شوک کوتاه تعطیلی تولید/ واحدهایی که تولیدات‌شان نیاز ضروری مردم است، همچنان فعال هستند
افزایش قیمت نفت پس از چند روز روند نزولی، بازتاب مستقیمی از نگرانی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی جهانی نسبت به تداوم صادرات نفت از منطقه و امنیت خطوط کشتیرانی و انرژی بوده است. البته تنها بازار نفت تحت تاثیر نبوده بلکه سایر بازارها همانند بورس‌های جهانی یا رمزارزها نیز نوسان‌های منفی بسیار سنگینی را تجربه کرده‌اند و اگر جنگ ادامه‌دار باشد احتمالاً شرایط وخیم‌تر از گذشته شود.
نهمین روز جنگ میان ایران و اسرائیل همچنان ادامه دارد و پیامدهای این درگیری فراتر از میدان نبرد، اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار داده است. هنوز پیامدهای جنگ در اقتصاد کشور مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید که پس از جنگ چه شرایطی در اقتصاد پدید خواهد آمد؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این شرایط بحرانی جنگ، برخی از واحدهای تولیدی با ظرفیت محدودتر به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
این جنگ و تنش صرفاً داخلی نیست و پیامدهای آن بازارهای جهانی را نیز متاثر می‌کند. تاثیرپذیری میزان صادرات به‌خصوص نفت و گاز، باعث شده تا بازارهای جهانی انرژی با نگرانی‌هایی مواجه شوند. نوسانات قیمتی در حوزه نفت و گاز به‌طور مستقیم متاثر از تحولات این جنگ بوده و اقتصاد جهانی نیز در معرض تغییرات بنیادین قرار گرفته است. برخی کارشناسان عقیده دارند که ادامه‌دار بودن این شرایط می‌تواند قیمت نفت را بیش از گذشته تحت تاثیر قرار دهد و آینده اقتصادی دنیا نیز تا حدودی دچار معضل شود.
بررسی شرایط کشور و اظهارات فعالان اقتصادی نشان می‌دهد درحالی‌که فضای کشور همچنان تحت تاثیر فضای امنیتی و نگرانی‌های ناشی از جنگ قرار دارد، بسیاری از واحدهای تولیدی بزرگ و دارای اهمیت راهبری همچنان فعالیت خود را ادامه می‌دهند، البته برخی از این واحدهای تولیدی کمی از ظرفیت خود کاسته‌اند و به نوعی به نیروهای خود مرخصی چند روزه داده‌اند. اغلب صنایع خصوصاً واحدهای تولیدی مرتبط با نیازهای اساسی خانوار، تداوم فعالیت خود را در شرایط جنگی به عنوان یک اصل در پیش گرفته‌اند.
صنایع تولیدی پای کار
بررسی‌های «هم‌میهن» نشان می‌دهد تولیدی صنایع غذایی و مشابه آن که نقش کلیدی در تامین معیشت و امنیت غذایی خانوارها دارند، به صورت مستمر حتی با شیفت‌های اضافه به فعالیت خود ادامه می‌دهند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که خطوط تولید محصولات غذایی، دارویی و بهداشتی با وجود مشکلات ناشی از کاهش دسترسی به مواد اولیه، اختلالات حمل و نقل بین‌شهری و افزایش هزینه‌های لجستیک همچنان فعال مانده‌اند و هیچ نشانه‌ای از تعطیلی عمومی در این بخش‌ها مشاهده نمی‌شود.
در نقطه مقابل، بسیاری از صنایع کوچک و واحدهایی که به تولید محصولات نسبتاً غیرضروری همانند ظرف یک‌بار مصرف، لوازم تزئینی، برخی از اقلام خانگی و حتی تولیدی‌های لباس که اولویت چندانی برای مردم ندارند و مردم نیز در این شرایط تمایل چندانی به خرید این محصولات ندارند با افت تقاضا روبه‌رو شدند و در نهایت این تولیدی‌ها با حداقل ظرفیت کار می‌کنند و به نوعی در این شرایط فعالیت چندانی ندارند؛ زیرا در این 9 روز اخیر مردم نیز تمایل چندانی به خرید این محصولات نداشته‌اند.
حسین، دارای یک کارگاره تولیدی لباس کودک در جنوب تهران به «هم‌میهن» گفت: «جنگ باعث شده که مشتری‌های عمده ما کمتر جنس بخرند در نتیجه ما هم مجبوریم کمتر تولید کنیم. البته بسیاری از کارگرها هم حضور ندارند؛ زیرا بسیاری از آنها بچه کوچک دارند و مجبورند در این شرایط خانواده خود را از تهران خارج کنند تا کودکان‌شان نسبت به صدا، ترس نداشته باشند. من حقوق کارگران را در دومین روز جنگ پرداخت کردم اما درآمد کارگاه من صفر شده و مشخص نیست این شرایط تا چه زمانی ادامه خواهد یافت.»
حمید، دارای یک کارگاه کوچک تولید ظروف پلاستیکی نیز به «هم‌میهن» گفت: «با شروع جنگ شرایط ما هم بد شده البته در دو روز اخیر شرایط خوب بود و مشتری‌های عمده خرید بسیاری داشتند؛ اما در چند روز اول مجبور شدم کارگاه را تعطیل کنم چون خبری نبود. درحال حاضر شرایط زندگی به حالت عادی خود بازگشته و خریداران افزایش یافته‌اند و امیدواریم جنگ زودتر تمام شود تا تولیدات ما هم همانند گذشته رونق داشته باشد.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخی از تولیدی‌های غیرضروری این روزها با رکود قابل توجه مواجه شده‌اند و حتی برخی از این تولیدی‌ها تعطیل هستند. افت قدرت خرید مردم، اولویت‌بندی هزینه‌ها و انتقال منابع خانوار به اقلام ضروری، باعث شده بازار این محصولات با افت شدید تقاضا روبه‌رو شود و احتمالاً چند ماه پس از جنگ شاهد رونق دوباره در اقلام غیرضروری باشیم.
تعطیلی موقت دفاتر
با وجود فعالیت صنایع تولیدی بررسی‌ها نشان می‌دهد که دفاتر مرکزی برخی از شرکت‌ها به ویژه در شرکت‌های بزرگ به دلایل شرایط جنگی و کاهش رفت و آمدها به صورت موقت تعطیل شده‌اند اما از روز شنبه با شروع زندگی در شهرهایی چون تهران و اعلام اتحادیه‌های صنفی به نظر می‌رسد دفاتر رسمی شرکت‌ها و صنایع تولیدی نیز شروع به کار کنند.
واحدهای تولیدی به کار خود ادامه می‌دهند
آرمان خالقی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با «هم‌میهن» درباره تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی اظهار کرد: درباره واحدهای تولیدی باید عرض کنم که ما همچنان در حال فعالیت هستیم، اما آمار رسمی و منتشرشده‌ای فعلاً در دسترس نیست. حداقل اطلاعاتی که تا به حال به دست ما رسیده، نشان می‌دهد واحدهایی که تولیدات‌شان نیاز ضروری مردم است، مثل صنایع غذایی، همچنان فعال هستند و تعطیلی در آنها وجود ندارد.
وی توضیح داد: واحدهایی که محصولات‌شان برای تامین نیازهای روزمره مردم ضروری است، به کار خود ادامه می‌دهند اما در کل، اطلاعات دقیق درباره همه صنایع در دسترس نیست و باید منتظر گزارش‌های رسمی باشیم.
چشم‌انداز نامشخص اقتصاد
براساس تجربه بحران‌های پیشین در حوزه اقتصاد، نشان می‌دهد که به‌‌رغم تاب‌آوری ساختاری خود، پس از هر بحران جنگی یا شوک ژئوپلیتیک، با نیاز جدی به بازتعریف سیاست‌های اقتصادی، اولویت‌بندی منابع و حمایت از بنگاه‌های کوچک مواجه بوده است.
با ادامه‌دار شدن جنگ و بی‌ثباتی ناشی از آن، چشم‌انداز مشخصی نمی‌توان از آینده اقتصادی کشور داشت. در اصل در حال حاضر بسیاری از صنایع و کسب‌وکارها با مشکلات بسیاری مواجه هستند. مشخص نیست پیامدهای این بحران و عبور از شرایط جنگی چه زمانی نمایان خواهد شد؛ اما به نظر می‌رسد بیش از هرچیزی معیشت مردم در خطر خواهد بود.
هنوز ابعاد کاملی از خسارت‌ها به زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی مشخص نشده است و در این شرایط به نظر می‌رسد در آینده نه‌چندان دور صنایع مجبور باشند هزینه بسیاری برای ترمیم این خسارت‌ها پرداخت کنند که در نتیجه این موضوع بر شرایط اقتصاد کشور و معیشت مردم تاثیر بسزایی خواهد داشت.
برخی از فعالان و تولیدکنندگان اقلام ضروری عقیده دارند که مصرف و تولید تا مدت‌ها پس از پایان جنگ تحت تأثیر فضای روانی جامعه باقی خواهد ماند.
سایه جنگ بر اقتصاد جهانی
در کنار مسائل داخلی، جنگ ایران و اسرائیل پیامدهایی جدی نیز بر بازارهای جهانی گذاشته است. جنگ میان ایران و اسرائیل در منطقه خاورمیانه رخ داده است و با توجه به اینکه این منطقه در تامین عمده نفت و گاز فعالیت بسیاری دارد این جنگ می‌تواند به یک بحران بسیار بزرگ در تمام دنیا تبدیل شود.
افزایش قیمت نفت پس از چند روز روند نزولی، بازتاب مستقیمی از نگرانی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی جهانی نسبت به تداوم صادرات نفت از منطقه و امنیت خطوط کشتیرانی و انرژی بوده است. البته تنها بازار نفت تحت تاثیر نبوده بلکه سایر بازارها همانند بورس‌های جهانی یا رمزارزها نیز نوسان‌های منفی بسیار سنگینی را تجربه کرده‌اند و اگر جنگ ادامه‌دار باشد احتمالاً شرایط وخیم‌تر از گذشته شود.
همچنان سیگنال روشنی برای ایجاد صلح وجود ندارد؛ همین موضوع باعث شده که بازارهای مالی در سردرگمی فرو روند. با توجه به شرایط این روزها به نظر می‌رسد اگر کوچک‌ترین خبری از صلح و آتش‌بس میان ایران و اسرائیل مطرح شود، بازارهای جهانی خصوصا نفت به یک آرامش نسبی دست خواهند یافت.
جنگ میان ایران و اسرائیل تنها یک جنگ نظامی نیست؛ بلکه یک جنگ اقتصادی است که ممکن است در این جنگ بسیاری از صنایع و واحدهای تولیدی خرد شکست بخورند. البته شکست خوردن این صنایع و واحدهای تولیدی به معنای شکست مردم است.
این جنگ در ابعادی فوق‌العاده بخش‌های حساس کشور از جمله اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است که علت آن را می‌توان این شرایط حساس دانست. پس از جنگ هشت ساله ایران و عراق، کشور در آرامش بود و بسیاری از تولیدی‌ها و مردم تاب جنگ را ندارند در نتیجه در این شرایط شاهد زیان‌سازی این تولیدی‌ها خواهیم بود اما اقتصاد کشور در جریان است و به همین واسطه کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که اقتصاد زیان چندانی را تجربه نکند.
تردیدی نیست که پایان جنگ و آرامش سیاسی می‌تواند اقتصاد کشور را متحول سازد.
