اشتباه استراتژیک تاکایچی

روز هفتم نوامبر، سانائه تاکایچی، نخست‌وزیر ژاپن اعلام کرد که حمله ژاپن به تایوان می‌تواند بدون شک به ایجاد شرایطی ختم شود که موجودیت ژاپن را به خطر ‌اندازد بنابراین توکیو ممکن است با اعزام نیروهای دفاع از خود واکنش نشان دهد. این سخنان، موجب بروز بدترین تنش در روابط چین و ژاپن شد. در واقع سخنان تاکایچی، منعکس‌کننده تغییر رفتارهای دفاعی ژاپن و همکاری‌های دفاعی آمریکا و ژاپن در سال‌های اخیر است.

فهم این تغییر و تحول نیازمند درک درست زمینه‌ای است که در آن تاکایچی، چنین سخنانی را بر زبان آورده است. جنجال سخنان تاکایچی بیشتر مربوط به آن بخش از سخنان او می‌‌شود که او موجودیت ژاپن را به وضعیت تایوان گره زد. در ژاپن قانونی هم وضع شده که به «وضعیت تهدید موجودیت» مربوط است.

این قانون در سپتامبر سال 2015، تصویب شد. طبق این قانون ژاپن می‌تواند در سطح محدودی دست به اقدامات دفاعی بزند حتی اگر خودش به طور مستقیم مورد حمله قرار نگرفته باشد. در این قانون سه شرط مطرح شده است: اول اینکه حمله‌ای به یک کشور خارجی صورت بگیرد که ژاپن روابط بسیار نزدیکی با آن کشورداشته است و در نتیجه این حمله موجودیت ژاپن را تهدید کرده و خطری بنیادین برای آزادی و رفاه مردم ژاپن ایجاد ‌کند.

دوم اینکه ژاپن مجبور شود برای حفظ خود و امنیت مردمش دست به اقدام نظامی بزند و سوم، استفاده از زور باید محدود باشد و تنها در حد ضرورت مورد استفاده قرار بگیرد. در آن زمان دولت ژاپن توضیح داد که براساس این قانون تنها زمانی از قدرت دفاعی ژاپن استفاده خواهد شد که ژاپن ذیل تهدید قرار بگیرد و از قدرت دفاعی ژاپن تنها به صورت محدود استفاده خواهد شد نه به صورت فرامرزی. در آن زمان دولت شینزو آبه سخنی از تایوان به میان نیاورد.

در واقع دیدگاه مألوف این بود که از آنجایی‌که ژاپن تایوان را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت نشناخته است، حمله چین به تایوان، لزوماً ذیل قانون تصویب شده در ژاپن قرار نمی‌گیرد. بیشتر تحلیلگران ژاپنی گمان می‌کردند که حمله چین به یک متحد ژاپن نظیر آمریکا بر سر مناقشه تایوان مد نظر است.

البته شینزو آبه همیشه احتیاط می‌کرد که چین را تحریک نکند. اما بعد از بازنشستگی، آبه بیشتر از تایوان حمایت کرد. در ماه دسامبر سال 2021، در یک کنفرانس آنلاین در یک اندیشکده تایوانی، آبه گفت:«رخ دادن حادثه برای تایوان مشابه رخ دادن حادثه برای ژاپن است. در واقع برای روابط ژاپن و آمریکا نیز حادثه رخ خواهد داد.» تاکایچی، نخست‌وزیر فعلی ژاپن نیز قبل از رسیدن به این مقام، مواضعی مشابه با آبه داشت.

او در نخستین تلاش‌اش برای کسب ریاست حزب ال‌دی‌پی، در سال 2021، تشریح کرد که وقوع یک بحران در تایوان برای ژاپن تهدید خواهد بود و ممکن است ژاپن دست به استفاده از نیروی دفاع از خود بزند. تاکایچی در سال 2024 هم گفته بود که محاصره دریایی تایوان توسط چین ممکن است به بروز یک بحران تهدیدکننده برای ژاپن منجر شود.

در حال حاضر، اغلب تحلیلگران ژاپنی این مسئله را مطرح می‌کنند که تسلط چین بر تایوان ممکن است به یک تهدید موجودیتی علیه ژاپن تبدیل شود. ژاپن توانایی‌های دفاعی‌اش در منطقه جنوب غربی را تقویت کرده است و اخیراً نیز آمریکا و ژاپن همکاری‌های دفاعی امنیتی و مانورهای مشترک نظامی بر مبنای طرح‌های شبیه‌سازی شده حمله چین به تایوان را تقویت کرده‌اند. علاوه بر این، در ماه مارس سال 2025، رئیس سابق ستاد مشترک نیروهای دفاع از خود ژاپن، به عنوان مشاور کابینه تایوان منصوب شد.

این نشان می‌دهد که تایوان به دنبال آن است که همکاری‌های دفاعی‌اش با ژاپن را تقویت کند. در شرایط فعلی، فشار دیپلماتیک و اقتصادی که چین بر ژاپن تحمیل کرده می‌تواند به نظامی‌سازی بیشتر تایوان منجر شده و خطر وقوع یک اتفاق نظامی را افزایش دهد. البته ژاپن نیز میزان خطر را دریافته و از اظهاراتش درباره تایوان عقب‌نشینی کرده است اما به نظر می‌رسد که چینی‌ها هنوز خشمگین هستند.

چراکه ژو جیان، سرکنسول چین در اوزاکا نوشته‌ای در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده که در آن تاکایچی را به قطع کردن سرش تهدید کرده. البته این پست به سرعت پاک شد اما اصل انتشارش نشان می‌دهد که چینی‌ها تا چه حد از سخنان تاکایچی عصبانی شده‌اند.  

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید