مردم از شما رشادت می‌خواهند

دو روزی بیشتر به دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری نمانده است؛ انتخاباتی حیاتی که شاید دقیق‌ترین توصیف برای آن مقابله تفکر افراط‌گرا و عقلانی است. اما در این میدان مبارزه که منطقاً به‌نفع همه است عقلانیت پیروز شود، همچنان دلسردی بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر را برای مشارکت در انتخابات شاهد هستیم. همین دلسردی باعث رقم زدن تفاوت چشمگیر این دوره با دوره‌های قبلی انتخابات ریاست‌جمهوری شد، اما نقطه امید این است که طی روزهای اخیر شاهد حمایت عقلا و اندیشمندانی چون محمدعلی موحد، مجتهد شبستری، صادق زیباکلام، موسی‌ غنی‌نژاد، همایون کاتوزیان و... از مشارکت در انتخابات و رأی به مسعود پزشکیان بوده‌ایم که همین کورسوی امید باعث می‌شود که نبود چهره‌های مشهور دنیای فرهنگ و هنر کمتر ناراحت‌کننده به نظر برسد.

شاید بتوان گفت که این اولین‌بار در طول تاریخ انتخابات ۴۴سال اخیر کشور باشد که هنرمندان و اهالی فرهنگ خود را از انتخابات کنار کشیده‌اند و اگر هم این کار را نکرده‌ باشند سعی می‌کنند در سکوت کارشان را دنبال کنند و کاری به ترغیب مردم نداشته باشند. آخرین‌باری که هنرمندان از یک نامزد ریاست‌جمهوری حمایت گسترده‌ای کردند از حسن روحانی بود؛ آن‌زمان از رضا کیانیان، فاطمه‌ معتمدآریا، گلاب آدینه و ترانه علیدوستی گرفته تا کیهان کلهر، شهرام ناظری و محسن چاوشی تمام‌قد از کاندیداتوری حسن روحانی حمایت کردند و با انگشت‌های جوهری رو به دوربین خبرنگاران لبخند زدند.

حالا روزهای کمی مانده تا نتیجه انتخابات مشخص شود. مسعود پزشکیان نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری که چندان هم فرصتی برای تبلیغات و همسو کردن هنرمندان با خودش نداشته، پای حرف‌ها و درددل اهالی فرهنگ و هنر نشسته و در دیدار با آن‌ها و درباره مسائل و دغدغه‌شان گفت‌وگو کرده است. 

در نشستی که ۱۲ تیرماه برگزار شد سیدرضا صالحی‌امیری، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی‌اکبر صالحی، وزیر پیشین امور خارجه، حجت‌الاسلام سیدمصطفی محقق‌داماد، محمدمهدی عسگرپور، عبدالجبار کاکایی، شاعر، محمدرضا نوروزپور، مدیرعامل سابق ایرنا و روزنامه‌نگار، سعید سهیلی و احسان عبدی‌پور، فیلمساز، محمدعلی‌جعفریه، مدیر نشر ثالث و تعداد دیگری از هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر حضور داشتند و همچنان جای چهره‌های معروف هنری و فرهنگی خالی بود.  

سیدرضا صالحی‌امیری، حامی مسعود پزشکیان در پرده از دغدغه انتخاب دیگری و اتفاقاتی که ممکن است بیفتد صحبت کرد و به همان دغدغه‌ای اشاره داشت که این روزها ذهن خیلی‌ها را به خود مشغول کرده و هراس در دلشان انداخته است؛ اینکه این انتخابات رقابت سیاسی بین دو نامزد نیست بلکه رقابت میان دو گفت‌وگوی رادیکالیسم و عقلانیت است. اینکه نتیجه انتخابات پیروزی آقای پزشکیان و آقای جلیلی نیست؛ نتیجه انتخابات پیروزی رادیکالیسم، افراطی‌گری، خشونت، تحجر و مقابله با همه دنیاست و طرف دیگر پیروزی عقلانیت، گفت‌وگو و همزیستی مسالمت‌آمیز است.

یدالله کابلی، هنرمند و استاد خوشنویس که در این نشست حاضر بود خطاب به پزشکیان گفت، اینکه بر عدالت و تخصص‌گرایی تاکید کردید نقطه روشنی بر دل من افتاد و دلیل حضورم همین است؛ بی‌هیچ تردید و خط و مرز سیاسی‌ای، نقطه اوج ملت‌های مترقی جامعه همین فرهنگ و هنر است.

به درد مشارکت‌نکرده‌ها گوش دهید

اما حرف‌های سیدمصطفی محقق‌داماد هم در نوع خود جالب توجه بود، همان‌طور که می‌دانیم یکی از دلایلی که امروز انتخابات به دور دوم کشیده شده است مشارکت پایین مردم بود و او با اشاره به این موضوع گفت که آمار مشارکت از روز نخستین تشکیل جمهوری اسلامی تا امروز تقریباً به نصف رسیده است و شما باید به درد کسانی که مشارکت نکرده‌اند گوش کنید تا بدانید چرا با حاکمیت موضع دارند؟ او از پزشکیان خواست تا کاری کند که فرهنگ تحملِ دیگری، نهادینه شود به‌ویژه حاکمیت، حرف دیگری را تحمل کند.

محقق‌داماد گفت که این گروه فرهنگیان و هنرمندان که در این جلسه حضور دارند به نمایندگی از اهل فضیلت آمده‌اند که بگویند تعامل با جهان، توسعه، احترام به هنر و علم و دانش می‌خواهیم. یکی از اتفاقات تلخی که در چند سال اخیر شاهد بودیم، موج اخراج اساتید دانشگاه یا بازنشستگی اجباری و تعلیق آن‌ها بود که محقق‌داماد با اشاره به این دغدغه خطاب به پزشکیان گفت: «از بیانات شما مشخص شده که می‌دانید عده‌ای از اساتید و دانشجویان بدون گناه، اخراج شده‌اند و این سرزمین باید ملجأ همه ایرانیان باشد. همه مهاجران عاشق ایران هستند. شما پزشک و متخصص هستید و از خاک پاک آذربایجان که پاره تن ملت و مدافع حقوق ملت است و برای ملت ایران مشروطیت آورد و از دیکتاتوری قاجار ایران را نجات داد. شما از نسل ستارخان و باقرخان هستید و مردم از شما همان رشادت را می‌خواهند.»

جهل مقدس بدبختی جامعه است

محقق‌داماد همچنین اشاره کرد که کسی نباید به خاطر تفکر و اندیشه مجرم شناخته شود. شما متدین و علاقه‌مند به کلام امیرالمومنین (ع) هستید اما این کشور رئیس‌جمهوری می‌خواهد که بر پایه فرهنگ ایرانی کشور را توسعه دهد. زنده‌باد این تفکر شما که کشور را برپایه کارشناسی می‌خواهید اداره کنید، نه جهل مقدس که بدبختی جامعه است؛ امیدوارم با تشکیل یک دولت قدرتمند و با پشتیبانی متفکران، شاعران و هنرمندان، دولتی شایسته ایرانیان را تشکیل دهید.

من کشتی نجات نیستم

مسعود پزشکیان نیز بعد از شنیدن حرف‌های اهالی فرهنگ و هنر گفت: «نگاه ما به هنر فرق می‌کند. شما هنرمندان در این ناهمگونی و واگرایی در جامعه باید کاری کنید که در کنار هم قرار بگیریم. من کشتی نجات نیستم و باید با هم کمک کنیم تا کار را درست کنیم. من کارگزار آن اندیشه‌ای خواهم بود که پیش‌برنده فرهنگ و هنر اعتلای ایران عزیز باشد.» پزشکیان تاکید کرد: «من اصولگرا و قائل به حق، عدالت و انصاف هستم. معتقد به اصلاحات هستم تا این حق و عدالت را ایجاد کنیم. آمده‌ام تا فردایی که رفتیم، ذکر خیری از ما باشد. شما هنرمندان باید به من کمک کنید که چگونه رفتار کنیم. تغییر لحظه‌ای اتفاق نمی‌افتد، برای همین کمک کنید تا مملکت را اصلاح کنیم. برایم طبقه، گروه ، حزب و جناح فرقی ندارد.»

هنرمندان رأی می‌دهند اما علنی نمی‌کنند

اما سیدمحمد بهشتی‌شیرازی از مدیران فرهنگی ادوار گذشته که مدیریت بنیاد سینمایی فارابی و دبیری جشنواره فیلم فجر را در کارنامه‌اش دارد در گفت‌وگو با هم‌میهن درباره دلسردی و عدم مشارکت هنرمندان در انتخابات اخیر می‌گوید که اتفاقاً اخیراً با هرکدام از هنرمندان صحبت کرده، آن‌ها بر این باور بودند که باید در انتخابات شرکت کرد و اتفاقاً باید به آقای پزشکیان رأی داد اما حاضر نیستند علنی نظر خود را اعلام کنند و به میدان بیایند و از یک نامزد خاص حمایت کنند.

بهشتی دلیل این موضوع را این می‌داند که هنرمندان و اهالی فرهنگ در دوسال گذشته خیلی هزینه پرداخته‌اند و در خیلی موارد جریحه‌دار شده‌اند، حالا هم نگرانند که نکند دوباره مجبور به هزینه‌دادن شوند؛ برای همین عملاً احتیاط و پرهیز کرده و به‌گونه‌ای خود را دور نگه می‌دارند. اینکه اصولاً تبلیغ و تهییج هنرمندان چقدر می‌تواند در ترغیب مردم به رأی دادن تأثیر داشته باشد، موضوع دیگری است که بهشتی به آن پاسخ می‌دهد: «هنرمندان سرشناس یا سلبریتی از آنجا که برای مردم جامعه شناخته‌شده‌اند صدایشان به گوش مردم می‌رسد؛ برای همین در دوره‌های قبلی همیشه در عرصه انتخابات تلاش می‌کردند اما امروز به‌دلایلی پرهیز دارند که به‌عنوان گروهی مرجع وارد صحنه شوند و شاید بعضی‌هایشان می‌ترسند با مشارکت در انتخابات میزان فالوئرهای‌شان کم شود.»

بهشتی اما به حمایت تعدادی از عقلای جامعه از پزشکیان اشاره می‌کند و می‌گوید: «اما اتفاق میمون در این میان این است که فرزانگان، فرهیختگان و اساتید برجسته که در طول عمرشان هرگز وارد عرصه اظهارنظر در مورد مسائل سیاسی نمی‌شده‌اند، احساس کرده‌اند که باید حالا این کار را بکنند و همین امر باعث می‌شود که شاهد تغییر احوال در جامعه فرهیخته باشیم. با این حرکت عقلاً دارند به مرجع تبدیل می‌شوند و برای خود این نقش را قائل می‌شوند که وارد صحنه بشوند. به‌نظرم این اتفاق قابل‌توجهی است که سیر رفتار جامعه را عوض خواهد کرد. این‌که آن‌ها این کار را کرده‌اند به نظر حاصل عقلانیت جامعه است زیرا این فرهیختگان حتماً شرایط را مساعد دیده‌اند که وارد این عرصه شوند و قطعاً از مخاطبان‌شان شناختی کافی داشته‌اند. به‌نظرم کم‌کم دارد نسیم عقلانیت در جامعه می‌وزد.»

عکس : سعید زارعیان