تاثیر سوخو‏های 35 بر ناوگان هوایی ایران

پس از سال‌ها شایعه در مورد دریافت جنگنده‌های ساخت روسیه توسط ایران، تهران در ماه نوامبر اعلام کرد، قرار است در اولین خرید جنگنده‌های خارجی خود پس از چند دهه، جنگنده‌های Su-۳۵ را دریافت کند. جنگنده‌های روسی به همراه جت‌های آموزشی و بالگردهای تهاجمی که گفته می‌شود در این قرارداد گنجانده شده‌اند، ارتقای قابل‌توجهی برای نیروی هوایی ایران خواهند بود. ناوگان هواپیماهای قدیمی ایران شامل F-۱۴های ساخت ایالات متحده است که ایران در دهه ۱۹۷۰ خریداری کرده است. حتی اگر این توافق به نتیجه نرسد، برخی تحلیلگران معتقدند، نیروی هوایی فعلی ایران را صرفاً به دلیل سن بالا، نباید ناکارآمد دانست. تحلیلی که توسط Shephard Media در ماه نوامبر منتشر شد، اشاره می‌کند که اگرچه ناوگان جنگنده‌های ایران ممکن است با یک نقطه‌ضعف مشخص در برابر جنگنده‌های مدرن مواجه شود، اما همچنان می‌تواند رقبای محلی را به چالش بکشد. طبق این گزارش، خلبان‌های هواپیماهای ایرانی نیز تجربه بیشتری از همتایان خود در ارتش‌های حاشیه خلیج‌فارس دارند و موشک‌های ضدکشتی و پدافند هوایی ایران می‌توانند در جریان درگیری در خلیج‌فارس به دشمن تلفات وارد کنند. رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا در شرکت اطلاعاتی RANE، می‌گوید، ایران احتمالاً بسته به شرایط و «مقیاس و سناریو» یک حمله فرضی، می‌تواند از مزایای میدانی در برابر یک نیروی برتر برخوردار باشد. بول به بیزینس اینسایدر گفت: «حمله رادارگریزها ممکن است به‌راحتی بر دفاع هوایی ایران غلبه کند، اما در مورد یک جنگ متعارف تمام‌عیار، پدافند هوایی ایران همراه با ناوگان هوایی پیرش ممکن است بتواند موفقیت‌های رزمی به‌دست آورد.» بول، صربستان را در اواخر دهه ۱۹۹۰ گواه گرفته و گفت:«زمانی که نیروی هوایی کوچک و قدیمی این کشور با نیروهای هوایی ناتو روبه‌رو شد، توانست تعداد انگشت شماری از هواپیماهای آمریکایی را ساقط کند. از جمله یک جت رادارگریز F-۱۱۷ که توسط یک موشک ضدهوایی سرنگون شد.» سباستین رابلین، روزنامه‌نگار هوانوردی نیز معتقد است، بسیاری از جنگنده‌های منسوخ ایران - از جمله F-۴های ساخت ایالات متحده و MiG-۲۹A‌های طراحی شده توسط شوروی - در زمان خود «قدرتمند» بودند و همچنان از طریق مهندسی معکوس قطعات و اجرای بومی توسعه‌یافته،  پرواز می‌کنند. رابلین گفت: «به‌روزرسانی‌های ناوگان ممکن است سخت باشد، اما احتمالاً عاقلانه است که فرض کنیم کار اصلی را نیروی انسانی انجام می‌دهد.» زمانی که روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین حمله کرد، انتظار می‌رفت نیروی هوایی بزرگتر و مدرن‌تر این کشور جنگنده‌ها و پدافند هوایی اوکراین را تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را نابود کند اما نیروی هوایی اوکراین جان سالم به در برد و توانست برتری هوایی روسیه را به لطف ترکیبی از اقدامات اشتباه روسیه و نبوغ خود از بین ببرد. به عقیده رابلین، جنگ در اوکراین نشان می‌دهد که چگونه «یک نیروی هوایی منسوخ‌شده گاهی اوقات می‌تواند از طریق «اهرم‌های هوشمند» از «قوای هواپیماهای خود» بدون اقدامات عجولانه و استفاده از مزیت دفاعی در میدان خانگی، در برابر دشمنی بسیار قدرتمندتر ایستادگی کرده و هزینه‌هایی را تحمیل کند. رابلین می‌گوید: «ایران، مانند اوکراین، سامانه‌ها و رادارهای موشکی زمین به هوای زیادی دارد که در صورت مدیریت ماهرانه، می‌توانند جت‌های متخاصم را دور زده و بقای هواپیماها را بهبود بخشند». البته ایالات متحده و اسرائیل در استفاده از نیروی هوایی، با استفاده از شناسایی و حملات دوربرد، هواپیماهای رادارگریز و قابلیت‌های پیشرفته سرکوب دشمن،  بسیار بهتر از روسیه هستند. در عملیات هوا به هوا، خلبانان ایرانی احتمالاً با مشکلاتی مشابه مشکلات خلبانان اوکراینی مواجه خواهند شد. اما رابلین می‌گوید:«با این حال، من حدس می‌زنم که خلبان‌های آمریکایی و اسرائیلی ممکن است با شدت بیشتری نسبت به روسیه با تجهیزات هوایی ایران روبه‌رو شوند.» بول و رابلین هر دو انتظار دارند که تحویل نهایی Su-۳۵ تأثیر محدودی بر کل نیروی هوایی ایران داشته باشد. بول می‌گوید که این جت‌ها «با ارائه حداقل تعداد محدودی هواپیمای پیشرفته که ممکن است در بازدارندگی یک کمپین هوایی محدود مفید باشد، تنها برخی از مشکلات دفاعی ایران را کاهش خواهند داد. نگاه به جت‌ها ممکن است «چیزی شبیه به پرستیژ» باشد و تمایلی به استفاده از آنها نداشته باشد، در این صورت ممکن است این معامله بیشتر یک پیروزی دیپلماتیک و سیاسی باشد تا یک پیشرفت دستاورد دفاعی.»  ایران همچنین ممکن است سعی کند از Su-۳۵ خود با احتیاط به‌عنوان یک هواپیمای هشدار اولیه هوابرد استفاده کند، درست مانند استفاده از رادار AWG-۹ F-۱۴ در طول جنگ ایران و عراق.