روشنایی کنج کوچه‌های بوشهر
نگاهی به سومین دور فستیوال موسیقی کوچه که گام آخرش در پای برگزارکنندگان ماند
در روزگاری که «طفلی به‌نام شادی دیری است گم شده است»، بیش از هر زمان دیگر ورد زبان‌هاست، روزگاری که آن‌چه از هر گوشه و کنار و از زبان هر اهل فرهنگ و هنر، جامعه‌شناس، سیاستمدار دلسوزی و... به گوش می‌رسد، نیاز ایران و ایرانی به شادی و شادمانی است، روزگاری که دستگاه‌های عریض‌وطویل دولتی فرهنگی با جشنواره‌های متعددشان در آفرینش این شادی و شادمانی ناکام به‌نظر می‌رسند، جمعی گرد هم آمده‌اند تا به‌قول خودشان دلخوشی و روشنایی دمی، کنج کوچه‌های بوشهر فرش پهن کنند و از چهار گوشه ایران بنشینند رویش و چای بخورند و لحظاتی کمی دقیق‌تر به جهان بنگرند. جمعی متشکل از محسن شریفیان (نوازنده نی‌انبان و موسس گروه موسیقی لیان)، احسان عبدی‌پور (کارگردان و فیلمنامه‌نویس)، شاهین بهرام‌نژاد (مجری و گوینده تلویزیون و رادیو)، ادریس عبدی‌پور (تهیه‌کننده و مدیر تولید سینما)، داریوش غریب‌زاده (نویسنده سینما و تلویزیون)، حسین مظفری (کارشناس مدیریت جهانگردی)، یاسین محمدی (عکاس و تصویربردار) و میلاد جعفری (طراح وب و رابط کاربری) که رویدادی مستقل، نوپا، جوان، پرشور و حرارت را به‌نام «فستیوال موسیقی کوچه» پاگذاشتند.
از کوچه اول تا کوچه سوم چه گذشت؟
نخستین فستیوال موسیقی کوچه از ۱۹ تا ۲۵ اسفندماه ۱۳۹۶ در بوشهر برگزار شد. رویدادی که در نخستین دور برگزاری خود هدفش را «در کنار هم بودن و سازها را به‌نام مردم کوک کردن و با هم و برای هم نواختن»، اعلام کرد. مسئله مهمی که به گفته خودشان بارها از دست‌اندرکاران جشنواره‌های داخلی درخواست کرده و پاسخی نیافته بودند. نخستین «کوچه فستیوال موسیقی» به دبیری ادریس عبدی‌پور با حضور تعدادی از گروه‌های موسیقی در بوشهر میزبان علاقه‌مندان موسیقی نواحی شد. ازجمله کنسرت‌هایی که در دور اول این فستیوال در کافه حاج رئیس بوشهر برگزار شد، کنسرت گروه «کماکان» به سرپرستی مهدی ساگی، گروه «داماهی» با حضور رضا کولغانی و دارا دارایی، گروه «سورنای» به سرپرستی احسان عبدی‌پور و... بودند. گروه‌هایی که از گوشه‌گوشه ایران؛ خوزستان، گیلان، لرستان، کردستان و... گرد هم آمدند تا سبب‌ساز آشنایی و پیوند دوباره مردم با داستان موسیقی نواحی مناطق مختلف ایران شوند. داستانی که به گفته برگزارکنندگان نخستین فستیوال موسیقی کوچه اگرچه در سراسر دنیا مورد استقبال قرار می‌گیرد، ولى در منطقه خودش غریب و مهجور مانده است. در دوره اول، این فستیوال ۷ روز ادامه داشت و نتیجه فوق‌العاده بود؛ شبکه‌های اجتماعی به‌سرعت پر از ویدئوها و عکس‌های کنسرت‌های ساده، خودمانی و مهیج این فستیوال در کافه حاج رئیس شد و نظرات بسیاری را جلب کرد تا به بهانه آن، نام بوشهر بیش‌ازپیش جست‌وجو شود.
احسان عبدی‌پور که ازجمله برگزارکنندگان این رویداد بود، همان زمان در مورد ایده اولیه شکل‌گیری فستیوال کوچه گفت، با دیدن اجرای گروهی از هنرمندان محلی هرمزگان در کافه لاله اسکندری تهران تصمیم گرفتند به انتشار فراخوان برای گردهمایی هنرمندان حوزه موسیقی از چهارگوشه کشور بپردازند، به ریشه‌های مشترک فرهنگی و هنری در بین اقوام و به تقویت جایگاه موسیقی نواحی و پیوند مردم با آن. اسفندماه ۱۳۹۷ بود که دوره دوم فستیوال کوچه برگزار شد؛ این‌بار مفصل‌تر و با حضور تماشاگران بیشتر، اما بازهم در همان کافه حاج رئیس. این‌بار نیز گروه‌هایی از بوشهر، خوزستان، آذربایجان، خراسان شمالی، لرستان، هرمزگان، هم‌چنین افغانستان در کنار گروه‌های موسیقی عربی گرد هم آمدند و بار دیگر شبکه‌های اجتماعی را پر از عکس‌ها و ویدئوهایی کردند که دست‌به‌دست می‌چرخید و میل سفر به بوشهر و نشستن در کافه حاج رئیس را در دل علاقه‌مندان برمی‌انگیخت. کوچه‌ای‌ها خود را برای میزبانی دوره سوم فستیوال‌شان در اسفندماه ۱۳۹۸ آماده کرده بودند که با شیوع کرونا، همه برنامه‌ها لغو شد. این رویداد از آن سال به‌بعد تا اسفندماه ۱۴۰۱ برگزار نشد تا سومین دوره فستیوال موسیقی کوچه بوشهر از سوم تا هشتم اسفندماه ۱۴۰۲ بار دیگر در عمارت حاج رئیس برگزار شود؛ فستیوالی که حالا واقعاً فستیوال بود و علاوه بر محتوای موسیقی به بعد گردشگری رویدادش نیز اهمیت می‌داد و هرساله در تاریخ مشخصی گردشگران را به بوشهر می‌کشاند تا علاوه بر کوچه‌گردی و شنیدن موسیقی بومی، لذت چشیدن غذاهای محلی و گپ‌وگفت با بومیان منطقه را نیز درک کنند و این همان چیزی بود که «کوچه» را تبدیل به یک فستیوال تمام‌عیار کرد. تاثیر برگزاری این رویداد بر رونق گردشگردی در دوره سوم تا آن‌جا بالا گرفت که اهالی بوشهر همزمان با آن در پلتفرم کارزار، کارزاری را با عنوان «مو می‌خوام برم بوشهر» با هدف رسیدگی به اوضاع نابسامان پروازهای این شهر راه‌اندازی کرده‌اند. کارزاری که در آن از وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشور خواسته شده بود با حداقل دو برابر کردن پروازهای بوشهر، قدمی در راه توسعه گردشگری و اقتصاد آن بردارند.
گام آخری که برداشته نشد
سومین دوره فستیوال موسیقی «کوچه» که قرار بود از دوم تا هشتم اسفندماه در بافت تاریخی بندر بوشهر برگزار شود، درست در آخرین ایستگاه خود یعنی شب اختتامیه بنابر دلایل نامعلوم لغو شد؛ آن هم درحالی‌که ویدئوهای متعدد وایرال‌شده از این رویداد، به مدد گسترش بیش‌ازپیش استفاده از شبکه‌های اجتماعی به‌‌رغم فیلترینگ آن‌ها، توانسته بود بی‌هزینه‌های آن‌چنانی و صرف بودجه‌های دولتی، به‌شکلی مستقل فضای غمزده فرهنگی و هنری کشور را برای روزهایی از این‌رو به آن‌رو بگرداند. شامگاه هشتم اسفندماه مصادف بود با اختتامیه سومین دوره از فستیوال موسیقی «کوچه» که قرار بود لئو روخاس، هنرمند مطرح آمریکای لاتین، به‌عنوان یک موزیسین بین‌المللی مهمان ویژه آن باشد. بااین‌حال عصر همان روز برگزارکنندگان این رویداد طی اطلاعیه‌ای غمبار، بی‌اشاره مستقیم به‌دلیل این اتفاق، خبر از لغو اختتامیه دادند و روخاس هم مجبور شد، هنوز نیامده، راه آمده را بازگردد. اطلاعیه‌ای که در بخشی از آن آمده بود: «موسیقی مقصد نبود، نیت بود. ما در واقعیت تمام راه را رفته‌ایم، هرچند در ظاهر گام آخرش توی پای‌مان ماسیده باشد. حالا همه با هم توی دل‌مان هرجا که هستیم، روز پایانی را جشن می‌گیریم. گویی که وسط عمارت حاج رئیس‌التجار نشسته‌ایم و سازها کوک‌اند و ابرها پراکنده.» گام آخر در پای برگزارکنندگان سومین فستیوال موسیقی کوچه ماند تا ناگهان همه سایت‌های خبری و صفحات مجازی از خبری یکسان پر شود: «برگزاری اختتامیه فستیوال کوچه در بوشهر لغو شد». دایره گسترده گمانه‌زنی‌ها در مورد علت این اتفاق در شرایطی که همه مسئولان از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تا دفتر موسیقی معاونت هنری و اداره‌کل ارشاد و اداره میراث فرهنگی بوشهر سکوت را ترجیح دادند، چنان بالا گرفت که خواه‌ناخواه پرسشی را به میان آورد؛ پرسشی از این قرار که حتی اگر فستیوال کوچه از نظر مسئولان امر، دچار کاستی‌هایی بود، بهتر نبود پس از یک‌هفته بسیار پرمخاطب برای میراث فرهنگی و موسیقی و شهر بوشهر و ویدئوهایی که صدها هزار بار در شبکه‌های اجتماعی بازنشر شد، برگزاری یک مراسم اختتامیه را نیز تاب می‌آوردند؟
