از «دوکلمه حرف حساب» تا «دغدغه‌های مسعود»
صفدر دوام، روزنامه‌نگار
نهم شهریورماه در تقویم مطبوعاتی کشور، زادروز آقای طنزنویس هم‌روزگار ما «کیومرث صابری‌فومنی» است که در بین عام و خاص با نام «گل آقا» بیشتر شناخته شده است.
در روزهای پس از استقرار دولت یازدهم، کانال تلگرامی (دغدغه‌های مسعود) پارودی «parodie» راه افتاده که نگارنده متن در روزهای نخست گمان به روزنوشت‌های آقای رئیس‌جمهور بردم و با استمرار فنون عناصر طنز یادشده در این نوشتار مشخص شد که فکاهی‌نویسی با ایده جالب زبان حال غیرواقعی رئیس‌جمهور را در قالب طنز می‌نگارد. از دوره تعطیلی مجله فکاهی «گل آقا»، بیش از دو دهه می‌گذرد و توقفی که خودخواسته از سوی گل آقا صورت گرفت و رمز عدم ادامه انتشار را با خود به خاک برد.
اما نکته قابل تأمل در این سال‌ها، فقدان زبان طنز به‌صورت خاص در نشریات و روزنامه‌های کشور بوده است، نه اینکه بخواهم نوشته‌های موردی در ستون‌های برخی روزنامه‌های کشوری یا محلی را زیر سوال ببرم اما به‌طور واقع اثرگذاری طنز پس از گل آقا در سطوح اجتماعی آنچنان که بایسته و شایسته بوده در سطح روزنامه‌ها، مجلات و حتی سایت‌های شناسنامه‌دار طنز، پیدا نیست.
حالا اگر بخواهیم رمزگشایی اثرگذاری گل آقا بر جامعه و مسئولان آن‌زمان را واکاوی کنیم، نکته‌ای است که در یکی از دست‌نوشته‌های صابری‌فومنی بر برگی با لوگوی آن مجله وزین در اختیار تاریخ مطبوعات ما قرار گرفته است. گل آقا با خودنویس مشهور طنزنویس خود نوشته بود: «لازم می‌دانم این نکته را که تکرار مکررات است، مجدداً عرض کنم: «انتقادی» نوشتن ممکن است به حساب جرأت و جسارت گذاشته شود، اما «هنر» نیست. «طنز» در درجه اول هنر است.
بنده از اصول اولیه مجله این را اعلام کرده‌ام که گلآقا در درجه اول طنز است، سپس چیز دیگر (ازجمله مجله انتقادی). متاسفانه اخیراً بعضی آثار که چاپ می‌کنیم فقط انتقاد است (کاری که قطعاً کسانی در نشریات دیگر، با جرأت و جسارت بیشتری می‌توانند انجام بدهند و دارند انجام می‌دهند). اگر بین گلآقا و هر نشریه دیگر فرقی باشد، در همین طنز بودنش است. لطفاً همکاران مطلع باشند که اگر اثری انتقادی و فاقد طنز در گلآقا چاپ شد، الزامی برای ما ایجاد نمی‌کند که اثر مشابه از همکار دیگر را چاپ کنیم. شرط همکاری با گلآقا طنزپردازی است، نه انتقادی‌نویسی، که کار مهمی نیست.»
این تعهد حرفه‌ای آمیخته با نگاه رندانه صابری‌فومنی، او را در قالب طنزنویسان برجسته سده اخیر پس از مشروطه قرار داد، زبان حال مردم جامعه را با رندی خاص و ذوق ادبی‌اش در فضای آبدارخانه تحریریه، سماور و سینی چای «شاغلام» و اشعار «ملانصرالدین» (زنده‌یاد ابوالفضل زرویی‌نصرآباد)، «دوکلمه حرف حساب» را چنان نافذ در صفحات مجله جا می‌داد که پسین پنج‌شنبه‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ اقشار مختلف جامعه را برای خریدن مجله گلآقا به دکه‌های مطبوعاتی می‌کشاند.
طنزنوشته‌های «دغدغه‌های مسعود» که این روزها و پس از گذشت دهه‌ها از تعطیلی آن، مجله فکاهی در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود، می‌توان آغاز راهی با روشی نو در رابطه با «طنزنویسی» اجتماعی و سیاسی عنوان نمود، نثر روزنوشت‌گونه غیرواقعی از سوی عالی‌ترین مقام اجرایی کشور که مطالبات اجتماعی و کف جامعه در آن منعکس می‌شود.
