واکنش دولت و مجلس به افزایش نرخ ارز

همزمان با انتقادات نمایندگان، بانک مرکزی بازار جدیدی راه‌اندازی کرد

دلار 50 هزار تومانی صدای نمایندگان مجلس را هم درآورد و آنها را واداشت تا در صحن علنی مجلس از تغییر تیم اقتصادی دولت برای سامان دادن به بازار ارز و سکه سخن بگویند. رئیسی قبل از رسیدن انتخابات ریاست‌جمهوری و در روز 18 آذر 1397 گفته بود: «سوال این است که اگر شما رئیس‌جمهور می‌شدید اوضاع چه می‌شد؟ خدا رحم کرد که ما رئیس‌جمهور نشدیم که دلار بشود پنج هزار تومان.» اما حالا که رئیسی ریاست دولت را به‌دست گرفته، نرخ دلار در بازار به بالای 50 هزار تومان رسیده است. بازار سکه هم متاثر از نرخ دلار با افزایش قیمتی عجیب‌وغریب نرخ بیش از 29 میلیون و 500 هزار تومان را در این هفته تجربه کرد. حالا کار به جایی رسیده که نمایندگان مجلس که به لحاظ طیف و جناح سیاسی با دولت همسو هستند هم به این شرایط معترض شده‌اند. مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در توئیتی به ارتباط ارز و سفته‌بازی پرداخته و نوشت: «نقدینگی اگر به‌سمت تولید برود سازنده و اگر به سفته‌بازی برود مخرب است. بازار ارز یکی از چهار بازار جذاب سفته‌بازان است. یکی از دلایل افزایش نرخ ارز، عدم کنترل سوداگری در آن است. ان‌شاءالله با تصویب نهایی و اجرای کامل قانون مالیات بر عایدی سرمایه، بخشی از التهاب کاهش می‌یابد.» فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در توئیتر خود نوشت: «مسئولان اقتصادی کشور توضیح دهند دقیقا دارند چه‌کار می‌کنند و قیمت ارز تا کجا قرار است برسد؟ آیا از تأثیرات عمیق این شرایط بر معیشت مردم و اقتصاد ملی آگاهی دارند؟»

تشکر قالیباف از اقدامات ارزی دولت

علاوه بر این روز گذشته برخی نمایندگان مجلس از جایگاه نظارتی به موضوع افزایش ارز و سکه واکنش نشان دادند. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس با تاکید بر اینکه مدیریت قیمت ارز اهمیت زیادی برای کنترل ثبات در همه عرصه‌های اقتصادی دارد، گفت: «مجلس در جلسه نظارتی خود راه‌حل‌های زیرساختی و کوتاه‌مدت مدیریت بازار ارز را ارائه کرده بود. ضمن تشکر از اقدامات صورت‌گرفته، از وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی می‌خواهم به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشند تا ما شاهد ثبات در قیمت ارز و اقتصاد ایران باشیم.»
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز به بازگشت تنش‌های سال 1397 به بازار ارز اشاره کرد و گفت: «شرایط ارزی کشور نیاز به تصمیمات جدی دارد؛ حتما وضعیت سیاست ارزی قابل مدیریت است، اما به‌دلیل اعمال تصمیماتی که بر اساس اشتباهات قبلی است، زحمات دولت در زمینه سیاست‌های ارز ترجیحی زیر سوال رفته است. به‌هرحال مجلس مکان تصمیم‌گیری است و از رئیس مجلس درخواست دارم یک جلسه غیرعلنی در این زمینه با حضور معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی و دارایی برگزار شود.» او با اشاره به گزارش کمیسیون اقتصادی در زمینه سیاست‌های ارزی افزود: «این گزارش در صحن علنی مجلس قرائت و پیشنهادات در رابطه با حل مشکلات ارزی مطرح شد. این مسیری که دولت در زمینه سیاست‌های ارزی دنبال می‌کند و بر این باور است که با این روش بازار ارز را مدیریت می‌کند، اساساً نه بر اساس کار علمی است و نه کار تجربی، چراکه ما تجربه شوک‌های ارزی در سنوات گذشته را داریم. تصمیم تعیین نرخ ارز ثابت برای اقتصاد کشور نیز مغایر با ماده 20 قانون احکام دائمی و خلاف مصوبات مجلس است. همچنین ما سیاست ثبات نرخ ارز را داریم، اما ثبات ارز را مشاهده نمی‌کنیم و این موارد به اقتصاد کشور لطمه‌های سنگینی وارد می‌کند. سیاستی که دولت مشغول به اعمال آن است به‌نوعی سرکوب طرف عرضه بوده و این در حالی است که ما نیاز به منابع ارزی داریم. همچنین این سیاست به نوعی طرف تقاضای ارزی را سرکوب می‌کند. شاهد تکرار اتفاقات سال 97 در زمینه موضوعات ارزی هستیم.»

این شرایط اقتصادی و ارزی در ‌شأن مردم ایران نیست

رحمت‌الله نوروزی، نماینده علی‌آباد کتول نیز خواستار پاسخگویی دولت در جلسه غیرعلنی مجلس شد و با تاکید بر گرانی قیمت گوشت قرمز و نوسانات بازار ارز گفت: «مردم در سراسر کشور به مجلس به‌عنوان نهاد ناظر چشم امید دارند. صحن غیرعلنی برگزار کنید تا مسئولان در آن پاسخگو باشند. وضعیت تورم و نابسامانی بازار روند خود را پیش می‌برد و کسی نیز پاسخگو نیست.» صدیف بدری، نماینده مردم اردبیل هم دلار 50 هزار تومانی را در‌ شأن و منزلت مردم ایران ندانسته و تاکید کرد: «شرایط اقتصادی کشور، وضعیت مناسبی ندارد. قیمت اقلام اساسی و ارز در حال افزایش است و قیمت ارز نزدیک به 50 هزار تومان شده است؛ آیا این وضعیت در ‌شأن مردم ایران است؟ مردمی که همواره سنگ‌تمام برای حمایت از نظام اسلامی می‌گذارند. لازم است مجلس و دولت در کنار هم جلسه‌ای فوری و ضروری برگزار کنند تا فکری برای کنترل قیمت‌ها شود.»
محمدباقر قالیباف، در واکنش به این خواسته رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس که درخواست چند نماینده دیگر هم بود، تاکید کرد: «در نشست سه‌شنبه‌های نظارتی مجلس با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر امور اقتصادی در چند هفته قبل و در پیک قبلی مربوط به افزایش قیمت ارز، موضوع ارز موردبررسی قرار گرفت. متاسفانه جمع‌بندی آن جلسه نه در احکام دائمی و نه در قانون بودجه اتفاقی منطبق با قانون در رابطه با ارز پیش نرفته و این اشکال وارد است و امروز هم یک جلسه در این زمینه انجام خواهد شد و بنده هم در این جلسه حاضر خواهم بود و مباحث را منتقل می‌کنم. حتما موضوع برگزاری جلسه در مجلس در خصوص موضوع ارز دنبال خواهد شد، چراکه این موضوع مهم و اساسی است. واقعا اگر ما از مسیر درست و صحیح این کار را انجام دهیم حتما بازار ارز به ثبات می‌رسد.»

رشد 90 درصدی قیمت دلار در دولت سیزدهم

حسن شجاعی علی‌آبادی، نماینده ابهر اما از 50 برابر شدن قیمت دلار در چندسال اخیر گفت و تاکید کرد: «رئیس دولت؛ مدیران دولت شما مدیران تحولی نیستند، قیمت دلار در دولت شما ۹۰ درصد رشد داشته است. وضعیت فعلی، محصول دولت شما به‌تنهایی نیست که فقط شما مورد سرزنش قرار بگیرید، اما قیمت دلار طی مدت کوتاهی ۵۰ برابر شده است. برای تحول فکری کنید. مدیران در دولت شما تحولی نیستند و شرایط امروز جز با تحول به نفع مردم تغییر نمی‌کند. مدیران اقتصادی شما نتوانستند منافع مردم را تامین کنند. در چند سال اخیر قیمت دلار ۵۰ برابر شده و این نشان می‌دهد همه دولت‌ها مشکل داشته‌اند، عاجلاً تدابیر تحولی اتخاذ کنید.» احمدحسین فلاحی، نماینده همدان نیز با انتقاد از وضعیت موجود اقتصادی و بازار ارز، گفت: «برخی نمایندگان می‌گویند معاون اول در جلسه‌ای در مورد مشکلات ارزی پاسخ دهد اما این جلسات ثمره‌ای نداشته است و در حال حاضر نیز وضعیت عملکرد دولت مطلوب نیست؛ مردم با مشکل مواجه هستند و حتی مردم انقلابی نیز از این وضعیت خسته شده‌اند. جامعه از رئیس مجلس انتظار دارد که مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور برای رسیدگی به مباحث ارزی به مجلس دعوت شود چراکه ما پاسخی برای مردم نداریم.»

تیم اقتصادی را عوض کنید

دلار 50 هزار تومانی برخی از نمایندگانی را که همیشه در لفافه به دولت توصیه می‌کردند تیم اقتصادی خود را تغییر دهد واداشت تا این توصیه را به‌صراحت عنوان کنند. احد آزادی‌خواه، نماینده ملایر در این مورد گفت: «امروز ملت از برخی گرانی‌ها و نابسامانی‌های بازار سکه و ارز به‌شدت ناراضی است. آقای رئیس‌جمهور! برخی از وزرای شما از 24 ساعت حدود 20 ساعت کار و تلاش می‌کنند اما اگر احساس می‌کنید تیم اقتصادی‌تان نیاز به جابه‌جایی دارد، اقدام کنید. بالا رفتن روزانه قیمت ارز و آثار مخرب آن بر بازار، مردم را شدیدا نگران کرده است. از هر راهی که می‌شود این نابسامانی‌ها را کنترل و مدیریت کنید. بالا رفتن قیمت ارز به معنای فشار لحظه‌به‌لحظه به مستأجران، فشار اقتصادی به خانواده‌های پرجمعیت و جوانان جویای کار است.»
کمال حسین‌پور، نماینده پیرانشهر نیز تیم اقتصادی دولت را نشانه رفت و گفت: «تیم اقتصادی دولت کار را رها کرده است. نرخ ارز سر به فلک کشیده و هر روز از ارزش پول ملی کاسته می‌شود. موج تورمی جدیدی در راه است و تیم اقتصادی دولت فقط تماشاچی است. چرا مدیریت تیم اقتصادی در دولت تغییر نمی‌کند؟ مدیریت فعلی هر هنری داشته، پیاده کرده و مردم هنر آنها را دیده‌اند؛ حال باید مدیریت را به افراد کاربلد سپرد.»
سید‌کریم حسینی، نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس اما در پاسخ به این سوال که وزیر اقتصاد، استیضاح می‌شود؟ از دنبال و اجرایی شدن هر بحثی که به اصلاح وضعیت افزایش نرخ ارز کمک کند، خبر داد و گفت: «امروز موضوع نرخ ارز با اهمیت بالایی در مجلس در حال پیگیری است. اقدامات، تلاش‌ها و پیگیری‌هایی به‌ویژه در کمیسیون‌های تخصصی مجلس به منظور ارائه پیشنهاداتی در خصوص کنترل بازار ارز در حال انجام است و منتظر هستیم تا نتایج این اقدامات را مشاهده کنیم. دولت باید اقداماتی را برای کنترل افزایش بی‌رویه نرخ ارز انجام دهد و شاهد ثبات در این بازار باشیم.»

افتتاح مرکز مبادله ارز و طلا

شاید همین اظهارنظرهای نمایندگان مجلس و واکنش به تغییر تیم اقتصادی و حتی ابا نداشتن نمایندگان از استیضاح وزیر باعث شد محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی روز گذشته از افتتاح مرکز مبادله ارز و طلا در روز سه‌شنبه دوم اسفند (امروز) خبر دهد. او در توضیح تلاش بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز، گفت: «در ماه‌های اخیر بانک مرکزی تلاش کرده است که ارز لازم برای تمامی نیازهای واقعی کشور را به‌اندازه کافی تامین کند. بر این اساس در سال جاری، ارزی که در سامانه نیما برای واردات تمامی کالاهای موردنیاز کشور تامین شده به میزان ۴۸ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. درحالی‌که نرخ آن در این مدت صرفاً ۱۷ درصد افزایش داشته است. با توجه به نیاز مردم به اسکناس ارز تلاش کرده‌ایم تمام نیاز مردم را در ۶۰۰ صرافی و ۱۵۰ شعب بانکی تامین کنیم. همان‌طور که قبل از این اعلام شده بود، قرار است مرکز جدیدی با عنوان «مرکز مبادله ارز و طلا» را راه‌اندازی کنیم که دلیل این امر نیز این است که قصد داریم در این مرکز تمامی نیازهای واقعی مردم را به ارز تامین کنیم.»
رئیس کل بانک مرکزی افزود: «متاسفانه نرخ کنونی در بازار به دلیل مسائل انتظاراتی نرخ مورد قبول ما در بانک مرکزی نیست. نرخی که در مرکز مبادله ارز و طلا کشف و اعلام می‌شود نرخ مبنا و مرجع قیمت‌گذاری در بازار خواهد شد. به همین دلیل تلاش کرده‌ایم، مرکز مبادله ارز و طلا را راه‌اندازی کنیم. البته ساختمان جدیدی نیز برای آن خریداری شده و قبل از عید به این مکان منتقل می‌شود، لیکن اکنون به‌صورت موقت در بازار متشکل ارزی شروع به فعالیت خواهد کرد. در مرکز مبادله ارز و طلا، تالار حواله را راه‌اندازی می‌کنیم. در تالار حواله بخشی از فروش ارز صنایع مختلف از جمله پتروشیمی، فولاد، صنایع غذایی در مرکز مبادله عرضه خواهد شد و به نیازهای مختلف اختصاص می‌یابد.»
رئیس کل بانک مرکزی در خصوص نرخ بازار مبادله ارز و طلا نیز تاکید کرد: «نرخی که در مرکز مبادله ارز و طلا شکل می‌گیرد بر اساس منابع و مصارف ارزی و متغیرهای بنیادین اقتصاد کلان خواهد بود و تلاش می‌کنیم این نرخ قطعاً مناسب و خارج از انتظارات و حباب باشد که بر این اساس، هم عرضه‌کننده و هم متقاضی از منابع ارزی کشور استفاده کنند. ما همچنان تامین ارز کالاهای اساسی و تجهیزات پزشکی و سایر نیازهای قبلی را با نرخ ۲۸هزار و ۵۰۰ تومان ادامه می‌دهیم و ارز آنها را از محل فروش نفت و میعانات نفتی و گازی تامین می‌کنیم.»