حکمرانی خوب معلمان، جامعه مدنی

خاتمی گفت: «من امروز می‌خواهم در خصوص دو مسئله صحبت کنم که نه‌تنها آموزش و پرورش بلکه کل جوامع از جمله جامعه ما با آنها روبه‌روست. یکی از عوامل اصلی که بر نهاد آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت مؤثر است، مسئله حکمرانی است که البته بر زندگی انسان هم تاثیر بنیادی دارد.»

او ادامه داد: «اولین ملاکی که می‌توان گفت یک حکمرانی، حکمرانی بدی نیست این است که از نهادهایی که ریشه در سرشت وجودی انسان دارد و بدون آن حیات انسان رشد و تکامل پیدا نمی‌کند و نیازهایش برآورده نمی‌شود، به عنوان ابزار استفاده نکند. اما متاسفانه یکی از ویژگی‌های حکمرانی‌های بد این است که ابزارسازی می‌کند؛ از نهاد آموزش‌و‌پرورش، نهاد اقتصاد، نهاد دین و... و آنها را از جای خودش بیرون می‌برد و در نتیجه این نهادها نه‌تنها کارآیی خود را نخواهند داشت بلکه نتایج و کارآیی منفی به همراه دارند.»

خاتمی افزود: «حکمرانی خوب شرایطی دارد. اینکه برآمده از رأی و نظر مردم و ابزاری برای خدمت به مردم باشد، نه ارباب مردم، نه اینکه تمام امکانات را از جمله نهادهایی که باید منشأ رشد باشند را در خدمت اهداف و خواست و سیاست‌های خود قرار دهد. همچنین وظیفه و رسالت یک حکمرانی خوب تأمین خیر و مصلحت جامعه است. یعنی داشتن برنامه درست برای تأمین معیشت جامعه و اقتصاد خوب و پویا، تولید مناسب، بهره‌گیری (نهاد سیاست خارجی) از امکانات مادی و معنوی و فنی تمام کشورهای دنیا برای پیشبرد و پیشرفت جامعه.

همچنین سیاست‌های یک حکمرانی خوب باید به نحوی تنظیم شود که بتواند با بازارهای جهانی در ارتباط باشد و کل دنیا را مدّنظر قرار دهد و بتواند از تمام امکانات مادی، معنوی و فنی جهان برای تامین اهداف خود که زندگی خوب برای مردمش است، استفاده کند و این نوع حکمرانی در نهایت منجر به اقتدار ملی و انسجام ملی که اساس آن رضایت و مشارکت مردم است، خواهد شد.

در مقابل در یک حکمرانی بد، به جای اقتصاد پویا و تولید و سرمایه‌گذاری، رشد نقدینگی و تورم شکل می‌گیرد و روزبه‌روز زندگی و معیشت مردم تنگتر می‌شود. مردم و از جمله معلمان امروز در [مسئله] معیشت در مضیقه هستند. وقتی معلم دغدغه معیشت دارد چگونه می‌تواند رسالت انسان‌سازی‌اش را انجام دهد؟به باور من عامل مهمی که اثر فوری بر نهاد آموزش و پرورش، نهاد تعلیم و تربیت و نیز جامعه دارد نوع حکمرانی است. اگر جامعه خوب می‌خواهیم باید هم رویکرد و هم کارکرد حکومت خوب باشد.»

وی در ادامه افزود:«در این دوران مرجعیت‌های سنتی و معیارهای تاثیرگذار در جامعه اگر نگوئیم از بین رفته و به‌کلی عوض شده لااقل مسلم است که به شدت تضعیف شده است. نهاد خانواده، نهاد مدرسه، نهاد روشنفکری، نهاد روحانیت و حتی به یک معنی نهاد دین جایگاه قبلی خود را ندارند. معنی حکومت، اقتدار، امنیت و... تغییر کرده است. حتی دولت-ملت که در دنیای مدرن جایگاه مهمی داشت امروز کم و بیش اعتبار خود را از دست داده است.»

خاتمی همچنین تصریح کرد:«من نمی‌گویم آنچه نسل جدید می‌بیند و می‌خواهد درست است. ارزش‌ها و اصول مهم‌اند ولی نظام ارزش‌ها و اصول هم قابل بررسی، تجدیدنظر و بازسازی و نوسازی‌اند. البته نه با بخشنامه بلکه با تفکر و توان تفکیک محتواها از شکل و اصول از برداشت‌ها. نکته آخر اینکه جامعه معلمان و مربیان ما توانسته است کرامت خود را حفظ کند و نیز معقول عمل کرده است. با اینکه این بخش از بخش‌های مظلوم جامعه است، به ما یاد داده است که می‌توان به روش‌های دموکراتیک و قانونی اعتراض و خواست‌های خود را بیان کرد و حتی اگر نه کاملاً ولی در مواردی موفق بوده است هرچند هزینه تلاش خود را نیز پرداخته است. جامعه معلمان برای جامعه مدنی هم معلمی کرده است و نشان داده است که می‌شود بدون آشوب و برهم زدن نظم، اعتراض و ابراز وجود کرد و به‌طور نسبی به خواست‌های خود رسید.»