مذاکره در شبکههای اجتماعی/درباره پیامهای طعنهآمیز اخیر وزیر خارجه لبنان خطاب به همتای ایرانی
در طول هفتههای گذشته یوسف رجی، وزیر خارجه لبنان، سیاستهای بیروت را در قبال ایران پیوسته به صورت علنی در شبکههای اجتماعی و مصاحبههای رسانهای اعلام میکند و از پذیرفتن دعوت همتای ایرانی خود برای مذاکره سر باز میزند.
در طول هفتههای گذشته یوسف رجی، وزیر خارجه لبنان، سیاستهای بیروت را در قبال ایران پیوسته به صورت علنی در شبکههای اجتماعی و مصاحبههای رسانهای اعلام میکند و از پذیرفتن دعوت همتای ایرانی خود برای مذاکره سر باز میزند. وزیر خارجه لبنان در شبکه اجتماعی ایکس یک روز ایران را به دخالت در امور داخلی لبنان متهم میکند، یک روز خواستار مذاکره با همتای ایرانی در یک کشور بیطرف میشود و روز دیگر از سخنان یک شخصیت سیاسی ایرانی انتقاد میکند.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز هیچیک از اظهارات همتای لبنانی را بیپاسخ نمیگذارد. عراقچی در واکنش به واپسین پیام همتای لبنانی خود که در آن بار دیگر دعوت به سفر به تهران را رد کردهبود، نوشت: «از دعوت محبتآمیز آقای یوسف رجی سپاسگزارم.
در عین حال تصمیم او برای عدم استقبال از دعوت متقابل ایران در پاسخ به مهماننوازی گرم ایشان در سفر گذشته اینجانب به لبنان، مایه شگفتی است. روشن است وزرای خارجه کشورهایی که روابط برادرانه و روابط کامل دیپلماتیک دارند، برای دیدار نیازی به یک محل بیطرف ندارند.با توجه به اشغالگری اسرائیل در لبنان و نقض آشکار آتشبس، کاملاً درک میکنم که چرا همتای لبنانی ارجمندم آماده سفر به تهران نیست. ازاینرو با کمال میل دعوت او برای سفر به بیروت را میپذیرم.»
بگو مگوهای علنی وزرای خارجه ایران و لبنان نشان میدهد که شرایط روابط تهران و بیروت در پایینترین سطح خود در سالهای اخیر قرار گرفتهاست. مقامهای دولت جدید لبنان که از مردادماه سال جاری طرح انحصار سلاح را بدون حضور وزرای شیعه در کابینه تصویب کردند، به صورت عمده ایران را مانعی در برابر خلع سلاح حزبالله تلقی میکنند.
به اعتقاد برخی مقامهای دولت جدید لبنان، خلع سلاح حزبالله میتواند جلوی تجاوزهای بیشتر اسرائیل به لبنان را بگیرد، وضعیت لبنان را در سطح بینالمللی عادی کند و درهای کمک خارجی را برای بازسازی اقتصاد ورشکسته لبنان به روی این کشور باز کند.
در برابر حزبالله و حامیانش معتقدند که در صورت خلع سلاح کامل حزبالله و حذف نفوذ ایران از معادلات لبنان باعث خواهد شد تا دست اسرائیل در تجاوزگری علیه لبنان بازتر شود و حملات به خاک لبنان افزایش پیدا کند. درحالیکه مخالفان حزبالله سلاح این گروه را صرفاً ابزاری برای حفظ قدرت داخلی تلقی میکنند، حزبالله و حامیان سلاح مقاومت را صرفاً ابزاری برای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی لبنان در مقابل دشمن خارجی میدانند.
حزبالله لبنان تاکنون با خلع سلاح موافقت نکرده و تاکید کردهاست تنها در چارچوب گفتوگوهای لبنانی-لبنانی برای تعیین استراتژی دفاع ملی حاضر به مذاکره در مورد سلاح خود است. نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله لبنان، شنبهشب در سخنرانی خود تصریح کرد: «آمریکا بداند که ما از خود دفاع خواهیم کرد، حتی اگر آسمان به زمین بیاید. حتی اگر تمام جهان علیه لبنان متحد شوند خلع سلاح برای تحقق هدف اسرائیل محقق نخواهد شد.»
وزیر خارجه حزبی
یوسف رجی، وزیر امور خارجه لبنان که تا یک سال پیش سفیر لبنان در اردن بود، با روی کار آمدن دولت نواف سلام بهعنوان وزیر خارجه لبنان منصوب شد. رجی از اعضای حزب «نیروهای لبنانی» به رهبری سمیر جعجع است. سمیر جعجع و اطرافیانش همواره از مخالفان اصلی مقاومت در لبنان و از نیروهای نزدیک به اسرائیل و غرب بودهاند.
یوسف رجی در شرایطی بهعنوان وزیر خارجه لبنان انتخاب شدهاست که تا پیش از این عمدتاً این پست مهم در اختیار سیاستمداران و دیپلماتهای مستقل قرار میگرفت، اما در کابینه نواف سلام این مقام به عنوان سهمیه حزب نیروهای لبنانی به یک نامزد حزبی واگذار شدهاست. وابستگیهای حزبی یوسف رجی، به وضوح خود را در موضعگیریهای وزیر خارجه لبنان در خصوص ایران و حزبالله نشان دادهاست.
روزنامه الاخبار در گزارشی در انتقاد از یوسف رجی مینویسد: «او نماینده نیروهای لبنانی (القوات اللبنانیة) است، نهفقط در کابینه، بلکه سزاوار تبریک از سوی رهبری حزبش است که توانسته موضع وزارت خارجه را کاملاً با موضع القوات منطبق کند. این امر موجب تردید در مورد موضع رئیسجمهور عون و نخستوزیر سلام نسبت به اقدامات رجی میشود؛ بهویژه که سخنان او اصلاً با موضع نخستوزیر یا بیانیه وزارتی هماهنگ نیست. همچنین لازم به ذکر است حکایتی در میان نهادهای دولتی رایج شدهاست که رجی دستورات خود را از مسئول القوات، جوزف جبیلی میگیرد، زیرا جبیلی از اسرار آنچه در پایتخت آمریکا و پایتختهای تصمیمگیری جهان میگذرد، آگاه است.»
اظهارات یوسف رجی با استقبال گسترده رسانههای اسرائیلی و غربی مواجه شدهاست. رجی به تازگی گفتهبود: «سلاحهای حزبالله نهتنها در حمایت از غزه و دفاع از لبنان ناکارآمد بودهاند؛ بلکه باعث اشغال لبنان توسط اسرائیل شدهاند. دولت لبنان در حال مذاکره با حزبالله است تا آن را متقاعد کند که سلاحهای خود را تحویل دهد، اما حزبالله امتناع میکند.» او همچنین مدعی شدهبود که نقش ایران در لبنان و منطقه بسیار منفی است.
انتقادها از یوسف رجی
طعنهها و کنایههای مستمر وزیر خارجه لبنان خطاب به ایران با انتقادهایی در لبنان مواجه شدهاست. عدنان منصور، وزیر خارجه پیشین لبنان، در گفتوگویی، نسبت به مواضع و رفتارهای اخیر یوسف رجی در قبال ایران انتقاد کرد و آن را مغایر با اصول و عرفهای پذیرفتهشده دیپلماتیک دانست.
منصور که بین سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ وزیر خارجه لبنان بود و در گذشته عضو جنبش امل بودهاست، گفت: «هرگونه برخورد شخصی یا گزینشی با کشوری که با لبنان روابط دیپلماتیک کامل دارد، اهانتی مستقیم به دیپلماسی رسمی لبنان محسوب میشود؛ دیپلماسیای که همواره بر متانت، توازن و پایبندی به آداب دیپلماتیک در روابط خارجی استوار بوده است.» به نوشته خبرگزاری تسنیم او با تأکید بر وظایف وزارت امور خارجه تصریح کرد که نقش وزیر خارجه، دفاع از موضع رسمی لبنان در برابر دشمن و افشای تجاوزات رژیم «اسرائیل» در سطح افکار عمومی جهانی است، نه ورود به منازعات داخلی که به افزایش شکافها و تعمیق اختلافات منجر میشود.
خلیل حمدان، از اعضای ارشد جنبش امل نیز در اظهاراتی از یوسف رجی انتقاد کرد و گفت: «یوسف رجی باید بداند وزیر خارجه لبنان و نماینده دولت این کشور است نه وزیر خارجه حزب نیروهای لبنانی... برخی مقاومت را سرزنش میکنند و این یعنی دشمن در توجیه جنایات خود علیه لبنان با استفاده از صداهایی که ادعا میکنند نماینده حاکمیت کشور هستند، موفق شده است.»
حسین الحاج حسن، عضو ارشد حزبالله هم در واکنش به موضعگیریهای اخیر رجی در خصوص سلاح حزبالله گفتهاست: «یوسف رجی نبود که جنوب را آزاد کرد، بلکه سلاح مقاومت بود که جنوب را در سال ۲۰۰۰ آزاد کرد، آنهم در شرایطی که وزیر خارجه کنونی و حزب وی یعنی حزب نیروهای لبنانی در جبهه دیگری قرار داشتند.» این مقام حزبالله تاکید کرد: «من معتقدم که اولویت این است که جناب وزیر بر عقبنشینی دشمن، بازگرداندن اُسرا و توقف تجاوز تمرکز کند.»
جنجال معرفی وزیر
روز شنبه روزنامه الاخبار لبنان با انتشار گزارشی مدعی شد که بهرغم معرفی سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در لبنان، یوسف رجی، وزیر خارجه این کشور نام سفیر جدید را در کشوی میز خود نگه داشتهاست و برخلاف قانون نام سفیر جدید ایران را در جلسه کابینه ارائه نمیدهد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه در واکنش به این گزارش گفت: «رابطه دیپلماتیک بین جمهوری اسلامی ایران و لبنان، رابطهای دیرپا است که همچنان برقرار است. ما در لبنان سفیر داریم و سفیر جدید لبنان، اخیراً در تهران مستقر شده است.
در مورد سفیر جدید ما نیز مدتی است که درخواستها و روند مربوط به معرفی سفیر انجام شده و امیدواریم که به صورت طبیعی این روند طی شود و سفیر جدید ما هم در بیروت مستقر شود.» بقایی ادامه داد: «درباره سایر صحبتهایی که مطرح میشود، ما ترجیح میدهیم که از هر بیانی که لبنان را از تمرکز بر صیانت از حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی خود منحرف کند و هر صحبتی که باعث شود جامعه و دولت لبنان از اصل موضوع لبنان، که همان دفاع در برابر تداوم جنایت رژیم صهیونیستی است، غافل شوند، احتراز کنیم.
دوستان لبنانی خود را همواره دعوت کردهایم که بر تفاهم و گفتوگو بین اجزای مختلف جامعه لبنان تمرکز کنند تا بر خطر اصلی که جامعه و حاکمیت و عزت لبنان را در معرض تهدید قرار داده است و چیزی نیست جز زیادهخواهی و سیطرهطلبی رژیم صهیونیستی، انشاءالله فائق آیند.»
اطلاعات رسیده به هممیهن نشان میدهد که جمهوری اسلامی ایران یک دیپلمات بلندپایه و باسابقه را به عنوان سفیر جدید در لبنان معرفی کردهاست، اما هنوز فرآیند پذیرش سفیر جدید ایران در لبنان طی نشدهاست. یک مقام آگاه در این مورد گفتهاست که روال پذیرش سفیر در کشورهای مختلف فرآیندی است که ممکن است گاهی تا چند ماه به طول بیانجامد. آنگونه که برخی مقامهای ایرانی در صحبتهای خصوصی نقل میکنند، گزارش روزنامه الاخبار، هرچند بر اساس اطلاعات صحیح نوشتهشدهاست، تا حدی اغراقآمیز است و هنوز نمیتوان گفت که لبنان از پذیرش سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در این کشور سر باز زدهاست.
برخلاف بیروت، در تهران فرآیند پذیرش سفیر جدید لبنان به سرعت عملی شد و بلافاصله بعد از معرفی سفیر جدید لبنان، احمدالسویدان، مراحل پذیرش او در تهران انجام شد و او در حال حاضر در تهران مشغول به کار است. حسن محمد عباس، سفیر پیشین لبنان در جمهوری اسلامی ایران، مهرماه سال جاری پس از پایان دوران ماموریت خود به لبنان بازگشت و تا استقرار سفیر جدید در تهران حدود یک ماه فعالیتهای سفارت لبنان در تهران متوقف شدهبود. در برابر تهران هنوز سفیر فعلی خود در بیروت را فرانخواندهاست و به نظر میرسد ماموریت سفیر فعلی، مجتبی امانی، تا زمان تایید سفیر جدید در لبنان ادامه خواهد داشت.
