به کام ازبک‌ها/جنگ ۱۲ روزه باعث شده تا تغییر عجیبی در لژیونرهای خارجی لیگ برتر ایران شکل بگیرد
جنگ تحمیلی اخیر باعث شد تا برخی اتفاقات جدید در فوتبال ایران رخ دهد.
جنگ تحمیلی اخیر باعث شد تا برخی اتفاقات جدید در فوتبال ایران رخ دهد. بسیاری نگران این مسئله بودند که بازیکنان باکیفیت اروپایی و آفریقایی برای مدت نامشخصی به لیگ ایران سفر نکنند که تقریباً همین اتفاق رخ داد و حالا باشگاه‌های ایرانی به اجبار سراغ گزینه‌های ازبکستانی می‌روند تا تیم‌شان را این‌چنین با حضور خارجی‌ها تقویت کنند.
علاوه بر استقلال که اخیراً یک بازیکن ازبکستانی خرید، باشگاه سپاهان و پرسپولیس هم به دنبال عقد قرارداد با بازیکن ازبکستانی هستند. در این گزارش قصد داریم چرایی این ماجرا را بررسی کنیم که چطور بازیکنان ازبکستانی به‌یکباره برای فوتبال ایران تبدیل به جواهر دست‌یافتنی شدند. جواهر به این دلیل که اصولاً بازیکنان ازبکستانی کیفیت بالایی دارند و دست‌یافتنی از این جهت که با قیمت معقول به لیگ‌های ایران می‌آیند.
خوش‌شانس‌ها
حضور بازیکنان ازبکستانی در فوتبال ایران چنان افزایش یافته که سایت چمپیونات ازبکستان با اشاره به این اتفاق در مطلبی به این پرسش پاسخ داده است که چرا باشگاه‌های ایرانی سراغ فوتبالیست‌های ازبکستانی می‌آیند و در ادامه نوشته است: در پنجره نقل‌وانتقالات تابستانی، نیمی از اخبار با تیتر «بازیکن ازبکستانی به ایران رفت» منتشر می‌شوند. ماجرا از این قرار است که رستم آشورماتوف، مدافع کلیدی تیم ملی ازبکستان جدیدترین خارجی ازبکستانی در لیگ ایران است. او هفته گذشته به استقلال پیوست تا در فصل آینده در این تیم توپ بزند و باتوجه به حضور ماشاریپوف، تعداد ازبکستانی‌های استقلال به عدد دو برسد.
همچنین اودیل خامرابکوف، هافبک سرشناس فوتبال ازبکستان که سابقه بازی در تیم‌های مطرحی همچون پاختاکور، شباب‌الاهلی و بنیادکار ازبکستان را دارد هم در آستانه پیوستن به تراکتور قرار دارد و او را نیز باید جدیدترین ازبک لیگ ایران نامید. پرسپولیس نیز در اندیشه جذب یک بازیکن ازبکستانی بود که این بازیکن به‌دلیل مصدومیت نمی‌تواند به پرسپولیس ملحق شود. اتکیر یوسوپوف، دروازه‌بان اصلی تیم ملی فوتبال ازبکستان هم دیگر چهره مشهور ازبکستانی است که فصل گذشته به لیگ ایران آمد و در فولاد بازی کرد.
بازی برد - برد
این موضوع که ازبکستانی‌ها در بهترین شرایط و شانس ممکن به فوتبال ایران آمدند، فقط بخشی از حقیقت ماجراست. باشگاه‌های ایرانی هم یک دلیل ویژه دارند که جذب ازبک‌ها را به لحاظ مالی مقرون‌به‌صرفه می‌کند و آن پاداش فیفا به باشگاه‌هایی است که بازیکنانی در جام جهانی دارد. پرداخت‌های فیفا در چارچوب برنامه (مزایای باشگاهی فیفا) انجام می‌شود. این طرح به‌واسطه جبران خسارتی است که باشگاه‌ها از نبود بازیکنانش در ایام جام جهانی متحمل می‌شود. در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، فیفا برای هر بازیکن روزانه حدود ۱۰ هزار دلار به باشگاه‌ها پرداخت می‌کرد.
این مبلغ بسته به مدت زمان حضور بازیکن در اردوی تیم ملی محاسبه می‌شود (هم دوره آماده‌سازی قبل از شروع رسمی مسابقات، هم زمان برگزاری مسابقات). به‌طور مثال، بازیکنی طی ۳۰ روز حضور در جام جهانی با احتساب دوران آماده‌سازی، باشگاهش حدود ۳۰۰ هزار دلار دریافت می‌کند. درواقع باشگاهی که دو بازیکن ازبکستانی ملی‌پوش داشته باشد، ۶۰۰ هزار دلار سود خواهد کرد.
طبعاً این مبلغ در جام جهانی ۲۰۲۶ (که در آمریکا، کانادا و مکزیک برگزار می‌شود) افزایش می‌یابد، چون تعداد تیم‌ها بیشتر شده است (۴۸ تیم). بااین‌حال باتوجه به طولانی‌ترشدن زمان برگزاری مسابقات و افزایش حداقل ۲۰ درصدی، روزانه هر باشگاه ۱۵ هزار دلار بابت حضور بازیکن‌اش در جام جهانی دریافت خواهد کرد که اگر ۳۰ روز، یک بازیکن در اردوی تیم ملی باشد، آن باشگاه تا ۴۵۰ هزار دلار سود خواهد کرد.
پایان کار عراقی‌ها
طی یک‌دهه اخیر بازیکنان عراقی روی بورس فوتبال ایران بودند و اتفاقاً به‌خاطر کیفیت بالایی که داشتند، مورد استقبال تیم‌های ایرانی قرار می‌گرفتند. جاسم کرار، از معروف‌ترین بازیکنان عراقی بود که سال‌ها در فوتبال ایران توپ زد. نزدیکی دو کشور، همچنین بازیکنانی که از نظر فیزیکی و تاکتیکی بیشتر به کار باشگاه‌های کشورمان می‌آمدند، سبب شد تا آمار بیشترین خارجی‌های لیگ در اختیار عراقی‌ها قرار داشته باشد.
هوار ملا محمد هم از دیگر بازیکنان مشهور عراقی بود که برای پرسپولیس و استقلال بازی کرد. عماد رضا نیز سال‌ها برای سپاهان و بعد فوتبال تیم‌های دیگری در ایران به میدان رفت، همچنین این اواخر بشار رسن، بازیکن محبوب پرسپولیسی‌ها شد. بااین‌حال طی سه، چهار سال اخیر حضور بازیکنان عراقی در فوتبال ایران فروکش کرده و باشگاه‌های ایرانی تلاش می‌کنند تا جای‌ممکن از بازیکنان عراقی استفاده نکنند چون قیمت‌ها در قیاس با گذشته بسیار بالاتر رفته و اصولاً مدیربرنامه‌های بازیکنان عراقی نیز درصد بیشتری از باشگاه‌های ایرانی طلب می‌کنند که کار را خراب کرده است.
با یک‌تیر دو نشان زدند
یکی از دلایلی که ازبکستانی‌ها، فوتبال ایران را انتخاب کردند این است که ایران همانند ازبکستان کشوری مسلمان است و نزدیکی دو کشور باعث شده تا بازیکنان ازبک به‌راحتی تردد کنند و هزینه خاصی هم روی دوش باشگاه‌ها تحمیل نکنند. از طرف دیگر، در شرایط جنگ ۱۲ روزه بازیکنان ازبکستانی توانستند با سفری زمینی به کشورشان برگردند.
این درحالی‌است که چنین اتفاقی برای بازیکنان اروپایی نمی‌توانست رخ دهد و اصولاً آن‌ها آشنایی با چنین فضایی نداشتند. میانگین قیمت بازیکنان ازبکستانی در فوتبال کشورشان چیزی حدود ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار دلار است، البته بازیکن ۳۰۰ هزار دلاری تقریباً باکیفیت‌ترین بازیکن آن‌هاست اما باتوجه به افزایش نرخ آن‌ها در شرایط روز فوتبال ایران، ازبکستانی‌ها با قراردادی بیش از ۶۰۰ هزار دلار راهی فوتبال ایران می‌شوند. تقریباً بین دو تا سه برابر ارزش واقعی‌ها آن‌ها، حقوقی است که می‌توانند از باشگاه‌های ایرانی دریافت کنند. البته همانطور که پیش‌تر گفته شد اگر این بازیکن‌ها ملی‌پوش باشند طبعاً باشگاه‌های ایرانی می‌توانند بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دلار از پاداش فیفا را دریافت کنند که رقم قابل‌توجهی است.
گفتنی است در قیاس با سایر بازیکنان آسیایی، ازبکستانی‌ها سازگارترین بازیکنان حاضر در فوتبال ایران هستند. بازیکنان عراقی بعضاً با فسخ قرارداد یکطرفه باعث استرس هواداران فوتبال می‌شوند و حواشی‌ای که بارها در تیم‌های مختلف درست کردند باعث شد تا باشگاه‌های ایرانی کمتر سراغ بازیکن عراقی طی سه، چهار سال اخیر بروند. اما ازبکستانی‌ها بازیکنان منظم و سازگار به قوانین فوتبال ایران هستند. در هر صورت باتوجه به حضور ازبکستان در جام جهانی و البته شرایط ژئوپلیتیکی که ایران در منطقه دارد، حضور فوتبالیست‌های ازبکستانی در فوتبال ایران یک غنیمت ارزشمند است.
