بن‌بسـت تکذیب آمار

به جز شعارهای مطرح‌شده در این مناظره، کاندیداها بیشتر زمان خود را صرف بررسی عملکرد دولت‌های گذشته کردند. برای تخریب گروه رقیب و نشان دادن عملکرد مطلوب جریان همسو بارها پا از واقعیت فراتر گذاشته شد و مقایسه‌هایی اشتباه صورت گرفت. البته بدون آنکه هیچ آماری در اثبات گفته‌ها مطرح شود که قاعدتاً اگر بنای اعلام آمار بود نمی‌شد چنین ادعاهایی مطرح کرد.

امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی چندین بار دولت سیزدهم را با دولت احمدی‌نژاد قیاس کرد و با تاکید بر اینکه «اقدامات دولت شهید رئیسی را با حل نواقص آن ادامه خواهم داد» خود را پیرو راه این دو دولت دانست و دولت پزشکیان را ادامه‌دهنده راه روحانی خواند. او با نام بردن مکرر از ابراهیم رئیسی به نظر می‌رسد سعی در جذب آرای آن مرحوم در انتخابات سیزدهم را دارد. قاضی‌زاده‌هاشمی همچنین با طرح این پرسش از پزشکیان و پورمحمدی که چرا عملکرد دولت‌های نهم، دهم و سیزدهم در مقابل تحریم‌ها با دولت یازدهم و دوازدهم متفاوت است، از آنها خواست به نتایج این رویکرد بپردازند.

او همچنین با طرح این پرسش که از سال ۱۴۰۰ وضعیت معیشت و مردم بهتر بود یا در سال‌های قبل؟ مدعی شد در دولت سیزدهم شرایط برای مردم به مراتب بهتر شده است.

او و دیگر رقبای همفکرش بارها از پزشکیان خواستند که نسبت به عملکرد خود و دولت متبوعش یعنی دولت خاتمی پاسخگو باشد. این هجمه علیه دولت روحانی و خاتمی در شرایطی شکل گرفت که آمارها به وضوح شرایط مطلوب‌تر اقتصاد در این دو دوره را نشان می‌دهد. حتی اگر از تشدید تحریم‌ها در دولت دوازدهم و کاهش درآمدهای نفتی در این دولت و وفور چشمگیر درآمدهای نفتی در دوره احمدی‌نژاد و رشد این درآمدها در دولت سیزدهم هم صرف‌نظر کنیم، شاخص وضعیت رفاه مردم، تورم، رشد اقتصاد و نرخ بیکاری گواه آن است که عملکرد موفق‌تری نسبت به دوره احمدی‌نژاد و دولت سیزدهم وجود داشته است.  

جمعیت فقیر بیش از دو برابر دولت خاتمی

فقر و برنامه‌های مقابله با آن محور بخش نخست مناظره دوم بود. خط فقر شاخصی است که معمولاً با احتساب هزینه کل تمام نیازهای ضروری یک فرد بالغ در یک سال محاسبه می‌شود. تعداد افرادی که زیر این خط قرار می‌گیرند، یکی از نشانه‌های تغییر شرایط رفاه کشور است. براساس آمار اعلام‌شده از سوی دیده‌بان شفافیت نسبت جمعیت زیر خط فقر در دولت خاتمی 15 درصد، در دولت احمدی‌نژاد 20 درصد، در دولت روحانی 25 درصد و در دولت رئیسی 35 درصد بوده است.

مراکز پژوهشی مانند مرکز پژوهش‌های مجلس نیز بر روند نزولی سطح رفاه پس از تشدید تحریم‌ها تاکید دارد و هر دولت نسبت به دوره قبل شرایط بدتری در این شاخص ثبت کرده است؛ به‌طوری‌که نرخ فقر در دهه نود، 11درصد افزایش داشته و از 19/4درصد در سال 1390 به 30/4درصد در سال 1400 رسیده است. همچنین این مرکز اعلام کرده خط فقر متوسط کشوری در سال 1400 برای یک خانوار چهارنفره حدود چهار میلیون و 500 هزار تومان بوده و در شهریور 1401 به هفت میلیون و 500 هزار تومان رسیده است.

این نتایج در غیاب آمار نرخ فقر در دولت سیزدهم به دست آمده است. با وجود آنکه بارها از سوی طرفداران دولت ابراهیم رئیسی بر افزایش رفاه مردم تاکید شده اما نه نرخ فقر و نه خط فقر در این دولت اعلام نشده است. با این حال بررسی لیست هزینه و درآمد خانوارها نشان می‌دهد که شرایط رفاه خانوار در این دولت نامطلوب‌تر شده است. محاسبات جواد صالحی‌اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک آمریکا بر پایه داده‌های طرح هزینه درآمد خانوار مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهد، دولت سیدمحمد خاتمی که مسعود پزشکیان وزیر بهداشت آن بود، بهترین عملکرد تاریخ را در کاهش نرخ فقر در ایران داشته است.

یادآوری این نکته هم ضروری است؛ درحالی علیرضا زاکانی از ریشه‌کنی فقر مطلق بلافاصله پس از شروع دولتش می‌گوید که پیشتر مرحوم ابراهیم رئیسی دستور داده بود ظرف دو ماه فقر مطلق ریشه‌کن شود اما نشد. رئیسی 15 اسفند 1400 گفته بود:«فقر مطلق زیبنده نظام ارزشی ما نیست و قطعاً به همت بخش‌های مختلف، این مهم می‌تواند در همین سال ۱۴۰۰ برطرف شود.»

کدام شاخص را ملاک موفقیت گرفتید؟

رفاه مردم با کنترل تورم بهبود پیدا می‌کند. اینکه قاضی‌زاده‌هاشمی مردم را به آمار ارجاع می‌دهد و ادعا می‌کند در دولت رئیسی شرایط نسبت به دولت‌های روحانی و خاتمی بهتر بوده را باید در آمارها دید که البته دیده نمی‌شود. درحالی‌که دولت سیزدهم وعده داده بود تورم را نصف و سپس تک‌رقمی کند اما تمام تلاش دولت منتج به تورم 40 درصدی شد. این در حالی است که دولت روحانی در دو سال پایانی دولت یازدهم نرخ تورم را به 9 درصد رسانده بود. بازخوانی تورم در دولت خاتمی نیز نشان می‌دهد کمترین نرخ 11/4 درصد و بیشترین نرخ 20/1 درصد بوده است. با این اعداد قاضی‌زاده‌هاشمی چگونه مدعی می‌شود که وضعیت شاخص‌ها در دولت خاتمی و روحانی نامطلوب بوده و در دولت سیزدهم بهبود پیدا کرده است. او با چه استدلالی مردم را به آمار موفقیت ارجاع می‌دهد؟

اگر حتی با آمار هم سروکار نداشته باشیم، همین که قیمت گوشت یک میلیون تومانی کنونی را با قیمت گوشت در خرداد 1400 که 120 هزار تومان در هر کیلو قیمت داشت، مقایسه کنیم، مفهوم موفقیت را درک خواهیم کرد. در این سه سال فقط گوشت چنین پرشتاب رشد نداشته. قیمت‌های کلیدی مثل طلا و ارز هم رشد قابل توجهی را ثبت کرده است. سکه بهارآزادی در خرداد 1400، 10میلیون و 500 هزار تومان و قیمت دلار 23 هزار و 500 تومان بود. به این ترتیب قیمت سکه طی سه سال 280 درصد و دلار 151 درصد افزایش پیدا کرده است. اگر منظور قاضی‌زاده‌هاشمی رشد شاخص‌ها باشد درست اشاره داشته، در دولت سیزدهم قیمت‌های کلیدی طی سه سال بیش از دو برابر شده است.

اگر ملاک ایشان رشد اقتصاد باشد نیز مقایسه آمارها رشدی بسیار بالاتر از دولت سیزدهم را در دولت هشتم نشان می‌دهد. براساس نمودار پیش رو دولت هشتم با 7/27درصد رشد میانگین بالاترین رشد میان هفت دولت گذشته را داشته است. اگر بخواهیم بررسی درست‌تری از این داده داشته باشیم، باید آن را در کنار رشد درآمدهای نفتی ببینیم.

آمارها نشان می‌دهد در دولت یازدهم صادرات نفت تا 350 هزار بشکه در روز کاهش یافته بود ولی در دولت سیزدهم تا 1/5 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. دولت احمدی‌نژاد نیز به دوره وفور نفتی و درآمد 700 میلیارد دلاری معروف است. پس با این میزان درآمد نفتی دستیابی به رشد، کار دشواری نبوده. اما می‌بینیم که در دولت خاتمی با وجود درآمدهای نفتی اندک رشد هشت درصد اتفاق می‌افتد.

ماجرای جالب FATF

از جمله موضوعات مهم مطرح‌شده در دومین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری کنایه مصطفی پورمحمدی به سعید جلیلی بود. او گفت: «من صادقانه می‌گویم و به دوستان هم ارادت دارم اما باید با مردم صادق باشیم ولی به چند نمونه اشاره می‌کنم. مثلاً برادر عزیزمان جناب آقای جلیلی، اول که نسبت به تحریم‌ها مواضع معلومی دارند و نمی‌خواهم تکرار کنم. به یاد دارم در شورایعالی امنیت ملی موضوع اف‌ای‌تی‌اف مطرح شد که سال ۹۵ بود. من و آقای طیب‌نیا دعوت شدیم که عضو شورایعالی ضدپولشویی بودیم. آنجا به بحران‌های تبادل مالی اشاره کردم و گفتم برجام هم نباشد این شرایط ما را گرفتار می‌کند. آقای جلیلی پایان جلسه به من گفت آقای پورمحمدی تو مسئول باشی ما قبول داریم اما آقایان مسئول باشند ما قبول نداریم. گفتم آقا اصل مطلب را که اشکال وجود دارد بپذیریم و بعد با هم به شروط و قیودی برای حل مشکل باید برسیم. هفت تا هشت سال از آن روز گذشته اما مدام به اقتصاد فشار آمده است.»

این اعتراف صریح نسبت به مانع‌تراشی مقابل دولت روحانی برای مسدودسازی جریان‌های مالی دنیا به خوبی نشان می‌دهد که دولت دوازدهم تحت چه فشار مالی، سیاسی و جناحی قرار داشته است. بنابراین اگر قرار است عملکردها را مقایسه کنیم با لحاظ تمامی این جوانب باید این مقایسه صورت گیرد.

در واکنش به مسائل مطرح‌شده درباره FATF آذری‌جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات در کانال تلگرامی خود نوشت: «می‌دانید آثار عدم اجرای FATF در کشور چیست؟ نپیوستن به FATF با سفره مردم چه کرد؟ سفره از ما بهتران چه؟ آیا این نوع تفکر شایسته مدیریت بر این کشور است؟»

فرار از کرسنت

در دومین مناظره کنایه‌ها عمدتاً بی‌پاسخ ماند. نه جلیلی به کنایه پورمحمدی درخصوص FATF پاسخ داد و نه پورمحمدی به کنایه زاکانی در خصوص کرسنت. قرارداد کرسنت از آن پرونده‌هایی است که پر از حرف‌های ناگفته و تعاملات خاص است. زاکانی در جلسه پنج‌شنبه‌شب با این عبارت که «سر ماجرای کرسنت حرف‌هایی با شما داریم» از پورمحمدی خواست در این باره توضیح دهد اما پورمحمدی بدون هیچ اشاره‌ای به کرسنت، برنامه‌های خود در حوزه فقر و سلامت را شرح داد.

احمد زیدآبادی، فعال سیاسی در این باره در کانال تلگرامی خود نوشت: «حالا که علیرضا زاکانی در مواجهه‌اش با شیخ مصطفی پورمحمدی ماجرای قرارداد کرسنت را پیش کشیده است، پیشنهاد می‌شود آقای پورمحمدی به‌عنوان «مخزن اسرار» این قرارداد در یک مناظره زنده با آقای زاکانی ابعاد و اسرار این ماجرا را یک بار برای همیشه نزد مردم ایران برملا کند تا ایرانیان بدانند که طرفِ فاسد این قرارداد که بوده و چه مقدار فساد کرده و از آن طرف ماجرا، چه کسانی این فساد را به‌عنوان مچ‌گیری از رقیب سیاسی خود پیراهن خلیفه کردند و با جلوگیری از اجرای آن، میلیاردها دلار خسارت مستقیم و غیرمستقیم و غیرقابل‌جبران به کشور وارد کردند.»