لزوم همکاری بیشتر ایران و عربستان

10 مارس سالروز عادی‌سازی روابط ایران و عربستان است؛ توافقی تاریخی بین دو دشمن منطقه‌ای که پس از میانجیگری چین ممکن شد. از زمان صدور بیانیه توافق در پکن، این دو کشور روابط مستحکمی ایجاد کرده و به‌طور منظم در سطح وزیران با هم تعامل دارند. با این حال، هر دو طرف باید تلاش بیشتری را برای تعمیق روابط دوجانبه، تامین منافع خود و منافع منطقه، صورت دهند.  توافق عربستان و ایران بسیار مهم است و از چند جهت بر خاورمیانه تأثیر می‌گذارد. اولاً، این توافق تنش بین دو طرف اصلی درگیر در منطقه را کاهش داده است. ریاض و تهران سال‌ها درگیر رقابت شدیدی برای نفوذ ژئوپلیتیکی در جبهه‌های لبنان و سوریه، عراق، بحرین و یمن بودند. عادی‌سازی روابط آنها روند رقابت پرتنش را در سراسر منطقه متوقف و حتی معکوس کرده است. ثانیاً، آشتی آنها به حفظ شکلی از ثبات در منطقه کمک کرده است. وقایع 7 اکتبر و جنگ متعاقب آن در غزه یادآور این واقعیت بوده است که ثبات در این منطقه همیشه شکننده است. استیصال فلسطینیان ناشی از اشغال طولانی‌مدت اسرائیل و انتقام نامتناسب اسرائیل، منطقه را در یک فاجعه دیگر فرو برده است. اما با توجه به احتمال سرریز درگیری فلسطین و اسرائیل، آشتی بین عربستان و ایران به‌عنوان یک لنگر حیاتی برای حفظ ثبات منطقه‌ای عمل کرده است. ثالثاً، این آشتی در خدمت ترویج آرمان مشروع فلسطینیان است. عربستان سعودی و ایران نه‌تنها در خلیج‌فارس بلکه در سراسر منطقه و جهان اسلام نیز قدرتمند هستند. اتحاد این دو به جهان اسلام در مبارزه برای آرمان فلسطین قدرت می‌بخشد. در طول سال گذشته، هر دو طرف تمایل خود را برای پیشبرد مصالحه نشان دادند. مدت کوتاهی پس از بیانیه مشترک اعلام روابط، دو طرف روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند و هر یک طبق برنامه توافق شده، سفارت خود را در پایتخت دیگری تأسیس کردند. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در ماه نوامبر به عربستان سعودی سفر کرد و در نشستی در ریاض در خصوص وضعیت غزه شرکت کرد. در اوایل فوریه، ایران سیاست سفر بدون روادید را برای اتباع امارات متحده عربی، عربستان سعودی، بحرین، کویت و قطر اعلام کرد. همچنین قابل ذکر است که این دو علاقه شدیدی به گفت‌وگوهای امنیتی نشان داده‌‌اند. سردار سرلشکر محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در 9 نوامبر 2023 تلفنی با خالد بن‌سلمان آل سعود، وزیر دفاع عربستان گفت‌وگو کرد. این دو اعلام کردند که آماده ارتقای روابط نظامی دوجانبه هستند که خود نشان‌دهنده تمایل هر دو طرف برای تعامل فشرده‌تر است. برای منطقه‌ای که مستعد بی‌ثباتی است، می‌توان گفت که اهمیت این آشتی بیش از حد است. با این حال، برای کاهش بیشتر عدم اعتماد میان دو طرف، این تلاش‌ها باید ادامه یابد. درحالی‌که چین دلایل زیادی برای میانجیگری دارد و همیشه آماده سرمایه‌گذاری در تلاش‌ها برای ارتقای آشتی در منطقه خواهد بود، دو طرف می‌توانند به‌صورت دوجانبه برای تعمیق روابط به روش‌های مختلف تلاش کنند. اولاً، آنها می‌توانند با یکدیگر همکاری کنند تا تعاملات سطح بالا شکل بگیرد. چنین دیدارهایی به بهبود روابط سیاسی و همچنین افزایش اعتماد متقابل و ایجاد چارچوبی برای همکاری‌های آینده کمک می‌کند. ثانیاً، دو کشور می‌توانند گفت‌وگوهای امنیتی منظمی را در سراسر خلیج‌فارس برگزار کنند. ابهامات ناشی از درگیری فلسطین و اسرائیل و وضعیت آشفته منطقه به‌طور کلی، تبادل نظر به‌موقع را ضروری می‌کند تا از سوءتفاهم جلوگیری شود. حسن‌نیت ابرازشده توسط دو فرمانده نظامی در نوامبر 2023 نشان داد که چنین مبادلاتی مطلوب است؛ پس چرا آنها را منظم نکنیم؟ ثالثاً، تهران و ریاض می‌توانند برای تقویت همکاری‌های اقتصادی خود با یکدیگر همکاری کنند. منافع اقتصادی به افزایش و شتاب دادن به آشتی سیاسی آنها کمک می‌کند. درست است که تحریم‌های غرب علیه ایران ممکن است مانع همکاری اقتصادی شود اما به‌عنوان مثال، عربستان سعودی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس هر یک می‌توانند تنها در یک پروژه در ایران سرمایه‌گذاری کنند. رابعاً، دو طرف می‌توانند تبادلات علمی بیشتری انجام دهند. پیش از این مبادلات زیادی بین دانشمندان ایران و عربستان سعودی و سایر کشورهای بزرگ شورای همکاری خلیج‌فارس، حتی زمانی که روابط کشورهای آنها متخاصم بود، وجود داشته است. اما برای یک آشتی محکم، دو طرف می‌توانند چنین مبادلات بیشتری را تشویق کنند.