بودن یا نبودن؟

درباره شایعه استعفای رئیس سازمان برنامه و بودجه که تکذیب شد

مدت زمان زیادی از استعفای رستم قاسمی نمی‌گذرد؛ استعفایی که بارها تکذیب شد. حال دولت برای وزیر جدید وزارت راه‌وشهرسازی در حال رایزنی با نمایندگان مجلس برای رای اعتماد است. داستان رفتن یا راندن به شیوه استعفا در دولت سیزدهم تاکنون دوبار صورت گرفته است و اینک در آستانه روزهای مهم برای دولت یعنی تقدیم بودجه سال آینده به مجلس و همچنین تدوین برنامه هفتم، بودن یا نبودن مسعود میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه بر سر زبان‌ها افتاده است. هرچند همانند همیشه این استعفا یا عزل تکذیب شد، اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد تیم اقتصادی دولت سیزدهم به‌زودی با تحولات زیادی همراه خواهد شد؛ تحولاتی که سخنگوی دولت به صورت تلویحی از آن خبر داده است. پیش از این اخباری مبنی براینکه میرکاظمی به دنبال استعفا و رفتن است، به‌طور جسته و گریخته در شبکه‌های اجتماعی عنوان شده است اما تاکنون این مسئله به‌طور رسمی مطرح و رسیدگی نشده است. میرکاظمی برای رفتن از سازمان برنامه و بودجه دلایل زیادی دارد، اما برای ماندن شاید این دلایل کمتر باشد. میرکاظمی در قامت رئیس سازمان برنامه و بودجه، بارها اعلام کرده است که لایحه برنامه هفتم و لایحه بودجه را به‌موقع به مجلس ارائه خواهیم داد. او می‌بایست در طول یک‌سال اخیر برنامه هفتم توسعه را نهایی و به مجلس ارسال می‌کرد، اما با وجود تمدید برنامه ششم به‌مدت یک‌سال و وعده‌های مکرر برای ارسال به‌موقع آن، این امر تاکنون محقق نشده است. عدم ارائه برنامه نیز بهانه‌ای برای مجلس شده به‌طوری‌که برخی از نمایندگان اعلام کردند مادامی که برنامه هفتم توسعه تصویب نشود، مجلس به لایجه بودجه سال آینده ورود نخواهد کرد. هرچند همراهان دولت در مجلس به‌دنبال مماشات از تمدید یک‌سال دیگر برنامه ششم توسعه سخن گفته‌اند، اما با استناد به اظهارات رئیس مجلس، دولت باید اول برنامه هفتم توسعه را به مجلس بدهد و بعد از اتمام برنامه هفتم توسعه، وارد بررسی لایحه بودجه شود. این به این معناست که ممکن است بودجه برای سال آینده، دو‌دوازدهم یا سه‌دوازدهم بررسی و تصویب شود. مسئله مهمتر اینکه طبق قانون و وعده میرکاظمی باید لایحه بودجه 1402 در 15 آذر تقدیم می‌شد، اما درست در این روز به‌جای تقدیم لایحه بودجه، یک فعال رسانه‌ای از رفتن و کنار گذاشتن میرکاظمی در دولت خبر داد. خبری که تکذیب و مطرح شدن آن، غرض‌ورزی سیاسی تفسیر و تحلیل شد.
میرکاظمی برای مدیریت سازمان برنامه مشکلات دیگری نیز دارد. از ابتدای سال جاری با عملیاتی شدن اصلاح اقتصادی، دولت برای افزایش حقوق کارکنان و کارمندان دولت و بازنشستگان از سوی مجلس و مردم تحت فشار بود. تامین اعتبارات برای افزایش هزینه‌های جاری دولت بارها از سوی میرکاظمی در بوته نقد قرار گرفت، به‌طوری‌که در روزهای نخست مخالف جدی هرگونه افزایش حقوق دستمزدها بود، اما در نهایت از بررسی این مسئله خبر داد. به وضوح مشخص است که دولت به دلیل تحریم‌ها و مهمتر فضای حاکم در روابط بین‌الملل با مشکلات بسیاری مواجه است و میرکاظمی برای مدیریت بودجه با موانع زیادی روبه‌رو شده است.
سازمان برنامه و بودجه در نخستین سال تقدیم لایحه بودجه، نتوانست نظر مجلس را تامین کند به‌طوری‌که رئیس کمیسیون اقتصادی به کنایه اعلام کرد، دولت سیزدهم در سال گذشته نتوانست روی محتوای بودجه به‌صورت کامل و دقیق کار کند، زیرا تازه شروع به کار کرده بود. حال انتظار مجلس این است که این سازمان با مدیریت میرکاظمی در ساختار بودجه کشور اصلاحات لازم را اعمال کند، اما برآیند کار موید این است که این امر نیز جزو اهداف محقق‌نیافته خواهد بود. مدیریت میرکاظمی در سازمان برنامه و بودجه جای تامل و نقد دارد، البته این نقد مشمول تیم اقتصادی دولت است. ضعف مدیریتی تیم اقتصادی دولت با وجود تشدید و بحران اقتصادی واضح است. شاید لازم باشد که تیم اقتصادی دولت تغییر کند؛ تغییراتی که گفته می‌شود بیش ازآنکه مورد تایید رئیس دولت باشد، معاون اول و وزیر اقتصاد باید نسبت به آن نظر موافق داشته باشند. با این حال عبدالرضا داوری در واکنش به این مسائل در توئیتی از خداحافظی رئیس بانک مرکزی خبر داده است. البته در چند روز گذشته رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز استعفا داد، اگرچه در نهایت مجید عشقی در کسوت ریاست این سازمان ابقا شد. دیر یا زود ممکن است اخبار متعددی از استعفای تیم اقتصادی دولت به دلیل عدم همکاری و توانایی لازم در حوزه مدیریتی یا برکناری این مدیران با عنوان استعفا منتشر شود.