وعده‌های الکی
دولت خلاف وعده‌های پیشیناش اجازه افزایش قیمت اینترنت را به شرکت‌های انحصاری توزیعکننده اینترنت داد
از مهرماه امسال که زمزمه‌های افزایش تعرفه اینترنت به گوش رسید، وزیر ارتباطات گفت: «فعلاً برنامه‌ای برای گران‌شدن بسته‌های اینترنتی نداریم.» اما ظاهراً پیگیری اپراتورها برای بالا بردن تعرفه‌ها در یکی، دو ماه اخیر ادامه پیدا کرده و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، افزایش تعرفه اینترنت در دستور کار قرار گرفت. در واکنش به این موضوع عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، اعلام کرد: «کیفیت اینترنت خط قرمز ماست» و با اشاره به اینکه اپراتورها با هدف توسعه تجهیزات و افزایش کیفیت اینترنت می‌خواهند تعرفه را بالا ببرند، موافقت خود را با افزایش تعرفه اینترنت اعلام کرد. ازهمین‌رو سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد، تعرفه‌ها حدود ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت به‌شرطی‌که کیفیت نیز بهبود پیدا کند. در همین رابطه گفت‌وگویی با حامد بیدی، مدیرعامل کارزار و کنشگر اینترنت انجام دادیم. بیدی معتقد است، افزایش قیمت تعرفه‌ها نه‌تنها برخلاف رویکرد جهانی دراین‌زمینه است، بلکه به حاکمیت کمک می‌کند تا قیمت ترافیک بین‌المللی را افزایش دهند.
افزایش قیمت بیش از ۳۰ درصد
باوجودی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرده بود افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت «حدود 30 درصد» خواهد بود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این افزایش قیمت، حداقل 34 درصد و حداکثر 48 درصد است. بسته‌های حجیم و بلندمدت با قیمت بیشتر برگشته‌اند و برخی بسته‌های محبوب کاربران نیز افزایش قیمت داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، بسته یک گیگابایت یک‌ماهه در ایرانسل و همراه اول از ۱۰۵۰۰ تومان به ۱۴۱۰۰ تومان رسیده و ۳۴ درصد افزایش قیمت داشته است. پیش‌تر اپراتورها در نامه درخواست خود جهت تغییر تعرفه، اعلام کرده بودند، بسته‌های یک و دو گیگابایت نیازی به تغییر قیمت ندارند. بسته اینترنت پنج گیگابایت یک‌ماهه ایرانسل نیز از ۲۳۶۰۰ به ۳۷۱۰۰ تومان رسیده که این رقم نیز حکایت از افزایش حدوداً ۳۰ درصدی دارد. در بسته‌های چهارماهه ایرانسل و همراه اول نیز تغییرات قیمتی و حجمی اعمال شده است. بسته ۱۵ گیگابایت در روزهای گذشته با قیمت ۶۲ هزار تومان به فروش می‌رسید و حالا این رقم به ۱۱۸ هزار تومان رسیده است. این عدد فراتر از ۳۴ درصدی است که پیش‌تر اعلام شده بود. همچنین بسته‌های بلندمدت به سبد محصولات برگشته‌اند و حالا اپراتورهای همراه اول و ایرانسل بسته‌های شش‌ماهه را نیز با قیمت بین ۱۵۰ تا حدود ۵۰۰ هزار تومان اضافه کرده‌اند.
حامد بیدی کنشگر حقوق اینترنت در گفت‌وگو با «هممیهن» درخصوص نحوه قیمت‌گذاری و افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت گفت: «نحوه قیمت‌گذاری تا حدی به‌شکل انعطاف‌پذیر به اپراتورها داده شده و با همین قوانین فعلی می‌توانند قیمت را افزایش دهند. خاطرتان باشد دولت حسن روحانی و شخص آقای آذری‌جهرمی، اپراتورها را جریمه کرد که به‌تبع‌آن حدود سه‌سال اپراتورها اجازه افزایش قیمت نداشتند چون خلاف قوانین تدوین‌شده عمل کرده بودند و بابت‌اش جریمه شدند که به آن سرکوب قیمت می‌گفتند. از آن ماجرا سه‌سال گذشت و بحث افزایش قیمت مطرح شد که سرانجام اجرایی شد.»
به چه سمتی می‌رود؟
بعد از افزایش تعرفه‌های اینترنت، محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی با انتشار توئیتی اعلام کرد، این افزایش قیمت‌ها درنهایت مردم را به‌سمت استفاده از اینترنت ماهواره‌ای سوق خواهد داد که پیش‌تر اعلام شده بود به‌زودی به‌صورت رایگان در اختیار مردم قرار می‌گیرد. در شبکه‌های اجتماعی نیز بسیاری از کاربران با انتقاد از این افزایش قیمت، افزایش حقوق 20 درصدی‌شان را با افزایش تعرفه‌های 34 درصدی قیاس کردند و از ناعادلانه‌بودن آن گفتند. حامد بیدی معتقد است که این افزایش قیمت، بیشتر به‌دلیل گران‌تر کردن ترافیک بین‌المللی است: «مطلوب نظر بسیاری از سیاست‌گذاران این است تا اینترنت گران‌تر هم بشود، خصوصاً ترافیک بین‌المللی. ترافیک داخلی با انواع یارانه‌ها بازهم با قیمت پایین‌تر از نرخ معمول اجرا می‌شود. درحال‌حاضر ترافیک داخلی با 50 درصد تخفیف روی اپراتورها اجرایی می‌شود که همین موضوع نقض بی‌طرفی شبکه است. بیشتر به‌لحاظ سیاست‌گذاری، مدنظر دوستان گران‌تر کردن ترافیک بین‌المللی است. چنین موضوعی در اسناد بالادستی مثل مصوبات شورایعالی فضای مجازی نیز وجود دارد با این عنوان که اینترنت و ترافیک داخلی نسبت به ترافیک بین‌المللی اینترنت، مزیت‌بخشی شود. یکی از ابزارهای مزیت‌بخشی آن؛ تفاوت نرخ و تعرفه است که به وضوح مشخص است. این گرانی‌ها بیشتر روی اینترنت واقعی اعمال می‌شود تا مصرف داخلی ترافیک.»
خلاف جهت دنیا
افزایش تعرفه‌های اینترنت در ایران درحالی رخ داده که چنین امری در کشورهای پیشرفته به‌صورت معکوس اعمال می‌شود. کشورهای توسعه‌یافته به‌دلیل بهبود زیرساخت‌های شبکه، نه‌تنها سرعت اینترنت را افزایش می‌دهند بلکه قیمت تعرفه‌ها را برای کاربران کاهش می‌دهند. موضوعی که با تایید حامد بیدی همراه شده و معتقد است، باتوجه به بهبود زیرساخت‌ها اتفاقاً قیمت تعرفه‌ها در حمایت از مردم، کاهش یافته است: «اساساً تعرفه اینترنت به زبان ساده در دنیا رو به کاهش است. به‌طورمثال، در آمریکا طی 20 سال اخیر تعرفه اینترنت به‌ازای هر گیگابایت، 98 درصد کاهش داشته است. این کاهش شدید قیمت به‌دلیل رشد زیرساخت‌ها و پیشرفت تکنولوژی است. بنابراین ازاین‌سو با کاهش قیمت جهانی روبه‌رو هستیم اما در ایران به‌دلیل تورم و نبود زیرساخت‌ها، قیمت‌ها افزایش می‌یابد. چنین موضوعی وقتی می‌تواند به‌درستی تحلیل شود که بدانیم شرکت مخابرات با چه قراردادها و چه شرکت‌هایی، اینترنت را وارد کشور می‌کند. درصورتی‌که شفافیت وجود داشته باشد، می‌توانیم تحلیل صحیحی داشته باشیم. بنابراین ممکن است دولت اینترنت را گران به اپراتورها بفروشد. اتفاقاً یک فرضیه این است که در این مدت اپراتورها به‌جای چانه‌زنی، باید از دولت می‌خواستند اینترنت را با قیمت پایین‌تری در اختیار اپراتورها قرار دهد. صرفاً نمی‌توانیم بگوییم چون تورم است، پس باید تعرفه‌ها افزایش یابد.»
اختلال و فیلترینگ
آذری‌جهرمی هفته گذشته با انتقاد از شرکت‌های اپراتور به‌دلیل درخواست افزایش 100 درصدی تعرفه‌های اینترنت چنین نوشت که اپراتورها به‌جای درخواست افزایش قیمت باید نسبت به فیلترینگ گسترده سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی انتقاد می‌کردند که عامل اصلی چنین بحرانی شده است. حامد بیدی نیز هم‌عقیده با وزیر ارتباطات دولت روحانی است: «در کنار آسیبی که فیلترشکن به کاربرها از هر نظر وارد می‌کند، موضوع مهم دیگری نیز وجود دارد. موضوع، اختلال‌هایی است که منجر به «ریترانسمیشن» می‌شود، به‌این‌معنا که به‌خاطر اختلال‌های موجود و فیلترینگ، داده‌هایی چندباره ازسوی کاربر دریافت و ارسال می‌شود و این موضوع باعث می‌شود خروجی کاربر با 500 مگابایت، یک گیگابایت محاسبه شود؛ چون این وسط داده‌های بی‌رویه، به‌دلیل فیلترینگ مصرف می‌شود و اپراتور هم یک گیگابایت را محاسبه می‌کند. چنین اتفاقی، در کشورهای دیگر اصلاً با این اعداد و ارقام رخ نمی‌دهد. این موضوع ناشی از بد عمل‌کردن اپراتورهاست که اصلاً نسبت به این موضوع حساسیتی ندارند و صرفاً دنبال گران‌کردن قیمت تعرفه‌ها هستند. نکته حائز اهمیت دیگر این است که در دنیا، بین اپراتورها رقابت وجود دارد و کاربر این حق را دارد تا خودش اپراتور را انتخاب کند، اما اینجا اپراتورها غیرپاسخگو هستند و باتوجه به اینکه به‌صورت انحصاری شکل گرفته، طبعاً مردم قدرت انتخاب ندارند.»
در عصر حاضر، اینترنت بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان است. کیفیت مطلوب در کنار دسترسی آسان به سایت‌های مختلف، می‌تواند آسایش روانی مناسبی را برای مردم هر جامعه‌ای همراه کند. در یکی، دو سال اخیر اما نه‌تنها فیلترینگ گسترده باعث افزایش هزینه مردم در استفاده از اینترنت شده، بلکه حالا باید با افزایش بیش از سی‌درصدی تعرفه‌ها نیز کنار بیایند.
