چراغ سبز ایران
بررسی اظهارات وزیر امور خارجه در نشست اضطراری سازمان ملل
بررسی اظهارات وزیر امور خارجه در نشست اضطراری سازمان ملل
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه که پس از عملیات طوفان‌الاقصی توسط گروه حماس در عمق خاک رژیم اسرائیل و حملات هوایی اسرائیل علیه مردم فلسطین به فعال‌ترین وزیر امور خارجه در منطقه بدل شد و با سفر به کشورهای منطقه به رایزنی برای متوقف کردن حملات به غزه پرداخت، بامداد پنجشنبه در سفری غیرمنتظره به نیویورک در مجمع عمومی ویژه و اضطراری شرکت کرد تا خودش سخنرانی در این مجمع را برعهده بگیرد. امیرعبداللهیان که در حاشیه این مجمع با همتایانش از اردن و اندونزی نیز دیدار کرد، امیدوار است بتواند به صدور قطعنامه‌ای به نفع مردم فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل کمک کند. او در سخنرانی خود ضمن ابراز آمادگی برای میانجیگری در آزادی اسیران غیرنظامی اسرائیلی، به اسرائیل و کشورهای حامی هشدار داد که در صورت ادامه حمله نظامی به غزه آنان نیز از آتش در امان نخواهند ماند. حضور امیرعبداللهیان مورد اعتراض نماینده اسرائیل در سازمان ملل قرار گرفت و مایکل پمپئو نیز با ارسال پیامی در شبکه ایکس یادآروی کرد که در سال 2020 از صدور روادید برای سفر وزیر امور خارجه ایران امتناع کرده و مانع حضورش در مجمع عمومی سازمان ملل شده است. تلاش ایران برای تصویب قطعنامه در مجمع عمومی سازمان ملل در حالی است که این قطعنامه‌ها ضمانت اجرایی ندارند. با این حال چنانچه با تعداد بالایی از رای موافقان به تصویب برسد، می‌تواند به‌عنوان عاملی برای فشار به اسرائیل قلمداد شود که در حال تدارک دیدن حمله زمینی به غزه است.
حق مشروع مقاومت فلسطین
حسین امیرعبداللهیان در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل با اشاره به اینکه بیش از 80 سال از شروع مسئله فلسطین می‌گذرد، گفت: «تلاش برای تقلیل ابعاد آن به یک حمله و به یک گروه آزادی‌بخش فلسطینی یک دروغ بزرگِ است. براساس اصول حقوق بین‌الملل و نیز صدها قطعنامه همین مجمع، تمامی سرزمین فلسطین، سرزمین تحت اشغال بوده و بر همین اساس، رژیم صهیونیستی، متجاوز و اشغالگر شناخته می‌شود. ملت فلسطین مثل هر ملت دیگرِ تحت اشغال، از «حقِ مسلم و ذاتی تعیین سرنوشت» برخوردار بوده و حق دارد رأساً و آزادانه در مورد استقلال خود و ایجاد دولت مستقل برای خویش تصمیم بگیرد. طبق اصول قطعی و قواعد مصرح حقوق بین‌الملل و صدها قطعنامه همین مجمع ملت فلسطین به‌عنوان یک ملت تحت اشغال، از «حق مشروع مقاومت در برابر اشغال با استفاده از تمام روش‌های موجود از جمله مبارزه مسلحانه» برخوردار است. لذا تلاش‌های ریاکارانه و مزورانه اخیر برای معرفی مبارزه آزادی‌بخش ملت فلسطین به‌عنوان اقداماتی تروریستی منجر به فریب ملل آزاده و وجدان‌های بیدار جهان نخواهد شد.»
امیرعبداللهیان با اشاره به نقش آمریکا به عنوان حامی بی‌قیدوشرط و همیشگی اسرائیل، این کشور را عامل اصلی شکست‌های سازمان ملل به‌ویژه شورای امنیت در احقاق حقوق فلسطینی‌ها دانست و گفت: «این کشور تاکنون ده‌ها بار از ایفای وظایف مسلم شورای امنیت در این زمینه جلوگیری کرده که یک نمونه آن وتو کردن 45 قطعنامه این شورا است که آخرین آن هفته گذشته رخ داد و طی آن، آمریکا نه‌تنها با هرگونه توقف جنایات اسرائیل در غزه مخالفت کرد، بلکه حاضر به دادن حتی رأی ممتنع به یک قطعنامه برای میسر ساختن زمینه ارسال کمک‌های بشردوستانه به غیرنظامیان تحت بمباران و محاصره در غزه نیز نشد و با آن مخالفت کرد. این نهایت بی‌مسئولیتی و مصداق بارز پشت پا زدن به اصول اولیه انسانی است.»
امیرعبداللهیان با اشاره به شناسایی «صهیونیسم به‌عنوان نژادپرستی» در مجمع عمومی سال ۱۹۷۵ ادامه داد: «اقدام اخیر ملت فلسطین و سازمان آزادی‌بخش حماس علیه اشغالگران، برمبنای قواعد قابلِ اعمال حقوق بین‌الملل، عملی کاملاً مشروع بوده و حق ذاتی آنها است و انتساب هر عنوان دیگری به آن مطلقاً غیرقانونی و غیرقابل قبول است. ادعاهایی نظیر قائل شدن حق به اصطلاح «دفاع مشروع» برای رژیم اشغالگر اسرائیل نیز یک شوخی به غایت مضحک است. مسلماً نمی‌توان جای قاتل و قربانی را با سوءاستفاده از برخی عبارات مشروع عوض کرد.»
هشدار به حامیان اسرائیل
وزیر امور خارجه ایران در ادامه با اشاره به حمایت مالی و تسلیحاتی و حمایت مؤثر سیاسی آمریکا از اسرائیل این کشور را به مشارکت مستقیم بلکه مدیریت این جنگ متهم کرد و آن را موجب مسئولیت بین‌المللی آمریکا دانست و گفت: «درحالی‌که آمریکا خود عملاً و مستقیماً در ارتکاب جنایات علیه فلسطینی‌ها نقش و دخالت دارد، در مقامی نیست که بتواند دیگران را به عدم توسعه جنگ و خویشتنداری دعوت کند. لذا ما نسبت به پیامدهای غیرقابل کنترل حمایت‌های نامحدود مالی، تسلیحاتی و عملیاتی کاخ سفید از رژیم تل‌آویو که منجر به گسترش شدت بمباران غیرنظامیان و زنان و کودکان فلسطین در غزه و کرانه باختری شده است، قویاً هشدار می‌دهیم.»
امیر عبداللهیان با اشاره به روند عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل گفت: «تحولات کنونی فلسطین همچنین به وضوح ثابت کرد که تنها نتیجه هرگونه عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل، نادیده گرفتن حقوق مشروع و تاریخی ملت فلسطین و عادی‌سازی ارتکاب هرگونه جنایت علیه آن بوده و بنابراین هر تلاشی برای عادی‌سازی روابط با رژیم اشغالگر اسرائیل محکوم به شکست است. جلوگیری از تشدید اوضاع فلسطین به‌ویژه با توجه به شرایط پرتلاطم کنونی در مناطق مختلف دنیا، یک مسئولیت جهانی است. ما به نوبه خود، در ادامه تلاش‌های اخیرمان، آماده ایفای نقش جدی‌تر در این زمینه هستیم. در این راستا رهبران جنبش آزادی‌بخش حماس، برای آزادسازی اسرای غیرنظامی اعلام آمادگی کرده‌اند و ایران، ترکیه و قطر آماده نقش‌آفرینی در این موضوع مهم انسانی هستند. طبعاً آزادی 6000 اسیر فلسطینی نزد رژیم اشغالگر هم وظیفه آمریکا است.»
تشکر از دبیرکل سازمان ملل
وزیر امور خارجه ایران در ادامه با تشکر از مواضع مثبت دبیرکل سازمان ملل و تلاش میدانی وی برای ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به غزه و توقف فوری جنگ، تاکید کرد: «انتظار می‌رود شورای امنیت با عبارات قاطع و تحت فصل هفتم منشور ملل متحد، رژیم صهیونیستی را به توقف فوری جنایات جنگی، نسل‌کشی و قتل‌عام غیرنظامیان و فراهم آوردن سایر زمینه‌های تحقق کامل حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین وادار نماید. این البته وظیفه ذاتی سازمان ملل است که در انجام آن ده‌ها سال تأخیر شده است.»
امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه سه هفته از جنایات جنگی و نسل‌کشی رژیم اشغالگر اسرائیل در غزه و کرانه باختری فلسطین می‌گذرد، گفت: «آمریکا و چند کشور معدود اروپایی، بدون رعایت منشور سازمان ملل و حقوق بین‌الملل، در کنار رژیم اشغالگر اسرائیل قرار گرفته‌اند. آنها یک جنبش آزادی‌بخش فلسطینی را تروریست می‌خوانند که از حق دفاع مشروع در برابر اشغال برخوردار است و رژیم اشغالگر و جنایتکار جنگی را که در غزه به نسل‌کشی اقدام کرده است، دارای «حق دفاع مشروع» می‌نامند. این وضع جهان امروز ماست. این وضع شورای امنیت است که قرار بود برای استقرار صلح و امنیت جهانی تلاش کند.»
چراغ سبز درباره اسرا
امیرعبداللهیان در سخنان پایانی خود در هشدار به اسرائیل و کشورهای حامی‌اش گفت: «در نیویورک و از مقر سازمان ملل به جنگ‌افروزان اسرائیلی و حامیان آن، دولتمردان و نظامیان آمریکا که اکنون مدیریت نسل‌کشی در فلسطین را در دست دارند، صریحاً می‌گویم ما از گسترش و دامنه جنگ در منطقه استقبال نمی‌کنیم اما هشدار می‌دهم اگر نسل‌کشی در غزه ادامه یابد، خود از این آتش در امان نخواهند ماند. آنجا خانه ماست، غرب آسیا منطقه ماست. در امنیت خانه با هیچ طرفی تعارف نداریم. تاریخ تمدن ایران نشان می‌دهد که ما همواره حامی صلح بوده و هستیم. باید نسل‌کشی در غزه فوراً متوقف شود. باید کوچ اجباری مردم غزه فوراً متوقف شود. غزه در انتظار کمک‌های انسانی فوری و حیاتی است. جنبش آزادی‌بخش فلسطینی حماس طبق حقوق بین‌الملل با اشغالگری مبارزه می‌کند و دارای حق مشروع است. حماس برای آزادی اسرای غیرنظامی آمادگی دارد. جهان باید همزمان از آزادی 6000 فلسطینی اسیر در زندان‌های رژیم اسرائیل حمایت کند.»
قدرت‌های بزرگ مانع اجرای قطعنامه‌ها علیه اسرائیل می‌شوند
یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با هم‌میهن ضمن اشاره به عدم ضمانت اجرایی قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «این ضعف بزرگ ساختار نظام بین‌الملل است که یک نهادی که بتواند به‌صورت دقیق و کامل مأموریت حفظ صلح را انجام بدهد و با کارهای خلاف حقوق بین‌الملل برخورد کند، وجود ندارد. قطعنامه‌های شورای امنیت علیه اسرائیل لازم‌الاجراست، که آن هم معمولاً زمانی که 5 عضو دائم منافع مشترکی ندارند با وتو مواجه می‌شود. بعد هم قطعنامه‌های شورای امنیت توسط خود شورا قابلیت اجرایی ندارد چون که نیروی نظامی و امکاناتی ندارد، باید دولت‌ها اجرا کنند دولت‌ها هم زمانی اجرا می‌کنند که منافع خودشان ایجاب کند. بنابراین مشکل ضمانت اجرا در نظام بین‌الملل وجود دارد و این بحث اساسی است و قابل حل نیست. دولت‌های جامعه جهانی نمی‌پذیرند که یک نهاد بالاسر آنها باشد و دولت‌ها مطیع آن باشند. اصلاً ساختار جامعه بین‌الملل بر اساس برابری حاکمیت‌ها استوار است. یعنی هیچ قدرتی بالاتر از دولت‌ها به آن صورت وجود ندارد.»
مولایی ضمن اشاره به احتمال تصویب قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل علیه اسرائیل اظهار داشت: «قطعنامه‌های مجمع عمومی وقتی توسط افکار عمومی پشتیبانی می‌شود، در تصمیم‌گیری دولت‌ها اثر می‌گذارد و نهایتاً دولت‌ها تحت فشار افکار عمومی و مردم صلح‌طلب وادار به عقب‌نشینی می‌شوند و تصمیم آنها را تغییر می‌دهند؛ مثلاً جنگ ویتنام را شورای امنیت حل نکرد، مردم آمریکا با فشارهایی که به دولت‌شان وارد کردند، حل کردند. یا استقلال الجزایر همین‌طور مردم فرانسه به دولت فشار آوردند. این البته یک بازی بزرگ دیپلماتیک است که در سازمان ملل می‌گذرد. به هر حال نشان می‌دهد که موضع‌گیری جامعه بین‌الملل به کدام سمت و سو است و کمک می‌کند که افکار عمومی بیشتر فعال شوند و دولت‌هایشان را به اتخاذ تصمیماتی وادار کنند که با اصول حقوق بشر دوستانه سازگاری دارد.»
مولایی در اشاره به عدم اجرای معدود قطعنامه‌ها علیه اسرائیل و عدم استفاده از ابزارهایی چون تحریم بین‌المللی علیه این رژیم گفت: «پاسخ این پرسش سیاسی است و حقوقی نیست. علیه اسرائیل در سازمان‌های بین‌الملل از سازمان یونسکو گرفته تا مجمع عمومی و شورای امنیت، قطعنامه‌های متعددی صادر شده ولی عملاً اجرا نشده است؛ برای اینکه آمریکا از اسرائیل حمایت می‌کند و چون آمریکا حق وتو دارد، می‌تواند قدرتش را اعمال کند. بعلاوه سایر قدرت‌ها نمی‌توانند در مقابل آمریکا عرض‌اندام زیادی کنند. بنابراین هر جا که یک دولتی توسط قدرت‌های بزرگ حمایت می‌شود، آنجا ضمانت اجرا فلج می‌شود. قطعنامه‌های شورای امنیت زمانی فعال است که 5 عضو دائم شورای امنیت برای اجرای آن توافق کامل داشته باشند. در مورد ایران قطعنامه‌های تحریمی هسته‌ای که صادر و اجرا شد، به این دلیل بود که 5 عضو دائم موافق بودند. حتی چین و روسیه هم به آن رأی موافق دادند یا حداقل وتو نکردند. هر وقت 5 عضو دائم شورای امنیت با هم موافق باشند، آن تصمیم ضمانت اجرایی پیدا می‌کند و نهایتاً دولت‌ها پشتیبان اجرایی قطعنامه‌های شورای امنیت می‌باشند. در مورد اسرائیل خیلی از مواقع متحدان آمریکا مثل فرانسه و انگلیس هم از اسرائیل حمایت می‌کنند. آلمان هم عضو شورای امنیت نیست، آن هم حمایت می‌کند و کشورهای زیادی حمایت کردند و نهایتاً به خاطر پشتیبانی دولت‌های بزرگ از اسرائیل قطعنامه‌های سازمان ملل در شورای امنیت در مورد اسرائیل اجرا نمی‌شود.»
فشارها برای آتش‌بس افزایش یافته است
صابر گل عنبری، کارشناس مسائل منطقه نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن در تحلیل وضعیت میدانی جنگ غزه گفت: ظرف دو سه روز گذشته، یکسری تغییر و تحولات سیاسی در حال رخ دادن است. از زمان شروع این درگیری تا چند روز پیش در لحن و ادبیات آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها بحثی از آتش‌بس و توقف جنگ وجود نداشت اما در چند روز اخیر مذاکرات فشرده‌ای در جریان است و تغییراتی در مواضع آمریکایی‌ها و حتی اسرائیلی‌ها مشاهده می‌شود که اوضاع را به سمت دیپلماسی سوق می‌دهد و این خوش‌بینی را ایجاد می‌کند که برخلاف آن چیزی که در رسانه‌ها از جنگ منطقه‌ای و خروج اوضاع از کنترل، می‌گویند تنش و جنگ کاهش پیدا کند و در مرحله اول جنگ در قالب آتش‌بس متوقف شود. فشار جامعه جهانی برای توقف جنگ افزایش یافته است و حتی در نشست بروکسل شکافی را در بین رهبران اروپا شاهد بودیم و اکثریت کشورها خواهان توقف جنگ بودند و به این جمع‌بندی رسیدند که فعلاً خواستار گشودن یک کریدور انسانی برای انتقال کمک‌‌ها به غزه و آتش‌بس موقت شدند. گل‌عنبری با اشاره به تلاش‌های منطقه‌ای ادامه داد: قطری‌ها فشرده دارند کار می‌کنند. اسرائیل هم نرمشی را نشان داده که بالاخره توافقی صورت بگیرد. احتمال دارد شاهد یک قرارداد محدود و موقت باشیم، به این ترتیب که حماس اسرای غیرنظامی را آزاد کند و در مقابش اسرائیل سوخت و یکسری تسهیلات دیگری را برای غزه در نظر بگیرد و البته حماس خواستار انتقال بخشی از مجروحان غزه به خارج از فلسطین و یکسری خواسته‌های دیگر شد. همین تحرکات می‌تواند خوش‌بین‌کننده باشد.
گل‌عنبری با اشاره به احتمال تصویب قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل گفت: این قطعنامه‌ها الزام‌آور نیست ولی به این موج جهانی که راه افتاده، کمک می‌کند. در رسانه‌های اسرائیلی این جمع‌بندی وجود دارد که با آن روایت‌هایی که حماس را با داعش همانندسازی کرد و یکسری ادعاهایی در مورد سر بریدن کودکان مطرح شد -که بعداً ثابت شد صحت ندارد - خود اسرائیلی‌ها نگران‌اند و می‌گویند افکار عمومی جهان به سمت فلسطینی‌ها تغییر پیدا کرده و ادامه جنگ بیشتر از این در سطح جهانی به ضرر اسرائیل تمام خواهد شد. این قطعنامه هم اگر تصویب شود که احتمالش خیلی زیاد است می‌تواند این فشارهای جهانی را بر آمریکا و اسرائیل افزایش بدهد و به توقف جنگ کمک کند.
این کارشناس مسائل منطقه در مورد احتمال حمله زمینی اسرائیل به غزه اظهار داشت: با توجه به شناختی که از نوار غزه و پیچیدگی‌های حمله نظامی دارم معتقدم حمله زمینی هم اگر صورت بگیرد، حمله محدودی خواهد بود. ما امروز در بیست‌ویکمین روز جنگ هستیم، سومین هفته این جنگ را می‌گذرانیم، چون اسرائیل راهبرد مشخصی برای اینکه جنگ زمینی را شروع بکند، ندارد. این پرسش جدی است که به خاطر عدم شناختی که از طرف فلسطینی دارند این جنگ به چه شکل پیش خواهد رفت؟ مقاومت فلسطین، توانمندی‌هایش زیرزمین است و اسرائیلی‌ها نمی‌دانند تا کجا می‌توانند پیش بروند. آیا به اهداف خود خواهند رسید و راهبردی هم برای خروج از آن وجود ندارد. بایدن هم به‌‌رغم مطالبی که در رسانه‌ها مطرح شد به اسرائیل هشدار داد که حمله زمینی اگر بخواهد صورت بگیرد، اشتباه بزرگی است و اگر اهداف محقق نشود راهبردتان برای خروج از جنگ چیست؟ مواضع اسرائیلی‌ها هم در مورد اهدافی که مطرح کرده بودند، خیلی کم‌رنگ شده، یعنی مثل روزهای نخست هدف نابودی حماس و تغییر حکومت در غزه در مورد اهداف اعلامی جنگ وجود ندارد و این هم نشانگر این است که این اهدافی که اعلام شده تحقق‌شان واقعاً سهل‌الوصول نیست و با دشواری مواجه خواهد بود.
