داود دشتبانی

داود دشتبانی

خبرنگار گروه دیپلماسی

مقالات
  • بر باد رفته

    بر باد رفته

    قرارداد کنسرسیوم که در سال ۱۳۳۳ میان ایران و شرکت‌‏های خارجی برای بهره‌‏برداری از منابع نفتی ایران بسته شد، نتیجه کودتای انگلیسی آمریکایی ۲۸ مرداد بود و برخلاف ملی شدن صنعت نفت بار دیگر بیگانگان را بر منابع و ثروت کشور مسلط کرد. این قرارداد ۲۵ ساله هرچند سهم پنجاه‏‌درصدی برای ایران قائل شده بود و نسبت به پیش از ملی شدن صنعت نفت پیشرفت بزرگی بود اما نیم دیگر را به شرکت‏‌های خارجی واگذار کرده بود و با پذیرش غرامت هنگفتی به شرکت نفت ایران و انگلیس که به مدت ده سال پرداخت می‌‏شد همین سهم را نیز کاسته بود.

  • تیتر زدند: به‌خواست ملت رد شد

    تیتر زدند: به‌خواست ملت رد شد

    در مذاکراتی که از ۲۴ بهمن ۱۳۲۷ آغاز شد، عباسقلی گلشائیان وزیر دارایی، بر الزام دولت ایران به انطباق با ماده واحده قانون ۹ مهر ۱۳۲۶ که سیاست نفتی ایران اکنون حول آن می‏‌چرخد، تأکید کرد. او خواستار تغییر اساسی در روش‌‏های پرداخت حق‌‏الامتیاز شد. نخست‏‌وزیر، محمدساعد مراغه‌‏ای، خواستار پذیرش فوری اصل ۵۰-۵۰ تقسیم سود شد. گس نیز به مقامات در لندن هشدار داد که اگر کاری برای برآورده کردن تقاضای ۵۰-۵۰ انجام نشود، ممکن است مذاکرات به بن‏‌بست ختم شود.

  • دام استالیـن

    دام استالیـن

    احمد قوام با پیش کشیدن بحث امتیاز نفت شمال استالین را وسوسه کرد و در عین حال یادآوری کرد که واگذاری این امتیاز منوط به برگزاری انتخابات و تصویب این امتیازنامه در مجلس جدید است.

  • اتحاد با اشغال‌گر

    اتحاد با اشغال‌گر

    همزمان با پیشروی آلمان هیتلری در اروپا، رضاشاه بیمناک و ساده دلانه به هم‌نژاد آریایی دلبسته بود و چه بسا دوست می‌داشت این آلمانی نژادپرست روس‌های مغرور و انگلیسی‌های سلطه‌جو را مهار کند و ایران تحت سلطه او بتواند نفسی به راحتی بکشد و از بیم مداخله و سلطه‌جویی انگلیس و تجاوز شوروی رهایی یابد. اما آغاز جنگ جهانی دوم شرایط را برای رضاشاه سخت و سخت‌تر کرد. با وجود آنکه دولت ایران با آغاز جنگ بلا فاصله اعلام بی‌طرفی کرد اما بریتانیا و شوروی در رابطه با حضور آلمانی‌ها در ایران شروع به اخطار به ایران کردند.

  • «اشتباه بزرگ رضاشاه»

    «اشتباه بزرگ رضاشاه»

    لغو قرارداد دارسی و انعقاد قرارداد ۱۹۳۳ میان دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس همواره یکی از انتقادات نسبت به عملکرد او در قبال انگلیس بوده است. رضاشاه در پی رکود اقتصادی جهانی و کاهش بی‌سابقه درآمد نفتی ایران درصدد اصلاح این قرارداد برآمد و ضمن لغو یکجانبه آن در نهایت به مذاکراتی تن داد که نتیجه آن انعقاد قرارداد ۱۹۳۳ بود.

  • منطقه نیازمند ترتیبات امنیتی جدید است

    منطقه نیازمند ترتیبات امنیتی جدید است

    اول مهرماه نشست بررسی حقوقی، سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیک دالان زنگزور توسط اندیشکده مطالعات آسیایی ایرانیان در مرکز مطالعات خاورمیانه برگزار شد. این نشست که بحث کریدورهای ارتباطی منطقه غرب آسیا نیز در آن مطرح شد، پیش از سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل برگزار شد. نتانیاهو در سخنرانی خود به تلاش برای حذف ایران از کریدورهای بین‌المللی منطقه اشاره داشت. در این نشست عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی، امین ترفع، رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت راه و شهرسازی، دکتر احمد کاظمی، استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل اوراسیا و محمدعلی بهمنی‌قاجار، وکیل دادگستری و پژوهشگر تاریخ به سخنرانی پرداختند.

  • نقشه انگلیسی

    نقشه انگلیسی

    ایران و افغانستان همواره روابط تاریخی، فرهنگی و زبانی داشته‌اند، اما روابط سیاسی این دو کشور در گرو نقش و حضور بازیگران جهانی و منطقه‌ای بوده است.

  • دوستی دو همسایه

    دوستی دو همسایه

    معروف است که رضاشاه تنها یک سفر خارجی داشت و این سفر نیز تکلیف او را برای پیگیری بسیاری از سیاست‌های داخلی روشن کرد. شباهت‌هایی که میان رضاشاه و آتاتُرک وجود داشت، بیش از همه انگیزه چنین نزدیکی‌ای شد.

  • در نقد یک‌سویه نگری

    در نقد یک‌سویه نگری

    شکست قرارداد ۱۹۱۹ و انجام اصلاحات و نوسازی به دست قدرت بیگانه زمینه روی کارآمدن رضاشاه با رضایت انگلیسی‌ها را فراهم کرد و نوسازی پیش‌بینی‌شده در قرارداد ۱۹۱۹ و ثباتی که مدنظر انگلیسی‌ها بود در پی ایجاد قدرت مرکزی در تهران پدید آمد.

  • قرارداد دوستی که منجر به اشغال ایران شد

    قرارداد دوستی که منجر به اشغال ایران شد

    معاهده دوستی روسیه و ایران در ۲۶ فوریه ۱۹۲۱ در مسکو بین نمایندگان ایران و روسیه‌‏ی شوروی امضا شد. براساس مفاد این معاهده، کلیه قراردادهای قبلی منعقدشده از جمله معاهده ترکمنچای لغو شد. علاوه بر این، به روسیه و ایران حقوق کامل و برابر کشتیرانی در دریای خزر و حق برافراشتن پرچم ملی مربوطه بر روی کشتی‌‏های تجاری خود داده شد. تصویب‏‌نامه‌‏ها در ۲۶ فوریه ۱۹۲۲ در تهران مبادله شد و در ۷ ژوئن ۱۹۲۲ در مجموعه معاهده‌‏های جامعه ملل به ثبت رسید. هدف اصلی بلشویک‌‏ها از این معاهده جلوگیری از فرار نیروهای ضدانقلاب روسیه سفید به ایران بود.