شکلگیری نظم جدید در خاورمیانه
سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه در هفته گذشته، که شامل بازدید از سه کشور عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی بود، اولین سفرخارجی ترامپ از زمان بازگشت دوباره او به قدرت بود که از لحاظ اقتصادی میتوان آن را سفر پر دستاوردی برای آمریکا دانست؛ این سفر نهتنها از نظر اقتصادی، بلکه از منظر سیاسی، ژئوپلیتیکی و راهبردی نیز دارای اهمیت بالایی بود.

سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه در هفته گذشته، که شامل بازدید از سه کشور عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی بود، اولین سفرخارجی ترامپ از زمان بازگشت دوباره او به قدرت بود که از لحاظ اقتصادی میتوان آن را سفر پر دستاوردی برای آمریکا دانست؛ این سفر نهتنها از نظر اقتصادی، بلکه از منظر سیاسی، ژئوپلیتیکی و راهبردی نیز دارای اهمیت بالایی بود.
ترامپ پس از گفتوگو با شعار در روز چهارشنبه در ریاض - دیداری که به ابتکار میزبان سعودی او ترتیب یافته بود - به خبرنگاران گفت: «او پتانسیل دارد. یک رهبر واقعی است.»این دیدار بخشی از تور چهارهروزه ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات بود؛ سفری که فراتر از نمایش دیپلماتیک و قراردادهای پرسود، به شکلگیری نظم جدیدی در خاورمیانه انجامید؛ نظمی سنیمحور که محور مقاومت ایران را تضعیف کرده و اسرائیل را به حاشیه رانده است، بنا به گفته سه منبع منطقهای و دو منبع غربی.این تور، در بحبوحه نارضایتی فزاینده واشنگتن از ناتوانی اسرائیل در برقراری آتشبس در غزه، نشانهای بود از بیمهری به نتانیاهو؛ متحد دیرینه آمریکا که نخستین رهبر خارجی دیدارکننده از واشنگتن پس از بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه بود.
منابع مطلع گفتند، پیام روشن بود: در چشمانداز کمتر ایدئولوژیک و بیشتر عملگرایانه ترامپ در دیپلماسی خاورمیانه، نتانیاهو دیگر نمیتواند روی حمایت بیقید و شرط آمریکا برای پیشبرد سیاستهای راستگرایانه خود حساب باز کند.دیوید شنکر، دستیار پیشین وزیر خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک در دولت جورج بوش، گفت: «این دولت بهشدت از نتانیاهو ناامید شده و این ناامیدی کاملاً مشهود است.
آنها برخوردی کاملاً معاملهمحور دارند و نتانیاهو اکنون چیزی در ازای آن نمیدهد.»منابع تاکید کردند که آمریکا قصد ندارد اسرائیل را کنار بگذارد - متحدی حیاتی که حمایتش در واشنگتن همحزبی و دوحزبی است - اما دولت ترامپ میخواست پیامی واضح به نتانیاهو بدهد: آمریکا منافع خاص خود را در منطقه دارد و نمیخواهد اسرائیل مانع این منافع باشد. بنا به گفته منابع مطلع، نهتنها امتناع نتانیاهو از پذیرش آتشبس در غزه، بلکه مخالفت او با گفتوگوهای آمریکا و ایران بر سر برنامه هستهای نیز صبر واشنگتن را لبریز کرده است.
دفتر نتانیاهو از اظهارنظر در اینباره خودداری کرد و تاکنون درباره سفر منطقهای ترامپ اظهارنظر علنی نکرده است.جیمز هیویت، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت: «ما به همکاری نزدیک با متحدمان اسرائیل ادامه میدهیم تا گروگانهای باقیمانده در غزه آزاد شوند، ایران هرگز به سلاح هستهای دست نیابد و امنیت منطقه تقویت شود.» اما در محافل خصوصی، مقامات دولت ترامپ از ناسازگاری نتانیاهو با مواضع آمریکا درباره غزه و ایران ابراز نارضایتی کردهاند.
شش منبع منطقهای و غربی گفتند که اصطکاک میان آمریکا و اسرائیل، پیش از سفر منطقهای ترامپ آغاز شده بود؛ زمانی که نتانیاهو در دومین سفر خود به واشنگتن در آوریل، بهدنبال جلب حمایت ترامپ برای حمله به تاسیسات هستهای ایران بود؛ اما با تعجب دریافت که ترامپ راه دیپلماسی را انتخاب کرده است.نتانیاهو که حامی سرسخت خط مشی تند علیه تهران است، تنها چند ساعت پیش از دیدار، از آغاز قریبالوقوع مذاکرات با ایران مطلع شد.در هفتههای بعد، اعلام آتشبس با حوثیها در یمن، نزدیکی با رهبری جدید اسلامگرای سوریه و بیتوجهی به اسرائیل در سفر خلیج فارس، همگی نشان دادند که روابط نزدیک میان واشنگتن و تلآویو در حال تیره شدن است.
دیوید مکافسکی، پژوهشگر موسسه واشنگتن و مدیر پروژه روابط اگرچه نتانیاهو در نبرد علیه ایران پیشتاز بود، نظم جدید منطقه در ریاض، دوحه و ابوظبی شکل میگیرد.پادشاهیهای خلیج فارس مشتاقاند به سلاحهای پیشرفته برای مقابله با ایران دست یابند و همچنین به فناوریهای آمریکایی در حوزه هوش مصنوعی و نیمههادیها دسترسی پیدا کنند و در وجود ترامپ، شریکی یافتهاند که منافع سیاست خارجیاش گاه با منافع مالی خانوادهاش تلاقی دارد.کشورهای حاشیه خلیجفارس همچنین از آتشبس ترامپ با حوثیها در یمن استقبال کردند؛ آتشی که به عملیات پرهزینه دریای سرخ آمریکا پایان داد و تنها دو روز پس از حمله موشکی حوثیها به فرودگاه بنگوریون اعلام شد. درحالیکه دولت راستگرای نتانیاهو سکوت اختیار کرده، رسانههای اسرائیلی از تضعیف جایگاه کشور نزد متحد اصلیاش ابراز نگرانی کردهاند.