زمزمه‌های احزاب تازه در دو سوی اتلنتیک
خبرهای این روزهای سیاست انگلوساکسن، با اعلام تمایل چهره‌های معروف به تأسیس حزب تازه در بریتانیا و ایالات متحده، تحولات جالبی داشته‌اند.
در روزهایی که فضای سیاسی بریتانیا در کشاکش تغییرات و دگرگونی‌هاست، خبر استعفای زهرا سلطانا از حزب کارگر همچون جرقه‌ای در میان محافل سیاسی درخشید. سلطانا، چهره‌ای شناخته‌شده و پرطرفدار در جناح چپ، بی‌هیچ تردیدی اعلام کرد که دیگر نمی‌خواهد زیر پرچم حزب کارگر باقی بماند و تصمیم گرفته است در کنار جرمی کوربین، رهبر پیشین حزب، پروژه‌ای جدید را آغاز کند: تأسیس حزبی نو، با اهدافی تازه و ساختاری متفاوت.
اما واکنش کوربین به این خبر، خود داستان دیگری بود. او در پیامی در شبکه‌های اجتماعی، از «تصمیم اصولی» سلطانا تمجید کرد و گفت خوشحال است که او می‌خواهد در ساختن یک بدیل واقعی و مردمی نقش ایفا کند. با این حال، سخنانش از چیز دیگری نیز حکایت داشت: او تأکید کرد که پایه‌های دموکراتیک این حزب تازه‌تأسیس هنوز در حال شکل‌گیری‌اند و گفتگوها همچنان ادامه دارند.
این سخنان نشان داد که شاید سلطانا، با اشتیاقی زودهنگام، گام را اندکی پیش‌تر از دیگران برداشته است — تصمیمی که نه‌تنها کوربین، بلکه دیگر چهره‌های درگیر در این پروژه را هم غافلگیر کرده است. سلطانا، نماینده بسیار جوان مجلس عوام است از کاونتری و متعلق به خانواده اصالتاً پاکستانی.
با این‌همه، مسیر آغاز شده متوقف نشده است. هنوز نام مشخصی برای این حزب تازه انتخاب نشده، گرچه عنوان‌هایی مانند «طلوع» (Arise) و «جماعت» (The Collective) در میان حامیان زمزمه می‌شود. گفته می‌شود که کوربین به عبارت «تغییر واقعی» علاقه دارد، اما نه لزوماً به‌عنوان نام رسمی حزب.
زمان دقیقی نیز برای آغاز رسمی فعالیت‌های حزب اعلام نشده است، ولی گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه در انتخابات محلی ماه مه آینده، این جریان جدید سیاسی ممکن است نخستین حضور جدی خود را تجربه کند.
آنچه مسلم است، این است که فضای سیاسی بریتانیا در حال پوست‌اندازی است — و زهرا سلطانا، با حرکتی جسورانه، تصمیم گرفته بخشی از این دگرگونی باشد.
در آمریکا...
ایلان ماسک، میلیاردر مشهور و از حامیان پیشین دونالد ترامپ، روز شنبه اعلام کرد که قصد دارد حزب سیاسی سومی را تأسیس کند. این اعلام پس از اختلاف شدید او با رئیس‌جمهور ایالات متحده و در واکنش به تصویب لایحه جنجالی سیاست داخلی دولت ترامپ صورت گرفت و نشان‌دهنده‌ی تصمیم وی برای تحقق تهدیداتی است که پیش‌تر مطرح کرده بود.
ماسک در پیامی در پلتفرم اجتماعی خود، X، اظهار داشت: «وقتی صحبت از ورشکست‌کردن کشور از طریق اسراف و فساد است، ما در واقع در یک نظام تک‌حزبی زندگی می‌کنیم، نه یک دموکراسی. امروز حزب آمریکا تأسیس می‌شود تا آزادی را به شما بازگرداند.»
ماسک که بزرگ‌ترین اهداکننده به کارزار انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۲۴ بوده و تا همین اواخر یکی از مشاوران نزدیک او محسوب می‌شد — به‌ویژه در زمینه تلاش‌های دولت برای کاهش هزینه‌های دولتی — از طرح بزرگ مورد علاقه ترامپ که آن را «طرح بزرگ و زیبا» توصیف کرده بود، به‌شدت انتقاد کرده است؛ زیرا پیش‌بینی‌ها حاکی از آن بود که این قانون موجب افزایش چندین تریلیون دلاری کسری بودجه فدرال خواهد شد.
همین انتقادها نقطه آغاز تنش جدی میان ماسک و ترامپ در ماه گذشته بود. اگرچه این تنش با ابراز پشیمانی ماسک و حذف برخی از پیام‌های تند او علیه ترامپ تا حدی فروکش کرده بود، اما با نزدیک شدن به تصویب نهایی لایحه، دوباره شعله‌ور شد. ترامپ سرانجام روز جمعه این لایحه را امضا کرد و آن را به قانون تبدیل نمود.
در حال حاضر مشخص نیست که ماسک تا چه حد مراحل قانونی لازم برای تأسیس این حزب را طی کرده است؛ چراکه طبق قانون، ثبت رسمی حزب نزد کمیسیون انتخابات فدرال (FEC) الزامی است و در تازه‌ترین اسناد منتشرشده از سوی این کمیسیون، نشانه‌ای از چنین اقدامی مشاهده نشده است.
با این حال، ثروتمندترین فرد جهان تمایل خود را برای ایجاد حزبی با گرایش محافظه‌کارانه مالی و مبتنی بر کنترل هزینه‌ها اعلام کرده، اما تاکنون جزئیات بیشتری درباره برنامه یا پلتفرم رسمی این حزب ارائه نکرده است.
روز آخر هفته است و همه منتظر واکنشهای جدی به این دو تحول هستند. در بریتانیا... حزب کارگر تماشاگر شکافهای سیاسی تازه است و حزب فاراژ از زمینه تازه تشتت سیاسی ناشی از اقدامات کوربین و فرصت مساعد بالا بردن حمایت خود، شادمان است. در آمریکا... هنوز خبرهای حزب تازه ماسک به آنگونه که باید جدی گرفته نشده‌اند. ترامپ با طرح مصوب تازه خود در سیاست آمریکا می‌تازد و همه خبرها را به خود اختصاص داده است. شاید روز یکشنبه، روز واکنشهای جدّی‌تر باشد.
