توپ شانسی گل نمیشود
قطر چگونه در ظرف ۱۴ سال توانست یکی از مهمترین قطبهای فوتبال جهان شود؟
سعید الهویی، دستیار امیر قلعهنویی، بعد از حذف تیمملی ایران از جام ملتهای آسیا با حضور در برنامه شبهای فوتبالی اعلام کرد فقط به دلیل بدشانسی و گل نشدن توپ مقابل قطر شکست خوردهایم. موضوعی که قطریها سال ۲۰۰۴ دریافتند توپ، شانسی گل نمیشود. با همین رویکرد کمپ ورزشگاه اسپایر با بهرهگیری از اساتید استعدادیابی اسپانیایی، موظف به کشف و پرورش استعدادهای نوجوانان قطری شد و به نتیجه رسید. اگر ششسال پیش عنوان میشد که قهرمان جام ملتهای آسیا در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۳، تیمملی فوتبال قطر خواهد شد شاید حتی مردم قطر هم باور نمیکردند. تغییرات ساختاری و بنیادین در این کشور، از سال ۲۰۱۰ آغاز شد و میزبانی جامجهانی در مسیر توسعه اقتصادی کشور قرار گرفت تا این پروسه ۲۰ ساله تکمیل شود. درواقع فوتبال، وسیلهای شد برای پیشرفت و توسعه کشوری که در سال ۲۰۰۹ کمتر از یکمیلیون نفر جمعیت داشت و حالا توانسته سه میزبانی مهم و بزرگ بینالمللی را به بهترین شکل ممکن برگزار کند. قطر توانست با یک تیر، دو نشان بزند و در کنار توسعه اقتصادی، فوتبالش را به قله آسیا رساند.
تجارت آزاد
10 آذرماه 1390، کنفدراسیون جهانی فوتبال(فیفا)، میزبان جامجهانی 2018 و 2022 را معرفی کرد که طی آن کشور روسیه میزبان 2018 و قطر نیز میزبان جامجهانی 2022 لقب گرفت. یکی از دلایل اصلی که باعث شد شرکتهای خارجی تمایل پیدا کنند تا در قطر سرمایهگذاری کنند و درواقع تجارت آزاد در این کشور معنا پیدا کرد، به سال 2019 و تصمیم مهم امیر این کشور برمیگردد. در سال 2019 شیخ تمیم، با تغییر قانون سرمایهگذاری خارجی و حذف محدودیت مالکیت حداکثر 49 درصدی اشخاص خارجی در شرکتها مهمترین اثرگذاری را ایجاد کرد تا شرکتهای خارجی ترغیب شوند در قطر سرمایهگذاری کنند. درحالحاضر و با وضع این قانون، یک شرکت یا فرد خارجی میتواند مالک 100درصدی یک شرکت در قطر باشد. در همین راستا تا بهامروز ۳۰۰ شرکت آلمانی در این کشور صاحب شرکت هستند و حضور اقتصادی دارند. ازهمینرو سایر کشورها نیز برای اینکه بتوانند بخشی از بازار قطر را در اختیار داشته باشند، برای رقابت بیشتر، سرمایهگذاری را آغاز کردند.
فرصتی که ایران از دست داد
زمانی که کشور قطر میزبانی جامجهانی 2022 را در اختیار گرفت، وزارت ورزش ایران واکنش خاصی نداشت اما در فاصله دو سال تا آغاز این رقابتها، مسئولان کشور ایران با وعده و وعید عنوان کردند، میتوانند میزبانی جامجهانی را بهصورت مشترک با قطر برگزار کنند؛ موضوعی که حتی الان و بعد از گذشت یکسال از جامجهانی هم، ایران توانایی برگزاری این مسابقات را حتی در یک شهر و ورزشگاه ندارد. دولت ایران به سران کشور قطر پیشنهاد کرده بود که میتوانند بهصورت مشترک برخی مسابقات کماهمیت را در جزیره کیش برگزار کنند یا اینکه برای اسکان هواداران فوتبال، با توجه به وسعت کم کشور قطر، از جزیره زیبای کیش استفاده کنند تا محدودیت مکانی نیز برای قطریها از بین برود. این موضوع اما صرفاً در حد یک پیشنهاد و «رویا» باقی ماند و جزیره کیش نتوانست حتی یک پرواز مسافر از ایران به قطر ببرد، چه برسد به اینکه بخواهد بخشی از هواداران خارجی را اسکان دهد. رئیس جامعه حرفهای هتلداران ایران، ششماه قبل از شروع جامجهانی گفته بود: «با 20هزار تخت، آمادگی پذیرش مسافران جامجهانی قطر را داریم؛ اما تا الان یکنفر هم رزرو نداشته است.» علی حسینی ۲۳ آبانماه 1401در مصاحبهای با خبرگزاری ایلنا، با تأکید بر اینکه ایران از برنامه قطر کنار گذاشته شد، گفته است: «اگر ایران میخواست در بازار جامجهانی دوحه سهمی داشته باشد، باید با شرکتهایی که مدیریت و اجرای این تورنمنت را برعهده گرفتند، وارد مذاکره میشد و بخشی از تدارکات را ازطریق آنها انجام میداد.»
۵ میلیارد دلار ناقابل
بسیاری تصور میکنند کشور قطر باتوجه به منابع نفتیای که دارد، هزینه ماورایی برای ساخت ورزشگاههای فوقمدرن انجام داده، اما در واقعیت اینطور نیست. وزارت ورزش دولت قطر برای ساخت 9 ورزشگاه مدرن که قرار شده بود برای 64 مسابقه جامجهانی مورد استفاده قرار بگیرد، حدود 5 میلیارد دلار (و نه بیشتر) هزینه کرد. گفتنی است، سازههای ورزشگاه 974 نیز بعد از پایان جامجهانی از قطعات بتنی آن جدا و به کشور آفریقای جنوبی فرستاده شد. هر 9 ورزشگاه، از سال 2019 تا 2021، فقط بهمدت دو سال ساخته شدند. بهطور مثال استادیوم الثمامه که میزبان دیدار ایران و آمریکا در جامجهانی 2022 بود، شبیه به طاقیه (کلاه مردان و پسران قطری) ساخته شده و نمادی از جوانان قطر است. ظرفیت این ورزشگاه 40 هزار نفر است و بازیهای سنگال-هلند، اسپانیا-کاستاریکا، قطر-سنگال، بلژیک-مراکش و کانادا -مراکش در آن برگزار شد. هزینه ساخت این ورزشگاه فقط 380 میلیون دلار تخمین زده شده است. همچنین ورزشگاه لوسیل، بزرگترین ورزشگاه قطر محسوب میشود. تلفیق نور و سایه در فضای داخلی آن، تداعیکننده فانوس است و نمای بیرونی آن نقوش آثار هنری در دوران اسلام را نشان میدهد. ظرفیت لوسیل 80 هزار نفر است که قرار بود بعد از پایان جامجهانی ظرفیت آن کاهش یابد که باتوجه به میزبانی جامملتهای آسیا این موضوع به تعویق افتاد. بازیهای آرژانتین-عربستان، برزیل-صربستان، آرژانتین-مکزیک، پرتغال-اروگوئه، عربستان-مکزیک، کامرون-برزیل و فینال جامجهانی در این ورزشگاه مدرن برگزار شد. این درحالیاست که اگر بخواهیم روند نوسازی ورزشگاههای ایران (و نه ساخت و افتتاح ورزشگاهی جدید) را با چنین روندی در کشور قطر قیاس کنیم، به نتایج جالبی میرسیم. هزینه بازسازی ورزشگاه آزادی در سال 1400، مبلغ 320 میلیارد تومان عنوان شده بود اما بعد از گذشت 2 سال، ملاحظه میکنیم که هنوز بخشی از طبقه اول این ورزشگاه ملی، بدون استفاده باقی مانده و حدود یکسال است که این ورزشگاه در بهترین حالت، 50 هزار نفر را روی سکوهای ورزشگاه جای داده است.
کمپ پولساز و بازیکنساز
قهرمانیهای تیمملی فوتبال قطر اما مربوط به تلاش دیروز و امروز نیست. بسیاری از بازیکنان فعلی تیمملی از آکادمی کمپ اسپایر کشف و پرورش یافتند. بهطور مثال معزعلی، آقای گل دوره قبلی جامملتهای آسیا زیر نظر سانچز اسپانیایی، در کمپ اسپایر پرورش یافت و توانست در دو دورهی این رقابتها درمجموع بیش از 10 گل بزند. همچنین اکرم عفیف که یقه بازیکنان ایران را در نیمهنهایی جامملتهای 2023 گرفت، از تیمملی زیر 16سالهها پرورش یافت.
آکادمی اسپایر (Aspire Academy) در سال ۲۰۰۴ میلادی با هدف تربیت و ارتقای کیفیت ورزش نوجوانان قطری تاسیس شد. اسپایر زون یا شهر ورزشی دوحه، یک مجموعه ورزشی به مساحت ۲۵۰ هکتار (5/2کیلومتر مربع) است. تاکنون باشگاههای ورزشی نامآوری در اسپایر بودهاند که ازآنجمله میتوان به رئالمادرید، بارسلونا، پاریسنژرمن، منچسترسیتی و بایرن مونیخ اشاره کرد که در فصل سرما در این کمپ اردو میزنند تا قطریها ازاینطریق نیز به پول خوبی برسند.
فرن سوریانو، معاون باشگاه بارسلونا و مدیر اجرایی سابق باشگاه منچسترسیتی، در کتاب «توپ شانسی گل نمیشود» از کمپ اسپایر بهعنوان MIT دنیای فوتبال نام میبرد. چراکه تئوریسینهای کمپ اسپایر در طول سال، 17 هزار تست از دانشآموزان قطری میگیرند تا استعداد آنها را کشف کنند. در روزهایی که مربی تیمملی فوتبال ایران معتقد است در تیمملی بزرگسالان برای جامجهانی 2026 باید پشتوانهسازی کرد، قطریها از دوره نوجوانی، استعدادهایی را از کشور خودشان و کشورهای آفریقایی در کمپ اسپایر پرورش میدهند تا نتیجهاش را بهصورت تحقیقی و نهفقط براساس حرف و ادعا ملاحظه کنند.
