هوس قمار دیگر/ بررسی و تحلیل جزئیات و اطلاعات منتشرشده از حمله ایالات‌متحده آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا دو روز بعد از آنکه مهلتی دوهفته‌ای با هدف تصمیم‌گیری برای مداخله در جنگ اسرائیل علیه ایران اعلام کرد، دستور حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را صادر کرد. نشریه اکونومیست این اقدام ترامپ را «قماری برای تسلیم فوری نظام ایران» توصیف کرده ‌است.

به‌نظر می‌رسد پس از ناتوانی اسرائیل در نابود کردن تاسیسات هسته‌ای ایران، به‌رغم تلاش‌های مکرر و حملات گسترده به این تاسیسات، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل توانسته‌است رئیس‌جمهور آمریکا را برای مشارکت در این جنگ و استفاده از ظرفیت نظامی آمریکا برای آسیب رساندن به تاسیسات هسته‌ای ایران قانع کند.

هنوز دقیقاً مشخص نشده‌ است که دقیقاً چه میزان آسیب به تاسیسات حساس هسته‌ای ایران وارد شده ‌است، اما به گفته مقام‌های ایرانی مواد تشعشع‌زا و اورانیوم غنی‌شده ایران در مکان‌های امن نگهداری می‌شوند و از این حملات در امان مانده‌اند. مقام‌های ایران، به‌رغم تهدیدهای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تاکید کرده‌اند که پاسخ به این اقدام نظامی آمریکا قطعی خواهد بود. درحالی‌که رهبران، دیپلمات‌ها و تحلیلگران در سراسر جهان، حمله آمریکا را اقدامی به‌شدت خطرناک توصیف کرده‌اند که ممکن است باعث وقوع درگیری گسترده در منطقه شود، برخی از تحلیل‌ها حاکی از این است که ممکن است حمله آمریکا، به‌رغم ادعای دولت آمریکا مبنی بر نابودی کامل زیرساخت‌های هسته‌ای ایران، آسیب‌های اساسی به برنامه هسته‌ای ایران وارد نکرده ‌باشد. در ادامه تحلیل برخی از اطلاعات موجود از عملیات بامداد یک‌شنبه آمریکا علیه ایران را مطالعه می‌کنید.

استفاده از تجهیزات خارج از منطقه

براساس گزارش رسانه‌ها، ایالات‌متحده آمریکا در حمله بامداد یک‌شنبه به تاسیسات هسته‌ای ایران از هیچ یک از تجهیزات، پرسنل و مهمات خود که در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا مستقر بود، استفاده نکرده‌ است. به‌رغم استقرار ۶ فروند بمب‌افکن بی۲ در جزیره دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند، نیویورک‌تایمز گزارش داده ‌است که بمب‌افکن‌های آمریکایی از خاک همین کشور پرواز کردند.

براساس این گزارش، بمب‌افکن‌های آمریکایی از ایالت میزوری آمریکا پرواز کردند و مدت ۳۷ ساعت در آسمان بودند و چندین‌بار در حال پرواز سوختگیری مجدد کردند. در این چارچوب به‌نظر می‌رسد که تصمیم دولت آمریکا این بود که از هیچ یک از تجهیزات، پرسنل و تاسیسات وابسته به فرماندهی مرکزی (CENTCOM) که در خاورمیانه مستقر است و حتی فرماندهی اقیانوس آرام (Pacific Command) استفاده نشده ‌است. به عقیده تحلیلگران، فرماندهی این عملیات کاملاً از خاک آمریکا و توسط نیروهای فرماندهی راهبردی (Strategic Command) انجام شده ‌است.

دو روایت مختلف از تعداد بمب‌افکن‌های حاضر در این عملیات که نام «پتک نیمه‌شب (Midnight Hammer)» از سوی واشنگتن روی آن گذاشته‌شده‌است، وجود دارد. در کنفرانس خبری رئیس ستاد مشترک ارتش و وزیر دفاع آمریکا اعلام شد در این عملیات ۱۴ بمب سنگر شکن (۱۲ بمب روی تأسیسات فردو و ۲ بمب روی نطنز) پرتاب کردیم. در مجموع، ۷۵ عدد مهمات دقیق در طول این عملیات پرتاب شد و ۱۲۵ هواپیمای نظامی آمریکایی در آن شرکت داشتند.

هر بمب GBU-57 حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم (۳۰هزار پوند) وزن دارد و می‌تواند پس از شکافتن زمین در عمق بین ۱۰ تا ۶۰ متری از سطح زمین منفجر شود. از مجموع بمب‌های سنگرشکن استفاده‌شده در این عملیات، 12 بمب بر تاسیسات غنی‌سازی فردو و ۲ بمب بر تاسیسات غنی‌سازی نطنز انداخته‌شده‌اند. در عین حال، ۳۰ موشک کروز تام‌هاوک از طریق زیردریایی‌های آمریکا به‌سمت نطنز و تاسیسات هسته‌ای اصفهان شلیک شده ‌است.

عدم‌استفاده از تجهیزات و پرسنل مستقر در خاورمیانه و اقیانوس‌های هند و آرام، دلایل متنوعی دارد. شاید نخستین دلیل این باشد که دولت آمریکا تمایلی نداشته‌ است از کشورهای دیگر برای استفاده از خاک آنها برای این حمله اجازه دریافت کند. پایگاه هوایی دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند که بمب‌افکن‌های بی۲ آمریکایی در آن مستقر بودند، تحت حاکمیت بریتانیا قرار دارد.

وزیر بازرگانی بریتانیا پس از اعلام حمله آمریکا گفته ‌بود که بریتانیا درخواستی از آمریکا برای استفاده از پایگاه‌های دیه‌گو گارسیا یا آکروتیری دریافت نکرده ‌است. کشورهای منطقه ازجمله کویت، عربستان سعودی، قطر و بحرین نیز که میزبان پایگاه‌های آمریکایی هستند، احتمالاً تمایلی به مشارکت در عملیات آمریکا علیه ایران نداشتند. گزارش‌هایی که پس از سفر دوماه پیش دونالد ترامپ به خاورمیانه منتشر شد، نشان می‌داد که رهبران منطقه به‌صورت یک‌صدا از آمریکا خواسته‌بودند که وارد منازعه نظامی با ایران نشود.

اما دلیل مهم‌تر ممکن است این باشد که دولت آمریکا تصمیم گرفته ‌است عملیات را از محلی انجام دهد که در تیررس نیروهای ایرانی قرار نداشته‌ باشد. دولت آمریکا با استفاده از خاک خودش به‌عنوان مبدأ پرواز بمب‌افکن‌ها درواقع تلاش کرده ‌است تا امکان تلافی ایران، دست‌کم نسبت به مبدأ انجام حمله را به صفر برساند و ایران را برای تلافی این حمله در دوراهی انتخاب حمله به خاک یکی از کشورهای همسایه خود قرار دهد که هیچ حمله‌ای از طریق خاک آنها به ایران انجام نشده ‌است.

ایالات‌متحده آمریکا حدود ۴۰ هزار نیروی نظامی در منطقه غرب آسیا مستقر کرده ‌است که بخش اعظم آنها در تیررس نظامیان ایرانی با ابزارهای مختلف قرار دارند. ۲۵۰۰ نظامی آمریکایی در عراق، ۹۰۰۰ نیروی آمریکایی در پایگاه ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در بحرین، ۱۳۵۰۰پرسنل نظامی آمریکایی در ۵ پایگاه نظامی در کویت، ۱۰ هزار نظامی آمریکایی در پایگاه هوایی العدید قطر به‌عنوان بزرگ‌ترین پایگاه هوایی آمریکا در منطقه و ۳۵۰۰ نیروی آمریکایی نیز در پایگاه هوایی الظفره در ابوظبی مستقر هستند.

علاوه بر این تعداد نامعلومی از نیروهای آمریکایی هم در عربستان سعودی مستقر شده‌اند. آمریکا همچنین یک ناوگروه و ناو هواپیمابر در منطقه مستقر کرده‌ و یک ناو هواپیمابر دیگر با ناوگروه همراهش را راهی منطقه کرده است. تعداد زیادی از تجهیزات مدرن نظامی آمریکا نیز در منطقه خاورمیانه استقرار یافته ‌است.

ناتوانی اسرائیل

برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که یکی از عوامل مداخله آمریکا در جنگ اسرائیل علیه ایران، ناتوانی اسرائیل در نابودی زیرساخت‌های هسته‌ای ایران بود. پیش از این نیز بارها از سوی تحلیلگران نظامی عنوان شده‌بود که اسرائیل به‌تنهایی توان حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران ندارد و در صورت حمله نمی‌تواند به‌صورت اساسی به ظرفیت هسته‌ای ایران آسیب برساند.

جمعه‌شب (به‌وقت تهران) دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در فرودگاه موریس‌تاون نیوجرسی در جمع خبرنگاران گفت که معتقد است، اسرائیل توان نابود کردن تاسیسات هسته‌ای ایران را ندارد. رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «آنها واقعاً ظرفیت محدودی دارند. ممکن است بتوانند به بخشی نفوذ کنند، اما نمی‌توانند خیلی عمیق بروند. ظرفیت‌اش را ندارند. می‌بینیم که چه خواهد شد، شاید اصلاً لازم نباشد.»

نیویورک تایمز نوشت: «به‌نظر می‌رسد دلیل حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران این بود که براساس ارزیابی آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا، حملات اسرائیل تنها توانسته‌بود برنامه هسته‌ای ایران را شش‌ماه به تأخیر بیاندازد. این ارزیابی‌ها نشان می‌داد که حملات بیشتر اسرائیل هم بعید است آسیب بیشتری به ایران برساند.»

بنیامین نتانیاهو در پیام ویدئویی خود به زبان عبری اعتراف کرد که از ابتدا به دنبال استفاده از آمریکا به‌عنوان ابزار نابودی زیرساخت‌های هسته‌ای ایران بوده‌ است. او گفت: «وعده داده‌بودم که از هر طریق ممکن، برنامه هسته‌ای ایران را نابود کنم، من بر وعده خود ماندم.» روشن است که منظور نتانیاهو از «طریق ممکن»، استفاده از توان نظامی آمریکا بوده ‌است.

انتقادها از حمله به اهداف پوچ

برخی از تحلیلگران آمریکایی، حمله آمریکا به ایران را حمله به اهداف پوچ توصیف کرده‌اند. اسکات ریتر، افسر اطلاعاتی پیشین تفنگداران دریایی آمریکا با اشاره به حمله به تاسیسات هسته‌ای نطنز و اصفهان می‌گوید: «آمریکا به دو سایت هسته‌ای غیرفعال حمله کرده ‌است که هر دو آنها قبلاً توسط اسرائیل بمباران شده ‌بودند.»

این تحلیلگر مسائل نظامی در عین حال اهمیت حمله به مرکز غنی‌سازی فردو را هم زیر سوال می‌برد، او در عین حال که معتقد است حتی ممکن است بمب‌های سنگرشکن نتوانسته ‌باشند تا سالن‌های اصلی سانتریفیوژ این تاسیسات نفوذ کنند، می‌گوید که اورانیوم غنی‌شده و تجهیزات حساس این مرکز پیش از حمله، از این مرکز تخلیه شده ‌بودند.

تصاویر ماهواره‌ای که از ورود تاسیسات فردو در روز پنج‌شنبه هفته گذشته منتشر شده ‌است، نشان می‌دهد که فعالیت‌های غیرعادی حمل‌ونقل در این مرکز غنی‌سازی، سه‌روز قبل از حمله آمریکا در جریان بوده‌ است. تصویر ماهواره‌ای که توسط مرکز اوپن سورس در لندن صحت آن ارزیابی شده ‌است، نشان می‌دهد که صف طویلی از کامیون‌ها در حال جابه‌جایی بار در ورود تاسیسات هسته‌ای فردو هستند. در این عکس که توسط یکی از ماهواره‌های شرکت مکسار تکنولوجیز گرفته‌شده ‌است، دست‌کم ۱۶ کامیون باربری قابل شناسایی هستند.

مقام‌های ایرانی هم تلویحاً تایید کرده‌اند که هیچ ماده شکاف‌پذیر خطرناکی، هنگام حمله آمریکا در تاسیسات غنی‌سازی ایران وجود نداشته ‌است و اورانیوم غنی‌شده ایرانی «در مکان‌های امن» نگهداری می‌شود. این احتمال وجود دارد که با تهدیدهای ترامپ، تهران زودتر تصمیم به تخلیه تاسیسات غنی‌سازی از مواد تشعشع‌زا و تجهیزات حساس کرده ‌است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید