نگاه خارجی

آنچه در این ستون می‌خوانید، دیدگاه‌های رسانه‌‌های خارجی است که صرفا جهت اطلاع‌رسانی منتشر می‌شود و این دیدگاه‌ها موضع روزنامه «هم‌میهن» نیست.

موج روابط بعد از عادی‌سازی تهران و ریاض

نزدیکی ایران و عربستان سعودی به تغییرات عمیقی فراتر از مرزهای هر دو قدرت منطقه‌ای منجر شده است. تهران روابط خود را با چندین کشور دیگر عادی کرده است و تلاش‌ها برای ایجاد تغییراتی برای کمک به ثبات منطقه و کاهش تنش‌ها در حال انجام است. چه کشورهایی اخیراً روابط رسمی خود را با ایران برقرار کرده‌اند؟ آخرین موضوعات بین تهران و ریاض چیست و چه کشوری در ادامه، روابط خود با تهران را عادی خواهد کرد؟ زمانی که ایران و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند، نتایج‌ آن گسترده بود و چندین کشور عرب نیز به همراه برخی از کشورهای آفریقایی نیز به پیروی از عربستان حرکت کرده و روابط خود با تهران را قطع کردند. جیبوتی، سودان و مالدیو از جمله کشورهایی بودند که در حمایت از ریاض از ایران فاصله گرفتند. تنش‌زدایی تهران-ریاض موجب شد که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با جاسم محمد البودایوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج‌فارس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، دیدار کند. این تنش‌زدایی همچنین باعث گفت‌وگو بین حوثی‌های یمن از یک طرف و عربستان سعودی و دولت یمن از سوی دیگر شد و به سوریه برای پذیرش مجدد در اتحادیه عرب کمک کرد. البته اوضاع برای مصر پیچیده‌تر بود؛ مصری که از زمان انقلاب اسلامی در سال 1979 روابط دشواری با ایران داشته است. انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر، زمانی که محمدرضا پهلوی از ایران گریخت، به او پناهندگی داد و شاه ایران تا زمان مرگش در سال 1980 در قاهره ماند. به رسمیت شناختن اسرائیل توسط مصر یکی دیگر از عوامل مهمی بود که به تیره شدن روابط تهران و قاهره کمک کرد. مراکش به نوبه خود در سال 2018 اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود را با تهران به دلیل حمایت ادعایی این کشور از جنبش استقلال صحرای غربی موسوم به جبهه پولیساریو قطع خواهد کرد. حاشیه‌های مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک فرصت خوبی را برای مقامات ایرانی فراهم کرد تا با همتایان خود از منطقه و فراتر از آن به گفت‌وگو بنشینند. به نظر می‌رسد تلاش‌های روزافزون تهران برای برقراری مجدد گفت‌وگو با مجموعه‌ای از بازیگران به ثمر نشست و منجر به احیای روابط با حداقل دو کشور شد. امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز پنجشنبه با محمود علی یوسف، دیپلمات ارشد جیبوتی دیدار و از برقراری مجدد روابط خبر داد. یک روز بعد امیرعبداللهیان با احمد خلیل، وزیر امور خارجه مالدیو دیدار کرد و آن دو اعلام کردند که روابط رسمی دیپلماتیک از سر گرفته خواهد شد.
ایران می‌گوید که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور، دعوت رهبران سعودی را برای بازدید از ریاض پذیرفته است، سفری مهم که در آینده قابل پیش‌بینی انتظار می‌رود. تهران که اوایل این هفته به مناسبت روز ملی عربستان پیام تبریکی برای ملک سلمان فرستاد، از رهبران سعودی برای سفر به تهران دعوت کرده است. امیرعبداللهیان به شاهزاده فیصل بن‌فرحان آل سعود، دیپلمات ارشد سعودی گفته که ایران آماده است تا یک توافقنامه همکاری جامع دوجانبه را همانطور که در دیدار قبلی با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان در ماه اوت مورد بحث قرار گرفت، تهیه و امضا کند. پس از برقراری ارتباط مجدد با عربستان سعودی، نزدیک شدن موفقیت‌آمیز بین ایران و مصر احتمالاً بزرگترین معامله خواهد بود. حدود دو سال است که تهران و قاهره با میانجیگری عراق و عمان با هیاهوی بسیار کمتر از آنچه در مذاکرات با ریاض دیده می‌شود، صحبت می‌کنند، زیرا این دو به‌طور جدی احیای روابط را در میانه چشم‌انداز تغییر یافته تحت ریاست عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر ارزیابی می‌کنند. رئیسی اخیراً در یک کنفرانس مطبوعاتی در نیویورک گفت که آخرین دیدار وزرای خارجه دو کشور می‌تواند به آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه منجر شود و تهران «هیچ مانعی در برقراری روابط با مصر نمی‌بیند.» اردن و ایران نیز گفت‌وگو کرده‌اند، اما جزئیات زیادی ارائه نشده است و به نظر نمی‌رسد که مذاکرات به مرحله پیشرفته سیاسی رسیده باشد، زیرا امان، یکی از بزرگترین دریافت‌کنندگان کمک‌های خارجی ایالات متحده است. ایران همچنین به دنبال گسترش افق روابط خود با سودان و مراکش است و امیرعبداللهیان ابراز امیدواری کرد که بتوان روابط رسمی را دوباره برقرار کرد.