت اسرائیل را رد کردند.
معلوم نبود چرا اسرائیل این موضوع را روز جمعه اعلام کرد و این که آیا چیزی در مقابل میخواست یا نه. پیشتر در سال جاری گزارشها گفته بودند، سومالیلند بهعنوان مقصد بالقوهای برای فلسطینیهای آوارهشده از غزه در نظر گرفته شده است. سومالیلند، کنار جیبوتی است که میزبان پایگاههای نظامی ایالات متحده، چین، فرانسه و چندین کشور دیگر است.
موقعیت استراتژیک این قلمرو نیز در کنار خلیج عدن است، در سوی مقابل یمن و مناطق تحت کنترل جنبش حوثیها با حمایت ایران. سومالیلند، دولتی کوچک و دوردست است، بدون رسمیت بینالمللی. این دولت یک سال است در تلاش بوده تا از کشورها رسمیت بگیرد و همزمان خود را در مقابل تهدیدهای منطقهای، عمدتاً از سوی سومالی، مستحکم کند. بدون رسمیت، سومالیلند نمیتواند وارد تجارت رسمی بینالمللی یا تبادلات اقتصادی با نهادهای بینالمللی شود و مجبور است خودکفا باشد. به همین دلیل، دزدی دریایی در این منطقه رونق دارد.
گزارشی در سال ۲۰۲۴ از سوی اندیشکده اسرائیلی «مؤسسه مطالعات امنیت ملی» میگوید: «سومالیلند میتواند بهعنوان پایگاه خط مقدمی برای گسترهای از مأموریتها عمل کند: جمعآوری اطلاعات و نظارت بر حوثیها و تقویت قوای نظامیشان؛ حمایت آمادی از دولت یمن در نبرد با حوثیها و نیز عملیات مستقیم، از اقدامات تهاجمی تا رصد و توقف حملات یمن روی دریا با استفاده از پهپادها.»
این گزارش میافزاید: «سومالیلند میتواند ستونی کلیدی در تلاشهای اسرائیل برای رسیدگی به تهدید حوثیها شود.» این گزارش، سومالیلند را «نامزدی ایدهآل برای همکاری» در کارزارهای آینده علیه حوثیها میخواند و میگوید این منطقه میتواند «دسترسی بالقوه به میدان عملیات» به اسرائیل بدهد که «به منطقه درگیری نزدیک» باشد.
همچنین اضافه میکند که فراتر از همکاری امنیتی، روابط با سومالیلند ارزش اقتصادی و نیز شهرتی برای امنیت ملی اسرائیل دارد و به مواد معدنی در این قلمرو و نیز تمایل اسرائیل به تقویت ارتباطات با مردم مسلمان در منطقه اشاره میکند. ماه گذشته، آسوشیتدپرس گزارش داد که مقامات اسرائیل گفتهاند، ایالات متحده و اسرائیل، با سه دولت در شرق آفریقا تماس گرفتهاند تا درباره استفاده از قلمرو آنها به عنوان مقصد بالقوه فلسطینیان آوارهشده از غزه، صحبت کنند، از جمله با سومالیلند.
پروژه ۲۰۲۵، ابتکاری سیاسی، هماهنگ با جریان «ماگا» است که بنیاد محافظهکار هریتج در سال ۲۰۲۲ آن را منتشر کرده و به عنوان طرح کلی دولت دوم ترامپ دیده میشود. این پروژه، خواستار به رسمیت شناختن سومالیلند شده، «به عنوان پوششی برای موضع روبهفرسودگی آمریکا در جیبوتی» و نیز به عنوان ابزاری برای مقابله با «فعالیتهای مخرب چین» در آفریقا.
اکتبر ۲۰۲۴، میدل ایست مانیتور نیز گزارش داد اسرائیل با پیشنهادی مرضیالطرفین به سراغ سومالیلند رفته است: اسرائیل پایگاهی نظامی در سومالیلند برپا میکند که به او اجازه خواهد داد به اهداف حوثی حمله و در مقابل آنها بازدارندگی ایجاد کند. در مقابل، سومالیلند را به رسمیت میشناسد و در آن سرمایهگذاری مالی میکند. طبق این گزارش، امارات متحده عربی، میانجی بین این دو طرف است و نهتنها سومالیلند را به ساخت پایگاه راضی کرده، بلکه تأمین مالی آن را هم خود بر عهده گرفته است.
امارات ذینفع چنین توافقی است، چون حوثیها برای او هم تهدید هستند. در سالهای اخیر، سومالیلند اجازه داده امارات از بندر بربره و فرودگاهش برای اقدامات نظامی در یمن استفاده کند و در مقابل ۴۴۰ میلیون دلار سرمایهگذاری در آن بندر دریافت کرده است. پیشتر امارات و اسرائیل پایگاه مشترکی نظامیاطلاعاتی در مجمعالجزایر سقطری برپا کردهاند، یکی از دوردستترین نقاط جهان با بیشترین تنوع اکولوژیک که در خلیج عدن، نزدیک یمن قرار دارد.
