آزادترین انتخابات کانون وکلا
محمدعلی بهمنی‌قاجار، وکیل پایه یک دادگستری
بسیاری از بزرگان و مدیران سابق کانون که بارها ردصلاحیت شده بودند، این‌بار تایید صلاحیت شدند و می‌توان گفت انتخابات آتی در نوزدهم مهرماه 1403، معیارهای یک انتخابات کاملاً دموکراتیک را دارد و چه‌بسا رقابتی‌ترین و آزادانه‌ترین انتخابات ادوار کانون‌های وکلای دادگستری در 25 سال گذشته است.
کانون وکلای دادگستری نهادی است که ریشه‌های قدمت آن به صدر مشروطه برمی‌گردد. در قانون اصول تشکیلات عدلیه در سال ۱۲۹۰، نخستین مقررات درباره وکالت دادگستری تدوین شد و نزدیک به ۱۱۰سال پیش و پس از تدوین نظامنامه قانون مذکور بود که نخستین اعتراض صنفی وکلا بر محور استقلال وکیل و نهاد وکالت رخ داد؛ بنابراین وکالت دادگستری و استقلال آن، یکی از آرمان‌های ترقی‌خواهانه و آزادی‌طلبانه ملت ایران و برخاسته از جنبش مشروطیت است.
۱۰۳ سال پیش، نخستین تشکیلات وکلای دادگستری با نام مجمع وکلای رسمی ایجاد و متعاقباً سرانجام در آبان‌ماه ۱۳۰۹ کانون وکلای دادگستری تاسیس شد؛ در طول این سال‌ها و پس از آن، وکلای دادگستری همواره مترصد دستیابی به استقلال در اداره امور خود بودند که این مهم به همت شادروان دکتر محمد مصدق و در هفتم اسفندماه ۱۳۳۱ با تصویب لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری همراه شد.
از آن پس و حتی بعد از کودتای ۲۸ مردادماه، باوجود دیکتاتوری و با اینکه برخی وکلای دادگستری به‌طور شخصی دچار محدودیت‌هایی شدند اما کم‌وبیش استقلال کانون وکلا محفوظ ماند؛ چنانچه شخصیتی مانند محمدرضا جلالی‌نائینی باوجود سوابق در جبهه ملی و... سال‌ها رئیس کانون وکلای دادگستری مرکز بود، تا اینکه سه‌سال پس از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۹، اداره امور کانون در عمل از اختیار وکلای دادگستری خارج شد و این وضعیت تا سال ۱۳۷۶ ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۶ مجدداً اداره امور کانون به وکلای دادگستری مسترد شد و نخستین انتخابات پس از انقلاب برگزار شد.
از آن دوره هر انتخابات بعدی تقریباً محدودتر و با ردصلاحیت بیشتر و گسترده‌تر همراه بود؛ چنانچه در چند دوره گذشته حتی رؤسای مستقر کانون وکلا هم ردصلاحیت شدند. این وضعیت درواقع منجر به نگاه بدبینانه وکلا شده بود که تصور می‌کردند اراده‌ای در کار است که استقلال کانون وکلا را سلب کند، اما تایید صلاحیت گسترده در انتخابات اخیر موجب خوش‌بینی وکلای دادگستری شده است.
اعلام تایید صلاحیت گسترده داوطلبان انتخابات هیئت‌مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز، از جهاتی رخدادی کم‌سابقه است؛ چراکه شوربختانه، سابقه تاریخی در ذهنیت ما به‌گونه‌ای است که در هر دوره انتخابات، دایره حق انتخاب محدودتر و گزینش‌ها، غربالگری‌ها و ردصلاحیت‌ها سختگیرانه‌تر شده است اما این‌بار خلاف ادوار پیشین، گویا قانون حاکمیت داشته و اکثریت قریب به اتفاق داوطلبان (نزدیک به ۹۰درصد آنان) تایید صلاحیت شده‌اند.
بسیاری از بزرگان و مدیران سابق کانون که بارها ردصلاحیت شده بودند، این‌بار تایید صلاحیت شدند و می‌توان گفت انتخابات آتی در نوزدهم مهرماه ۱۴۰۳، معیارهای یک انتخابات کاملاً دموکراتیک را دارد و چه‌بسا رقابتی‌ترین و آزادانه‌ترین انتخابات ادوار کانون‌های وکلای دادگستری در ۲۵ سال گذشته است.
اما فهم چرایی این تایید صلاحیت‌های گسترده نیز مهم است؛ آیا این تفکر که جریانی وجود داشته که به‌طور ساختارمند در پی سلب استقلال کانون وکلا بوده است از اصل غلط و زائیده توهم بوده و محدودیت‌ها و تضییقات نسبت به استقلال کانون وکلا فقط ناشی از اراده شخصی برخی مقامات و مسئولان وقت بوده و هم‌اکنون با تغییراتی که رخ داده و ارجاع پرونده به شعبه متفاوت با قبل، شاهد انتخابات آزادتر هستیم یا خیر، فضای عمومی کشور به سمت آزادی‌های بیشتر می‌رود و باید شاهد گسترش آزادی و اقتدارات نهادهای مدنی مثل کانون‌های وکلای دادگستری نیز باشیم.
امیدوارم که این‌گونه باشد و در چنین فضایی بی‌تردید شاهد استقلال کانون وکلا خواهیم بود و کشور و ملت از نعمات استقلال این کهن‌ترین نهاد مدنی ایران بهره‌مند خواهند شد.
