کانال‌های تلگرامی روسی و حامیان رسانه‌ای کرملین چطور سعی کردند از ترور ترامپ به‌نفع روایت کرملین استفاده کنند
ترور ترامپ و پروپاگاندای روسی
در روایت‌های منتشرشده در تلگرام، گمانه‌زنی‌هایی در مورد آماده‌سازی و انگیزه ضارب مطرح شده و تلاش شد تا این رخداد به شکلی توطئه‌آ‌میز به ادامه حمایت ایالات متحده از اوکراین گره زده شود. اگرچه این پوشش یکپارچه نبود، اما بر روی چند موضوع کلیدی متمرکز شد. نخست اینکه این سوءقصد نتیجه لفاظی‌های خطرناک رئیس‌جمهور بایدن بود. برخی نیز همدستی یا توطئه سرویس مخفی ایالات متحده را مطرح کردند و برخی دیگر نیز قریب‌الوقوع بودن دومین جنگ داخلی آمریکا را گمانه‌زنی کردند.
ساعت ۱:۱۱ بامداد به وقت مسکو بود که یک مرد مسلح بیست‌ساله در پنسیلوانیا اقدام به حمله به دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق آمریکا کرد. دیرهنگام بودن این حمله در ساعات پایانی شب هم نتوانست شور و شوق تبلیغات‌چی‌ها، اینفلوئنسرها و طرفداران کرملین را مهار کند. زمان که گذشت و بیشتر روس‌ها از خواب بیدار شدند، انبوهی از گزارش‌ها و تفسیرهایی که توطئه‌گرایی آمریکا را با اهداف و منافع مشخص روسی ترکیب می‌کرد، بر سرشان آوار شد.
این روایت‌های اولیه نمایی قانع‌کننده از اکوسیستم رسانه‌ای روسیه را در عمل ارائه می‌دهند. این روایت‌ها همچنین نشان می‌دهند که تلاش‌های روسیه برای نفوذ در سیستم سیاسی آمریکا و افکار عمومی این کشور در هفته‌های آینده، چگونه و کجا متمرکز شود. منابع رسمی بلندپایه روسی به سرعت با گمانه‌زنی‌های فراحزبی که رسانه‌های اجتماعی ایالات متحده در کنار اخبار مربوط به سوءقصد منتشر کردند همراه شده و آن را تقویت کردند.
در تلگرام، که اکوسیستم افراد نزدیک به کرملین و وبلاگ‌نویسان نظامی روسیه است، همه چیز یک گام فراتر رفت. در روایت‌های منتشرشده در تلگرام، گمانه‌زنی‌هایی در مورد آماده‌سازی و انگیزه ضارب مطرح شده و تلاش شد تا این رخداد به شکلی توطئه‌آ‌میز به ادامه حمایت ایالات متحده از اوکراین گره زده شود.
اگرچه این پوشش یکپارچه نبود، اما بر روی چند موضوع کلیدی متمرکز شد. نخست اینکه این سوءقصد نتیجه لفاظی‌های خطرناک رئیس‌جمهور بایدن بود. برخی نیز همدستی یا توطئه سرویس مخفی ایالات متحده را مطرح کردند و برخی دیگر نیز قریب‌الوقوع بودن دومین جنگ داخلی آمریکا را گمانه‌زنی کردند. در برخی موارد، اینفلوئنسرهای روسی تلاش کردند تا بین همدردی خود با ترامپ و ادبیات تحقیرآمیزشان نسبت به ایالات متحده تعادل برقرار کنند. به‌طور کلی، صداهای طرفدار روسیه به دنبال پیوند دادن این ترور با ادامه جنگ روسیه علیه اوکراین بودند.
در زمان انتشار همه این روایت‌ها، هیچ کمپین نفوذ مخرب در مقیاس بزرگ را از سوی بازیگران طرفدار روسیه که به‌دنبال بهره‌برداری از این رویداد بودند، شناسایی نشد. البته اصلاً جای تعجب نیست. در بسیاری از موارد، چنین تلاش‌هایی برای دستکاری اطلاعاتی جهت بهره‌برداری از رویدادهای خبری پس از دور شدن توجه جهانی آغاز می‌شوند. همچنین موارد اندکی شناسایی شد که در آن بازیگران روسی به دنبال ساختن روایت‌های واقعاً جدید بودند. البته با توجه به حجم و شدت گمانه‌زنی‌ها در رسانه‌های اجتماعی ایالات متحده، نیاز چندانی نبود که روس‌ها خیلی خود را به زحمت بیاندازند!
منابع رسمی روسی در را به روی توطئه‌گرایی باز می‌کنند
از جمله اولین مقامات کرملین که در مورد سوءقصد اظهارنظر کرد، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین بود. پسکوف در اظهارات خود که در رسانه‌های طرفدار کرملین انعکاس یافت، دولت بایدن را به ایجاد فضایی متهم کرد که منجر شد این حمله در آن فضا رخ دهد. وی گفت: ما معتقد نیستیم که تلاش برای حذف و ترور ترامپ توسط مقامات فعلی سازماندهی شده باشد. اما فضایی در آمریکا پیرامون ترامپ به عنوان نامزد انتخاباتی ایجاد شده، موجب وقوع اتفاقی شد که امروز آمریکا با آن مواجه است.پسکوف از یک‌سو با فاصله گرفتن از این ایده که این توطئه یک توطئه توسط دولت ایالات متحده بوده است، اینگونه القا کرد که ممکن است این رخداد در واقع یک توطئه توسط دولت ایالات متحده بوده باشد.
وی افزود: پس از تلاش‌های متعدد برای حذف نامزدی ترامپ از عرصه سیاسی آمریکا، با استفاده از ابزار قانونی، دادگاه‌ها، دادسراها، تلاش‌ها برای بی‌اعتبار کردن، برای همه ناظران بیرونی آشکار بود که جان وی در خطر است. اندکی پس از آن، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، در کانال تلگرام خود که نزدیک به ۵۰۰ هزار عضو دارد، مطالبی درباره ترور رابرت‌اف‌کندی، نامزد ریاست‌جمهوری ایالات متحده در سال ۱۹۶۸ و نقص‌های امنیتی که ظاهراً با مورد ترامپ مشابهت‌هایی دارد، منتشر کرد. او گفت که آنچه که برای ترامپ رخ داده، نتیجه تقریباً اجتناب‌ناپذیر کمک‌های ایالات متحده به اوکراین است، زیرا تروریسم حاصل از این «ماشین کشتار» به سواحل آمریکا بازگشته است.
ایگور دیمیتریف، مفسر سیاسی روسی و معاون سابق شورای شهر اودسا، اظهار کرد که لفاظی‌های سیاسی ایالات متحده به سود تیرانداز تنهایی تمام شد که به دنبال فرصتی بود تا نامی برای خود دست و پا کند. او نوشت: «من این تصور را ندارم که سازمان‌های اطلاعاتی در حال طراحی عملیاتی برای از بین بردن رهبران کشورها هستند. نه! فکر نمی‌کنم قضیه این باشد. قضیه این است که رسانه‌ها و کارشناسان سیاسی شرایطی را ایجاد می‌کنند که افراد بیچاره هیجان‌زده می‌شوند، شب‌ها بیدار می‌مانند و رویای خلاص شدن از شر یک دیکتاتور را در سر می‌پرورانند. عده‌ای از دیوانه‌ها اسلحه‌ای پیدا می‌کنند و تصمیم به قتلی می‌گیرند که اعتبار اخلاقی‌اش را از ذهن خود دریافت کرده‌اند.»
گمانه‌زنی سایر منابع نیمه‌رسمی روسی مرز بین لفاظی‌های غیرمسئولانه و توطئه را از بین برد. والنتین بوگدانوف، رئیس دفتر شرکت پخش تلویزیونی و رادیویی دولتی سراسری روسیه در نیویورک می‌گوید: «تیراندازی باتلر نتیجه مستقیم تلاش سالیان دموکرات‌ها برای تصویر چهره‌ای غیرانسانی از جمهوریخواهان بوده است». کل مبارزات انتخاباتی بایدن تاکنون بر این ایده بنا شده که ترامپ یک شر مطلق است که به هر قیمتی نباید اجازه ورود به کاخ سفید را پیدا کند. بنابراین دیر یا زود، کسی پیدا می‌شد که با خودش فکر می‌کرد که باید به هر قیمتی که شده جان ترامپ را گرفت و در نهایت هم این‌کار انجام شد.»
Pul N۳، یک کانال تلگرامی محبوب روسی که توسط دمیتری اسمیرنوف مدیریت می‌شود، ویدئویی را از نیوت گینگریچ، رئیس سابق مجلس نمایندگان ایالات متحده به اشتراک گذاشت که در مورد تلاش برای ترور صحبت می‌کرد. گینگریچ می‌گوید: «ترامپ توسط جو بایدن، دموکرات‌ها و جناح چپ بیش از هر رئیس‌جمهور دیگری پس از آبراهام لینکلن مورد تحقیر قرار گرفته است و این یک اقدام سیاسی بود. این یک اقدام عمدی بود.»
بررسی لایه‌های عمیق ماجرا
شبکه گسترده‌تر کانال‌های تلگرامی طرفدار روسیه با تئوری‌های توطئه‌ای که در رسانه‌های اجتماعی ایالات متحده منتشر می‌شوند، درگیر هستند. آنها مطالب خود را اضافه می‌کنند و تحلیل‌های خود را با تفسیرهای ضداوکراینی تقویت می‌کنند. بلندگوهای دیگر طرفدار کرملین در مورد حجم و شدت نظرات مختلف در آمریکا در مورد این موضوع تأمل کردند. برخی تا آنجا پیش رفتند که نشان دادند جنگ داخلی دوم آمریکا در پیش است.
کلنل کاساد، یک وبلاگ‌نویس نظامی محبوب در تلگرام با بیش از ۸۶۰ هزار مشترک، سخنان جو بایدن را در نشست جمع‌آوری کمک‌های مالی در ۸ ژوئیه برجسته کرد. جو بایدن گفته بود: «من یک کار دارم و آن شکست دادن دونالد ترامپ است. من کاملاً مطمئن هستم که بهترین فردی هستم که می‌توانم این کار را انجام دهم. بنابراین، ما صحبت در مورد این بحث را تمام می‌کنیم. زمان آن رسیده که ترامپ را شکست دهیم.» از آنجایی که کلنل کاساد به این نقل‌قول یک عکس بزرگنمایی شده از چهره خون‌آلود ترامپ اضافه کرده، مشخص است که به دنبال انتقال چه مفهومی بوده است.
MIG Rossiya، یک کانال تلگرام نظامی با نفوذ و طرفدار روسیه با بیش از ۴۶۰ هزار مشترک، عکس‌های ترور جان‌اف‌کندی در سال ۱۹۶۳ را با عکس‌های گلوله در حال پرواز که از بیخ گوش ترامپ گذشته بود را کنار هم قرار داد. این عکس چنین شرحی داشت: «دو عکس که قبلاً در تاریخ ثبت شده‌اند.» در نتیجه کاربران تلگرام مجبور شدند به شبکه عمیق تئوری‌های توطئه فکر کنند که هنوز در مورد ترور کندی مطرح است. حتی زمانی که نسل جدیدی از چنین نظریه‌هایی در حال شکل‌گیری است.
در پست دیگری، ترویکا، یک کانال حامی روسیه با نزدیک به ۲۲۰ هزار مشترک، تصویری از صفحه اینستاگرام که ادعا می‌شود متعلق به فرد مسلح است را به اشتراک گذاشت که شامل تصاویر پرچم اوکراین و زیرنویس انگلیسی بود: «ما در کنار اوکراین ایستاده‌ایم.» این تصویر یک تصویر جعلی آماتورگونه بود. یکی از عکس‌های گمراه‌کننده متعدد و نمایه‌های رسانه‌های اجتماعی که ساعاتی قبل از شناسایی رسمی قاتل توسط مقامات انتظامی در سراسر اینترنت منتشر شد.
برخی از برجسته‌ترین تفسیرهای انگلیسی‌زبان طرفداران روسیه سعی می‌کردند تلاش برای ترور ترامپ را با سوءقصد به ترور رابرت فیکو، نخست‌وزیر اسلواکی در ماه مه ۲۰۲۴ مرتبط کنند. آن حادثه طوفانی تئوری‌های توطئه را در مورد همدستی غرب و «رسانه‌های کثیف» در خشونت‌هایی که رسانه‌های روسی به راه انداختند، برجسته کرد. با انتشار اخبار مربوط به حمله به ترامپ، مقایسه‌اش با حوادث اسلواکی نیز افزایش یافت.
برجسته‌ترین شخصیتی که چنین تشابهی را برجسته کرد، خود فیکو بود که یادداشتی به زبان اسلواکی در فیس‌بوک نوشت و در آن اعلام کرد که اقدام به ترور ترامپ از یک فیلمنامه قبلاً منتشر شده، پیروی کرده است. او مخالفان سیاسی ترامپ را مقصر دانست و مدعی شد که آنها به دنبال این بوده‌اند که «آنقدر مردم را عصبانی کنند تا برخی اسلحه به دست بگیرند».
Aussie Cossack، یک اکانت مبلغ طرفدار روسیه با بیش از ۶۰ هزار دنبال‌کننده در شبکه ایکس، این ایده را مطرح کرد که همه این اقدامات بخشی از توطئه ترور رهبران پوپولیستی است که به‌دنبال جلوگیری از جنگ جهانی سوم هستند و هشدار داد که اوربان، نخست‌وزیر مجارستان نفر بعدی خواهد بود. Aussie Cossack توسط Simeon Boikov، یک شهروند استرالیایی اداره می‌شود که به‌طور معمول اطلاعات نادرست منتشر می‌کند و سال گذشته پس از پناه بردن به کنسولگری روسیه در سیدنی، امتیاز شهروندی روسیه به او اعطا شد تا از اتهامات پلیس استرالیا در امان باشد.
دیگر ناظران روسی بیشتر به توطئه‌گرایی عمومی چهره‌های آمریکایی علاقه نشان دادند تا اینکه نظریه‌ای خاص خودشان را مطرح کنند. Kotsnews، یک کانال تلگرامی با نزدیک به ۵۷۰ هزار مشترک که توسط الکساندر کوتس، مبلغ مشهور روسی اداره می‌شود، آمریکایی‌ها را به دلیل «غرق شدن در تئوری‌های توطئه» مورد تمسخر قرار می‌دهد در عین حال اینگونه القا می‌کند که حمله ممکن است به طور متمرکز برنامه‌ریزی شده باشد. افلاطون بسدین، نویسنده و منتقد فرهنگی روسی، دیدگاه عمیق‌تری داشت.
او خطاب به ۱۱ هزار مشترک کانال تلگرام خود نوشت: «واکنش به تیراندازی ترامپ گویا است. به نظر می‌رسد که حقیقت‌جویی دیگر از میان رفته است. مردم به‌طور انحصاری چیزی را می‌نویسند و پخش می‌کنند که با پارادایم ادراکات آنها مطابقت دارد. بنابراین هر طرز فکری یک نسخه کاملاً متعارف خود دارد. برخی می‌گویند کار، کارِ دولت پنهان است. برخی می‌گویند ترامپ خودش همه چیز را تنظیم کرده است.»
بسدین همچنین از این فرصت استفاده کرده و یکی از ویدئوهای اخیر خود در یوتیوب را تبلیغ کرد که نظراتی انتقادی در مورد فیلمی هالیوود بود که به جنگ داخلی در آمریکا و درگیری داخلی و وضعیت آینده را در ایالات متحده تجسم می‌کند.
در واقع، چشم‌انداز جنگ داخلی آمریکا به‌طور مرتب در تفاسیر روسی مطرح می‌شد. ویاچسلاو ولودین، رئیس مجلس دومای روسیه، ارزیابی صریح خود را با نزدیک به ۲/۱ میلیون مشترک تلگرام‌اش به اشتراک گذاشت: «ایالات متحده با سیاست چندساله خود، به معنای واقعی کلمه به آستانه جنگ داخلی رسیده است.» او ادعا کرد که یک «نظرسنجی جامعه‌شناختی» اخیر، ۳۷ درصد احتمال وقوع جنگ داخلی در ایالات متحده را در صورت انتخاب مجدد بایدن پیش‌بینی کرده است.
یوگنی پادوبنی، خبرنگار جنگی شبکه روسیه-۲۴، ادعاهای مشابهی را با بیش از ۷۰۰ هزار مشترک خود مطرح کرد و اظهار داشت که تلاش برای ترور ترامپ می‌تواند «ایالات متحده را به ورطه جنگ داخلی بیاندازد.» WTF Moldova؟!، یک کانال تلگرامی که به‌طور ناشناس اداره می‌شود و بسیار واضح است که محیط اطلاعاتی مولداوی را با محتوای طرفدار روسیه تغذیه می‌کند؛ این کانال نیز این ایده را تکرار کرد. یکی از اپراتورهای کانال خطاب به نزدیک به ۱۰ هزار مشترک خود نوشت: «اگر تیر تیرانداز به هدف اصابت می‌کرد، جنگ داخلی در ایالات متحده تقریباً اجتناب‌ناپذیر بود. ما در زمانه بسیار جالبی زندگی می‌کنیم.»
البته برخی از کانال‌های تلگرامی حامی روسیه با ترامپ ابراز همبستگی و همدردی کردند. تنها شصت دقیقه پس از سوءقصد، کانال بسیار محبوب Operation Z تصویری غیرعادی را برای ۱/۵ میلیون مشترک خود پخش کرد. این تصویر عکسی از یک گلوله هویتزر ۱۵۲ میلی‌متری بود که ظاهراً از خط مقدم روسیه در شهر چاسوف‌یار اوکراین گرفته شده بود. روی آن پیامی نوشته شده بود: «برای گوش ترامپ». فقط سی‌وچهار دقیقه طول کشید تا Aussie Cossack در شبکه ایکس، ترجمه این جمله را به اشتراک بگذارد و تاکید کند که این موشک و سایر گلوله‌های توپخانه مشابه با هدف حمایت از ترامپ شلیک شده‌اند. برای آمریکایی‌هایی که رویدادها را در پلتفرمی که قبلاً توئیتر نامیده می‌شد دنبال می‌کردند، این احتمالاً جزو اولین پیام‌های روسی‌زبان بود که می‌دیدند.
در چندین کانال نظامی طرفدار روسیه، به‌ویژه کانال‌های مرتبط با گروه نظامی واگنر، می‌توان عکسی از ترامپ را بلافاصله پس از ترور مشاهده کرد که بر روی پرچم روسیه نصب شده بود با این جمله: «روس‌ها تسلیم نمی‌شوند.» کانال Pul N۳ که تمرکز بر اخبار و عمومی‌تر است و ۳۴۰ هزار مشترک دارد، یک الگوی رفتاری پشت سر هم به اشتراک گذاشت که در آن با ترامپ ابراز همدردی می‌کرد. این کانال ترامپ را در صفی از دیگر رؤسای‌جمهور ترورشده ایالات‌متحده به تصویر می‌کشد که روی صورت آنها جمله «دموکراسی واقعی»، نقش بسته بود.
با این حال، ابراز حمایت از ترامپ نیز با تلخی همراه بود، به‌ویژه از سوی کسانی که از نزدیک عملیات‌های جنگی روسیه را دنبال می‌کردند. آندری مدودف در تلگرام به ۱۸۵ هزار مشترک خود هشدار داد که این خبر نباید آنها را از تمرکز بر اوکراین منحرف کند و احتمالاً ریاست‌جمهوری جدید بایدن یا ترامپ به اوکراین کمک خواهد کرد.
در این میان ترس هم دیده می‌شد. یوگنی پادوبنی، بلاگر روسیه-۲۴ به ۷۰۰ هزار مشترک خود یادآوری کرد که جنگ داخلی آمریکا نه به نفع روسیه و نه به نفع چین خواهد بود، زیرا ایالات متحده یک قدرت هسته‌ای است و هیچ‌کس نمی‌تواند پیش‌بینی کند که چه کسی ممکن است مسئول فشار دادن «دکمه قرمز» باشد. دانیل بزنوسوف، معاون وزیر اطلاعات جمهوری خلق دونتسک که تحت کنترل روسیه است، با حدود ۳۲۰ هزار مشترک خود، لحن محتاطانه‌ای را انتخاب کرد.
او گفت: «این سوءقصد نشان می‌دهد کسانی که اکنون بر جهان غرب حکومت می‌کنند دیوانه‌هایی هستند که از کنترل خارج شده‌اند. اگر آنها آماده کشتن رؤسای‌جمهور خود هستند، چرا قادر به آغاز جنگ هسته‌ای نباشند؟ فکر کردن به این موضوع ضروری و مهم است.» پیام بزنوسوف در سراسر اکوسیستم واگنر در تلگرام ارسال شد.
کانال‌های واگنر نیز طنز تیره‌ای در اخبار خود داشتند. آنها به قانون روسیه استناد کردند که به سربازان روسی مجروح سه میلیون روبل پرداختی می‌دهد. برخی به شوخی گفتند که ترامپ بدشانس بود که در خارج از قلمرو به اصطلاح «عملیات نظامی ویژه» روسیه در اوکراین مجروح شد، زیرا او واجد شرایط دریافت این پول نیست. دیگران – با به اشتراک‌گذاری میم‌ها و تصاویر تغییریافته - ادعا کردند که او در نهایت واجد شرایط دریافت این پول خواهد بود.
فرصت‌طلبی
در ژوئن سال ۲۰۲۴، واشنگتن‌پست از اسناد فاش‌شده کرملین گزارش داد که عملیات گسترده روسیه را برای مداخله در نتیجه انتخابات پارلمانی اروپا فاش می‌کرد. در محور این تلاش، ویکتور مدودچوک قرار داشت که خود را به‌عنوان یک «شخصیت مخالف اوکراین» معرفی می‌کند اما به‌عنوان یک دست‌نشانده روسی عمل می‌کند. مدودچوک به رهبری تلاش‌ها برای بالا بردن شهرت سیاستمداران اروپایی مخالف کمک‌ها به اوکراین و معرفی خود به‌عنوان رهبر یک دولت قابل دوام در تبعید کمک کرده بود.
مدت کوتاهی پس از حمله به ترامپ، به نظر می‌رسد مدودچوک توجه خود را به ایالات متحده معطوف کرده است. در ۱۶ ژوئیه، آژانس تبلیغاتی روسی TASS داستانی به زبان انگلیسی در مورد نامه‌ای که ویکتور مدودچوک به ترامپ ارسال کرده بود، منتشر کرد، در این نامه، او ادعا کرد که قصد اعلام‌شده ترامپ برای پایان دادن به درگیری در اوکراین، «رژیم نازی» اوکراین را خشمگین کرده است.
مدودچوک ادامه داد: «من فکر می‌کنم که ممکن است یک سرنخ اوکراینی در پرونده سوءقصد به جان ترامپ ظاهر شود.» حداقل در تلگرام طرفدار روسیه، اولین پیوندهای واهی بین اوکراین و تلاش برای ترور ترامپ از قبل ترسیم شده است.
