بازگشت جنگافروز
پیروزی نتانیاهو در انتخابات چه تاثیری بر سیاستهای تلآویو در خصوص ایران دارد؟
پیروزی نتانیاهو در انتخابات چه تاثیری بر سیاستهای تلآویو در خصوص ایران دارد؟
بنیامین نتانیاهو بار دیگر به مقام نخستوزیری رژیم صهیونیستی خواهد رسید؛ کسی که صهیونیستهای افراطی به او لقب پادشاه دوران جدید دادهاند. پادشاه در ادبیات توراتی به پیامبران پادشاه همچون داود نبی(ع) و سلیمان نبی(ع) در دوران باستان گفته میشود که البته در متون دینی خود ستایشگر ایران و فرمانروای صلحگستر آن کوروش بزرگ بودند، اما نتانیاهو پادشاه دوران جدید که اکنون افراطیترین و مذهبیترین دولت صهیونیستی تاریخ اسرائیل را روی کار خواهد آورد، دشمن ایران است و خود را برای رویارویی با پرشیا آماده میکند. بهرهگیری از ادبیات صهیونیستی و تقدسگرایانه توسط خود نتانیاهو نیز دامن زده میشود. او میگوید رسالتی الهی برعهده دارد و محافظت از کشورش در برابر دشمنان «ماموریت ابدی زندگی» اوست. اما دشمن اصلیای که نتانیاهو برای کشورش میشناسد، نه اعراب و نه مسلمانان، که ایران است.
نتانیاهو در همه دوران نخستوزیری خود، مقابله با ایران، هدف اول سیاستهای او بوده است و اکنون نیز زاخیهانگبی یکی از متحدان دیرین بنیامین نتانیاهو، در گفتوگو با شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل گفته به باور او «نتانیاهو با ایران هستهای کنار نخواهد آمد و اگر آمریکا به توافق هستهای جدیدی با ایران نرسد و عمل نظامی هم انجام ندهد، نتانیاهو وارد عمل میشود و به تجهیزات هستهای ایران حمله نظامی میکند.»
هانگبی از چهرههای ارشد حزب راستگرای لیکود و از یاران نزدیک به نتانیاهوست که سالها نماینده مجلس بوده و در کابینههای مختلف حضور داشته است. او در انتخابات اخیر، در جایگاه چهلوششم نامزدهای حزبش قرار گرفت و به همین دلیل، به مجلس راه پیدا نکرد. این سیاستمدار پیش از این هم تهدید کرده بود که اسرائیل برای جلوگیری از رسیدن ایران به سلاح هستهای به این کشور حمله نظامی خواهد کرد. او در ژانویه ۲۰۲۱ هشدار داده بود که اگر آمریکا به برجام بازگردد، اسرائیل میتواند به ایران حمله کند. هانگبی به تلویزیون 12 اسرائیل گفت، خطر هستهای ایران «شعلهای است که بیش از ۲۵ سال است درون نتانیاهو میسوزد».
حضور نتانیاهو به عنوان نخستوزیر اسرائیل با وجود روابط نزدیک او با برخی از رهبران دنیا به او قدرت رایزنی بالایی داده است. گفته میشود او روابط دوستانه نزدیکی با ولادیمیر پوتین دارد؛ کسی که امروز به خاطر خرید تسلیحات از ایران متحد مهم ایران قلمداد میشود. نتانیاهو که بهتازگی شراکت روسیه و ایران را «مخوف» توصیف کرده، تلاش زیادی برای برهم زدن این رابطه خواهد کرد. اما رابطه بایدن با نتانیاهو رابطه خوبی نخواهد بود، هر چند روابط اسرائیل و آمریکا روابطی استراتژیک است و بسته به روابط شخصی رهبرانشان نیست، اما تاکتیکهای تند نتانیاهو تایید بایدن را در پی نخواهد داشت؛ هر چند احتمالاً با روی کارآمدن جمهوریخواهان در انتخابات کنگره آمریکا حنای دولت بایدن برای نتانیاهو رنگی نخواهد داشت و او به پشتوانه جمهوریخواهان کنگره اقدامات خود را پیش خواهد برد.
امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه نیز در تماسی تلفنی از نتانیاهو دعوت کرده برای گفتوگو درباره ایران به زودی به پاریس برود.
اما آیا نتانیاهو واقعاً ریسک حمله نظامی به ایران را خواهد پذیرفت؟ و اصلاً آیا همچنان ایران در صدر سیاستهای او خواهد بود یا مشکلات داخلی و تندروی در قبال فلسطینیها، او را وادار به رها کردن موضوعات بینالمللی و مسأله ایران خواهد کرد؟
نتانیاهو کیست؟
پدر نتانیاهو «بنصهیون»، زمانی دستیار زیو ژابوتینسکی، از رهبران جنبش صهیونیسم بود. ژابوتینسکی هر چند در امپراتوری روسیه به دنیا آمد، اما پس از پیوستن به جنبش صهیونیسم با دولت انگلستان مرتبط شد و لژیون یهودی ارتش انگلیس را تشکیل داد و توانست در شکلگیری اسرائیل نقش مهمی ایفا کند. او طرفدار ایدۀ «اسرائیل بزرگ» بود و اکنون نتانیاهو تحت تاثیر چنین الهاماتی است.
نتانیاهو تحصیلات خود را در دانشگاه امآیتی و هاروارد آمریکا گذرانده و در سال 1973 با حمایت برادرش که از فرماندهان میانی ارتش اسرائیل بود، در جنگ یوم کیپور میان اعراب و اسرائیل شرکت کرد. برادرش یوناتان نتانیاهو که در عملیات ویژه آزادی گروگانهای پرواز تلآویو-پاریس کشته شد، از قهرمانان ملی اسرائیل است و به گفته نتانیاهو تاثیر عمیقی در شخصیت او داشته و نتانیاهو همواره به دنبال انتقام خون وی از مجاهدان فلسطینی است. بنیامین پس از بازگشت به اسرائیل در سال ۱۹۸۸ عضو حزب لیکود شد و ابتدا معاون وزارت خارجه را عهدهدار شد و بعدتر با رهبری حزب لیکود، در کابینه آریل شارون، وزارت دارایی و وزارت امور خارجه را به دست آورد و وقتی توانست در 44سالگی نخستوزیر اسرائیل شود، جوانترین فردی بود که توانسته بود این پست را به دست بیاورد و اکنون صاحب رکورد طولانیترین دوران نخستوزیری در تاریخ اسرائیل است. او اولین نخستوزیر اسرائیل است که در این کشور به دنیا آمده است.
مواضع سیاسی علیه ایران
همه مقامات اسرائیلی همیشه علیه ایران موضع گیری کرده اند و ایران را منشا تروریسم و خطری برای صلح جهانی معرفی کردهاند، اما حتماً نتانیاهو رکورددار این سخنان است. او معمولاً سخنرانیهای خود در مجمع عمومی سازمان ملل را به ایران اختصاص میدهد و کمتر به موضوعات دیگر میپردازد. در سال 2012 بود که او نقاشی بمبی را به دست گرفت و در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «برای فهمیدن اینکه دنیا در صورت مسلح شدن ایران به انرژی هستهای چه وضعی خواهد داشت، تنها وضع دنیا را در صورت مسلح شدن القاعده به انرژی هستهای تصور کنید». مقایسه یک کشور عضو سازمان ملل با سازمانی تروریستی موضع بسیار تندی است اما نتانیاهو بارها این کار را کرده است. او در سخنرانی در کنگره آمریکا هم ایران را با آلمان نازی مقایسه کرد و گفت: «هماکنون سال ۱۹۳۸ است و ایران همان آلمان است که به سرعت تلاش دارد خودش را به بمبهای اتمی مسلح کند». نتانیاهو در آخرین سخنرانی خود پیش از پایان نخستوزیری در مجمع عمومی سازمان ملل که به خاطر همهگیری ویروس کرونا به صورت ویدئویی انجام شد، باز هم ایران را «بزرگترین دشمن صلح در خاورمیانه» معرفی کرد.
خرابکاری علیه ایران
سخنرانی سال 2012 نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل وضعیتی کمیک داشت. نتانیاهو نقاشی یک بمب گرد را به دست گرفت و ادعاهایش درباره ساخت سلاح هستهای توسط ایران مطرح را کرد. اما نتانیاهو همیشه درباره ایران نقاشی نمیکشد، اقدامات خرابکارانه در صنایع هستهای ایران و ترور دانشمندان هستهای ایران را باید اصلیترین اقدامات تحت رهبری او دانست. ایران هرگز گزارش دقیق یا حتی تقریبی از میزان خسارات خرابکاریهای اسرائیل در صنایع هستهایاش ارائه نداده، اما احتمالاً ویروس استاکسنت و خرابکاری سال 1400 در صنایع هستهای نطنز مهمترین این خرابکاریها بوده است.
ویروس استاکسنت یک بدافزار رایانهای بود که در سال 2013 شناسایی شد و براساس گزارش مقامات ایران، به صنایع هستهای ایران آسیبهایی را وارد کرد. نخستین بار کارشناس کامپیوتری ایرانی در مشهد که نمایندگی آنتیویروس بلاروسی، ویبیای ۳۲ را در این شهر داشت، متوجه وجود ویروسی شد که هدف آن سامانههای هدایتگر تأسیسات صنعت هستهای با سیستم عامل ویندوز است. کارشناسان معتقدند طراحان این بدافزار یک منطقه جغرافیایی خاص را مدنظر داشتهاند و طبق گزارش مجله Business week هدف از طراحی این بدافزار دستیابی به اطلاعات صنعتی ایران است. ادوارد اسنودن در سال 2013 در مصاحبهای با اشپیگل اعلام کرد این بدافزار با همکاری مشترک آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا و اسرائیل طی عملیاتی به نام عملیات بازیهای المپیک ساخته شدهاست. در سال ۲۰۱۶ الکس گیبنی، مستندی به نام روزهای صفر در مورد استاکسنت منتشر کرد که در آن، این ویروس محصول مشترک ایالاتمتحده آمریکا و واحد ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل معرفی شدهاست.
تنها دوماه پیش از آنکه نتانیاهو پست نخستوزیری را به لاپید تحویل بدهد، بزرگترین خرابکاری فیزیکی در تاسیسات هستهای ایران رقم خورد. خرابکاری در تاسیسات هستهای نطنز که براساس برآوردهای نیویورکتایمز آنچنان گسترده بود که بازسازی مجدد آن بیش از 9ماه زمان لازم داشت و مورد اعتراض جدی ایران قرار گرفت. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران در نامهای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل آن را «جنایت جنگی» خواند و گفت این اقدام نمیباید «بدون تنبیه» باقی بماند. ظریف همچنین مدعی شد که ایران با مهار بهموقع پیامدهای این حمله توانسته مانع از وقوع یک «فاجعهٔ انسانی و زیستمحیطی» شود. بنابرگفته برخی از منابع، چندین هزار سانتریفیوژ ایران که وظیفه غنیسازی اورانیوم را برعهده دارند در این خرابکاری در تاسیسات برق نطنز از بین رفتند و برنامه غنیسازی ایران با وقفه چندماهه روبهرو شد.
اما اقدامات خرابکارانه تنها اقدامات نتانیاهو درباره برنامه هستهای ایران نبوده و در دوران هدایت رژیم صهیونیستی توسط وی ترور شخصیتهای هستهای و دفاعی ایران شروع شد و هر چند منابع رسمی اسرائیلی یا ایرانی تایید نکردند که این ترورها توسط اسرائیل صورت گرفته است، اما همه میدانند اینها کار موساد است. از ترور مجید شهریاری و فریدون عباسی در 8 آذر 89 تا ترور محسن فخریزاده، معاون وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران در 7 آذر 1399. نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل پس از ترور محسن فخریزاده در پیام ویدیویی گفت: «طی هفتهٔ اخیر کارهایی انجام دادم که نمیخواهم شما را از همه آنها مطلع کنم. این برای شماست، شهروندان اسرائیل، برای کشورمان، این هفته دستاوردها بود و بیشتر هم خواهد شد». و اکنون نتانیاهو باز هم به قدرت بازگشته و باید دید آیا باز هم خواهد توانست به اقدامات خصمانه خود علیه ایران ادامه دهد یا نه؟
نتانیاهو بر این باور است که غرب به رهبری آمریکا نباید تن به گفتوگو با ایران بدهد و از طریق تحریمهای حداکثری اقتصادی و ارتباط با اپوزیسیون و گروهکهای مسلح مخالف نظام، ایران را به آشوب و خشونت بکشاند و در نهایت یا نظام ایران را وادار به پذیرش خواستههای خود کند یا اینکه بتواند نظام سیاسی را در ایران تغییر دهد. نتانیاهو برای رسیدن به این هدف از هیچ اقدامی فروگذار نیست و حتی وقتی که دولت آمریکا در دوران ریاستجمهوری اوباما تلاش کرد از طریق گفتوگو و برجام مسیر دیگری را طی کند، نتانیاهو دست از مخالفت برنداشت و در نهایت توانست رئیسجمهور بعدی آمریکا، ترامپ را به خروج از برجام تشویق کند و با انتقال سفارت آمریکا به بیتالمقدس از خطوط قرمز فلسطینیها نیز بگذرد. حضور نتانیاهو در تلآویو اگر با پیروزی جمهوریخواهان در انتخابات کنگره و حتی انتخابات ریاستجمهوری آینده آمریکا همراه شود، خواهد توانست سیاستهای یکسان و یکدست و حداکثری آمریکا و اسرائیل را در پی داشته باشد. نتانیاهو در اقناع و تحریک اروپاییها و اعراب و حتی روسیه علیه ایران بازیگر زبردستی است و سابقه دیپلماتیک او به عنوان سفیر اسرائیل در سازمان ملل و سپس معاونت وزارت امور خارجه و در نهایت وزارت امور خارجه در دولت آریل شارون قصاب معروف صبرا و شتیلا به او توانایی دیپلماتیک خوبی داده است.
ایران برای مقابله با تواناییهای نتانیاهو باید تلاش زیادی کند و از طریق شکافهای احتمالی که به خاطر عملکرد افراطی دولت تندروی او به وجود خواهد آمد، مانع تحرک فوقالعاده او شود. افزایش حملات نظامی به اسرائیل بهویژه به غیرنظامیها، از سوی مجاهدان فلسطینی برگ برندهای برای نتانیاهو خواهد بود که بتواند با معرفی این اقدامات بهعنوان فعالیتهای تروریستی، خشونت دولت خود را توجیه کند و مانع از ایجاد اجماع جهانی علیه اسرائیل شود.