داود دشتبانی

داود دشتبانی

خبرنگار گروه دیپلماسی

مقالات
  • انقلابیِ ناتمام

    انقلابیِ ناتمام

    اگرچه تعداد قابل توجهی از مسافران پرواز انقلاب از قطار انقلاب پیاده شدند اما داستان صادق قطب‌زاده از همه تراژیک‌تر بود. صادق قطب‌زاده که حدود دو دهه از زندگی‌اش را به شکل فراری و پناهنده گذرانده بود و با جنبش‌های مبارز در لبنان و فلسطین و لیبی و سوریه و همین‌طور مجامع حقوق بشری اروپا و آمریکا در ارتباط بود، در سبک زندگی‌اش کمترین شباهت را به دولتمردان انقلاب اسلامی داشت اما در سیاست دشمنی با شاه با آنان هم‌مسلک بود و به همین دلیل دوستی‌اش با انقلابیون تنها تا زمانی که شاه را از میان برداشتند ادامه پیدا کرد و پس از آن به دشمنی گرایید و قطب‌زاده بر سر این قمار جان خود را باخت.

  • وزیر روزهای طوفانی

    وزیر روزهای طوفانی

    هرچند ابراهیم یزدی نخستین وزیر امور خارجه پس از انقلاب اسلامی نبود و دو ماه پس از پیروزی انقلاب به این سمت منصوب شد اما توانست با اثرگذاری بر این دستگاه در تاریخ دیپلماسی جمهوری اسلامی ماندگار شود؛ این اثر تاکنون نیز پابرجاست چراکه او علاوه بر پایه‌گذاری سیاست خارجی جمهوری اسلامی بر پایه دفاع از فلسطین و نفی رابطه با آمریکا، حتی با افزودن افرادی به وزارت خارجه تاکنون اثرگذار بوده است.

  • کلیسا رویاروی دولت

    کلیسا رویاروی دولت

    هفته‌های گذشته ارمنستان شاهد اعتراضات گسترده به دولت غربگرای نیکول پاشینیان بود. این اعتراضات که در میدان جمهوری ایروان پایتخت ارمنستان متمرکز است با نافرمانی مدنی و بستن جاده‌های اصلی مواصلاتی به ایران و گرجستان و تلاش برای به تعطیلی کشاندن دانشگاه‌ها و مشاغل و ادارات همراه است. معترضان با هدایت اسقف اعظم باگرات گالستانیان که جنبش «تاووش برای میهن» را رهبری می‌کند، امیدوار هستند با از کارکرد انداختن دولت، نخست‌وزیر نیکول پاشینیان را وادار به استعفا کنند و یا تعداد رای لازم در مجلس را برای استیضاح دولت او به دست بیاورند. هرچند دولت پاشینیان پیش از این نیز با اعتراضات گسترده روبه‌رو شده است اما اعتراضات اخیر تفاوت‌هایی با اعتراضات پیشین دارد.

  • رئیس دفتر روابط خارجی شاه

    رئیس دفتر روابط خارجی شاه

    عباسعلی خلعتبری که از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ عهده‌دار وزارت امور خارجه بود، همانگونه که خود در دادگاه پس از وقوع انقلاب اسلامی گفت، وزیر امور خارجه «در حقیقت کار یک رئیس‌دفتر روابط خارجی» بوده و «نه‌تنها من، بلکه پیش از من و بعد از من وظایفی به عهده آن‌ها گذاشته شده بود؛ به دربار می‌رفت و کسب تکلیف می‌کرد و شاه در این مورد تصمیم‌گیرنده همه کارها و برنامه‌ها بود و قدم به قدم سیاست را خود دنبال می‌کرد». خلعتبری به‌عنوان کسی که طولانی‌ترین دوران وزارت امور خارجه را در عصر پهلوی داشت، به نماد سیاست خارجی شاه در سال‌های پایانی بدل شد و از سوی ایران قرارداد الجزایر را امضا کرد و در رابطه با آمریکایی‌ها قرار گرفت و سال‌ها دبیرکل پیمان سنتو را برعهده داشت و در این مقام نیز در ارتباط با انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها نقش مهمی ایفا کرد.

  • آخرین سفیر

    آخرین سفیر

    اردشیر زاهدی داماد سابق و محبوب شاه که همچنان مورد علاقه او بود، به‌عنوان وزیر امور خارجه برگزیده شد. اردشیر زاهدی که پدرش در ارتش قزاق از یاران رضاشاه در کودتای ۱۲۹۹ بود و در دوران او نیز از فرماندهان مهم ارتش شد، توانست در کودتای ۲۸ مرداد تاج و تخت محمدرضاشاه را هم نجات دهد و این‌چنین وفاداری خود را به خاندان پهلوی به اثبات برساند.

  • وزیرِ خودِ شـاه

    وزیرِ خودِ شـاه

    یدالله عضدی معروف به امیراعظم یکی از نوادگان فتحعلیشاه قاجار بود که با ثروت افسانه‌ای که رانت‌های دوره پهلوی نیز به افزایش آن کمک می‌کرد، از نخستین مروجان مُد و تجملات برند نیز در ایران شد و البته دخترش پرنسس هاموش به‌طور تخصصی عرصه مُد را پیگیری کرد و به یکی از چهره‌های جهانی صنعت مُد بدل شد.عضدی که از هفده‌سالگی میراث‌دار املاک پدرش در تهران و شاهرود بود، در دوران رضاشاه با حمایت عبدالحسین تیمورتاش وارد دستگاه وزارت خارجه شد و پس از آن ماموریت‌های دیپلماتیک او از آلمان، آمریکا، برزیل، آرژانتین و عراق آغاز شد.

  • مطیع‌ترین وزیر خارجه شاه

    مطیع‌ترین وزیر خارجه شاه

    غلامعباس آرام، نخستین وزیر امورخارجه دوران محمدرضاشاه پهلوی بود که دوران وزارتش کوتاه نشد و توانست چند سالی بر کرسی خود تکیه کند؛ پس از او بود که دوران باثبات دولت‌ها و به تبع آن وزیران آغاز شد. از او به‌عنوان مطیع‌ترین وزیر امور خارجه محمدرضاشاه پهلوی یاد می‌شود کسی که شهرت دارد در حد منشی شاه در امور سیاست خارجی نقش ایفا می‌کرد در عین حال به ارتباط با انگلیسی‌ها شهره بود؛ به‌گونه‌ای‌که این شهرت در اسناد ساواک نیز منعکس شده است.

  • حقوقدان بین‌المللی ایران

    حقوقدان بین‌المللی ایران

    جلال عبده حقوقدانی برجسته بود که توانست در عرصه‌های تخصصی سازمان ملل به‌عنوان یک کارشناس باتجربه و آگاه شناخته شود و در کمیته‌هایی که برای حل و فصل مسائل داخلی و بین‌المللی در این سازمان تشکیل می‌شد، همواره به‌عنوان یکی از نامزدهای اصلی حضور داشته باشد و به همین واسطه نیز بود که در دوران نمایندگی او در سازمان ملل، ایران توانست تنها دوره عضویتش در شورای امنیت را تجربه کند. عبده که مدتی از سوی سازمان ملل به‌عنوان حاکم کشور گینه نو انتخاب شد، در مقام وزارت امور خارجه در ایران تجربه موفقی نداشت.عبده در سال ۱۳۷۵ در تهران درگذشت. از او ده‌ها مقاله در موضوعات حقوق بین‌الملل و تاریخ روابط خارجی و سازمان ملل باقی مانده است.

  • دیپلماسی بر پایه فرهنگ

    دیپلماسی بر پایه فرهنگ

    امروزه دیپلماسی امری تخصصی از گرایش‌های علوم سیاسی دانسته می‌شود و عمدتاً به کسانی سپرده می‌شود که چنین دانشی داشته باشند اما دور نبوده زمانی که سکان هدایت دیپلماسی ایران را حکیمان همه‌چیزدان برعهده داشتند. علی‌اصغرخان حکمت یکی از همین حکیمان و دانشمندان برگزیده بود که در میان ده‌ها شغل و خدمتی که از خود به یادگار گذاشته دوبار نیز هدایت وزارت امور خارجه را برعهده گرفته است. از علی‌اصغرخان حکمت بیش از همه به‌عنوان وزیر معارف دوران رضاشاه و مؤسس دانشگاه تهران یاد می‌شود اما دایره خدمات و فعالیت‌های او گسترده‌تر بود.

  • منتقد شاه مورد اعتماد آمریکایی‌ها

    منتقد شاه مورد اعتماد آمریکایی‌ها

    عبدالله انتظام پس از واقعه سرکوب خرداد ۱۳۴۲ با انتقاد مستقیم از این سرکوب‌ها مغضوب و تا چند ماه پیش از وقوع انقلاب اسلامی خانه‌نشین شد. انتظام تا ۴ دی ۱۳۳۴ مقام وزارت امور خارجه را برعهده داشت و پس از آن جای خود را به علیقلی اردلان داد. هرچند دوسال از کودتا گذشته بود اما همچنان اردلان را می‌توان وزیر دولت کودتا قلمداد کرد چراکه او نیز مانند انتظام به واسطه نزدیکی و ارتباط با آمریکایی‌ها به این مقام دست یافته بود.