طالبان: به دنبال جنگ با همسایگان نیستیم

در پی درگیری شدید مرزی با ایران و شهادت دومرزبان دیگر

پیش از ظهر دیروز، ششم خرداد، حوالی ساعت 10 در مرز ایران با افغانستان تنش‌هایی میان نیروهای طالبان و مرزبانان ایران به‌وقوع پیوست که منجر به تبادل آتش میان طرفین شد و بر اثر آن تعدادی از عناصر طالبان مجروح شدند. این درگیری‌ها حوالی پاسگاه ساسولی شهر زابل در استان سیستان‌وبلوچستان رخ داد. بنا به گزارش رسانه‌ها پس از آتش توپخانه ارتش ایران، نیروهای طالبان به درگیری پایان داده و مسئولان مرزی طالبان و ایران در جلسه‌ای مشغول بررسی دلایل تنش و درگیری شدند.
این درگیری در ادامه مناقشه بر سر آب هیرمند نشانگر افزایش تنش‌ها میان ایران و افغانستان است. سی‌ام اردیبهشت نیز برخلاف دوره‌های پیشین که وزارت امورخارجه و وزارت نیرو مذاکره بر سر موضوع آب هیرمند را هدایت می‌کردند، سرتیپ بهرام حسینی‌مطلق، معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران در رأس هیئتی برای گفت‌وگو در مورد تقویت همکاری‌های مشترک مرزی به کابل رفت.
سردار قاسم رضایی، جانشین فرمانده کل انتظامی کشور گفت: «حدود ساعت ۱۰ صبح (۶ خردادماه) نیروهای طالبان از سمت کشور افغانستان بدون در نظر گرفتن و رعایت قوانین بین‌المللی و حسن همجواری با انواع سلاح مبادرت به تیراندازی به پاسگاه ساسولی واقع در حوزه هنگ مرزی زابل نمودند که با واکنش قاطعانه مرزبانان دلیر و شجاع فراجا مواجه شدند. بعد از تیراندازی‌های طرف طالبان، براساس پروتکل‌های مرزی از سوی مرزبان درجه یک، تذکرات لازم به نیروهای مهاجم داده شده است. اما متأسفانه مجدداً از ساعاتی قبل تیراندازی شروع و درگیری‌ها ادامه دارد. در پی شروع درگیری‌های مرزی از سوی طالبان، سردار «احمدرضا رادان»، فرمانده کل انتظامی کشور، دستورات قاطعانه لازم، به مرزبانان ابلاغ و تأکید کرد، «شجاعانه و قاطعانه از مرزها دفاع کنند و به هیچ احدی اجازه تعدی و نزدیک شدن به مرزها را ندهند.» در این دستور تاکید شده است که نیروهای مرزی جمهوری اسلامی ایران به هر گونه تعدی و تعرض مرزی قاطعانه پاسخ خواهند داد و حاکمان فعلی افغانستان باید در قبال عمل نسنجیده و مغایر با اصول بین‌المللی خود پاسخگو باشند.»
مرکز اطلاع‌رسانی مرزبانی سیستان‌وبلوچستان نیز در اطلاعیه‌ای جزئیاتی از درگیری در مرز ایران و افغانستان اعلام کرد. در این اطلاعیه آمده است: «پیش از ظهر امروز (شنبه) مرزبانان جان برکف هنگ مرزی زابل با افراد مسلح ناشناس که قصد ورود به خاک جمهوری اسلامی ایران را داشتند، در نقطه صفر مرزی درگیر که منجر به تبادل آتش و درگیری مسلحانه شد. در این درگیری، مرزبانان با برتری آتش سنگین و تحمیل تلفات، خسارات جدی را به آنان وارد کردند. مرزداران غیور مرزبانی استان سیستان‌وبلوچستان با اقدامات عملیاتی و تشدید پوشش منطقه به حراست از مرزها پرداختند.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم این درگیری ظهر روز شنبه در مرز سیستان و بلوچستان ایران و ولایت نیمروز افغانستان، و در مناطقی مانند اطراف روستاهای ساسولی، حاتم و ماککی رخ داده و طی آن از سلاح‌های سبک و نیمه‌سبک و توپخانه استفاده شده است. با این حال اخبار مبنی بر بهره‌گیری نیروهای ایرانی از موشک کاملاً کذب است. خبرگزاری تسنیم همچنین خبر رسانه‌های افغانستانی در مورد هدف قرار گرفتن فرودگاه زرنج در افغانستان توسط نیروهای ایرانی را غیرواقعی و کذب دانست و تاکید کرد، درگیری‌ها تنها در اطراف مناطقی که اشاره شد، به‌وقوع پیوسته است. پس از شروع درگیری‌ها مکاتبات و تماس‌هایی میان سفارت ایران در افغانستان و وزارت دفاع دولت طالبان برقرار شده و بر همین اساس درگیری‌ها پایان یافته و دو طرف مشغول بررسی چرایی این تنش هستند. در پی این درگیری، از ساعت ۱۲:۲۰ دقیقه دیروز پل ابریشم توسط نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی ایران با توقف یک دستگاه کامیون بر روی این پل مسدود شده است و تا اطلاع ثانوی بسته خواهد بود. پل ابریشم پرترددترین پایانه مرزی ایران و افغانستان در ولایت نیمروز است.
تصاویر ارسالی در رسانه‌های افغانستان نشانگر این است که در اثر واکنش آتش توپخانه نیروی زمینی ارتش ایران تعدادی از نیروهای طالبان زخمی شده و به مراکز درمانی ولایت زرنج منتقل شده‌اند، اما آمار دقیقی از تلفات منتشر نشده است.
بر اثر آتش توپخانه‌ای ایران، صداهای انفجار شدید در این مناطق شنیده شد و بنابرگزارش رسانه‌های نزدیک به سپاه، پهپاد‌های ایرانی از پایگاه شهید علی عربی شهر زاهدان به سمت مرز به پرواز درآمدند و در حال گشت‌زنی هوایی بر نوار مرزی هستند و به لشکر ۸۸ زرهی زاهدان، تیپ ۱۸۸ زرهی زاهدان و گروه رزمی پایگاه سوم هوانیروز ارتش اعزامی از کرمان مستقر در پایگاه مقدم هوانیروز زاهدان اعلام آماده‌باش فوری شده است.
منابع افغانستانی نیز در همین رابطه گزارش کردند که نیروهای ایرانی هم‌اکنون طی دستورالعمل تهاجمی و دفاعی از پاسگاه‌ها خارج شده‌اند و در دشت‌های اطراف مرز نیمروز آرایش دفاعی گرفته‌اند تا طالبان نتواند با هدف قرار دادن این پاسگاه‌ها از ایران تلفات بگیرد. نیروها در هر نقطه درگیری مجهز به تیربار‌های نیمه‌سنگین و دوش‌پرتاب هستند. به جز توپخانه، هر واحد مستقر حداقل مجهز به یک قبضه خمپاره‌انداز است و به وسیله گرایی دریافتی از پهپادهای گشت‌زن به‌صورت دقیق محل تجمع طالبان را هدف قرار می‌دهند.
ایندیپندنت‌فارسی نیز فیلم منتشر‌شده در شبکه‌های اجتماعی با امضای «وزارت دفاع طالبان» را بازتاب داده که در ضمن پخش تصاویری از آمادگی رزمی نیروهای طالبان، در بخشی از شعر تهییجی آن آمده است: «رهبر ما ملا یعقوب ایران را اصلاح می‌کند». کارشناسان صحت این فیلم‌ها را زیر سوال می‌برند و از احتمال صداگذاری و مونتاژ اینگونه فیلم‌ها توسط گروه‌های مخالف طالبان برای افزایش تنش میان ایران و طالبان خبر می‌دهند. برخی منابع خبری افغانستانی نیز گزارش دادند که ساکنین مناطق مرزی با ایران در روستاهای ساسولی، ماککی، و حاتم در افغانستان خانه‌های خود را تخلیه کرده‌اند.

ایجاد دیوار مرزی یک ضرورت است

محسن روحی‌صفت، رئیس پیشین ستاد افغانستان وزارت امور خارجه و کارشناس مسائل شبه‌قاره نیز در این رابطه به هم‌میهن گفت: «با توجه به فضای به‌وجودآمده طی یک هفتۀ گذشته در رابطه با موضوع آب هیرمند شرایط بین ایران و افغانستان از فضای سوءتفاهم فراتر رفته و به سمت سوء‌ظن پیش رفته است. در ایران نیروهای انتظامی و نظامی و مرزی تحت یک انتظام و تابع دستورات مرکزی هستند، ولی در افغانستان به‌رغم اینکه مدت‌ها هم از حاکمیت طالبان گذشته، ما با حاکمیت یک گروه مواجه هستیم و حاکمیت یک دولت را در افغانستان نداریم و تصمیمات و اقدامات در افغانستان براساس تصمیمات سرتاسری نیست. اصلاً طالبان یک گروه قومی هستند که از چند طایفه تشکیل شده‌اند و هر طایفه هم در یک‌جا حاکمیت دارند. به‌طور طبیعی سفارت ما در کابل سعی می‌کند با آن سازمانی که در کابل مستقر است، ارتباط داشته باشد و ما نمی‌توانیم به صورت جدا با هر طایفه‌ای که بر یک منطقه‌ای مسلط است، ارتباط برقرار کنیم که آنها تأثیرگذار باشند.»
معاون پیشین مرکز مطالعات وزارت امور خارجه در ادامه افزود: «در بین طالبان هستند افراد و گروه‌هایی که به دنبال بالا رفتن تنش با ایران باشند. این یک نوع نخوت و بزرگ‌بینی است که الان در بین طالبان ایجاد شده و ناشی از آن فضایی است که دو سال پیش صداوسیمای ما هم به آن دامن زد که طالبان آمریکا را شکست دادند و سعی کردند فضای خروج آمریکا از افغانستان را به تصور شکست آمریکا از طالبان تبدیل بکنند. اکنون تبعات آن بزرگنمایی دامنگیر خودمان شده و این بزرگ‌بینی و نخوت در بین طالبان ایجاد شده که توانستند آمریکای ابرقدرت را شکست بدهند و طبیعتاً ایران هم دیگر برایشان موجودیتی ندارد.»
روحی‌صفت ضمن اشاره به ضرورت کنترل شرایط و تدبیر رابطه با طالبان افزود: «همه اعتقاد دارند تنش و درگیری و جنگ در هر زمینه‌ای، در هر موضوعی، خصوصاً در موضوع کسانی که از آن آگاهی کمتر برخوردارند، مثل طالبان یک ضرورت تام است و بایستی با صحبت و گفت‌وگو تنش را کاهش داد که ملت‌ها دچار هزینه‌های بیشتر نشوند.»
معاون سابق سفارت ایران در پاکستان با اشاره به شرایط بی‌دولتی در افغانستان افزود: «کار با این سیستم خیلی پیچیده و سخت است. یعنی وقتی که شما با یک دولت مسئول مواجه هستید، می‌دانید این دولت یک رئیس و سازمانی دارد و از طریق سازمان و سلسله‌مراتب می‌توانیم پیامی را منتقل ‌کنیم و منتظر پاسخ ‌شویم، ولی در افغانستان کنونی اگر با آن سلسله‌مراتب هم حرف زده شود، معلوم نیست که پاسخ بدهند. چون بین خودشان این پیچیدگی‌ و مشکلات وجود دارد. لذا ما باید تدبیر و صبر بیشتری داشته باشیم. بایستی اقتدار بیشتری از خودمان نشان بدهیم. وابستگی خودمان را به‌شدت کم کنیم که نیازمند به آنها نباشیم. سیاست ما در مورد افغانستان در این برهه باید سیاست بازدارندگی باشد. ما دنبال این نیستیم که منفعتی از همسایه‌مان افغانستان به ما برسد فقط زیانی به ما متوجه نشود. یعنی تمام امکانات خودمان را تجمیع کنیم که به ما زیان نرسد.»
این کارشناس مسائل افغانستان در رابطه با راهکارهای کاهش تنش مرزی میان ایران و افغانستان افزود: «ایجاد سد و دیوار مرزی یک ضرورت لاجرم و اجتناب‌ناپذیر است. عبور حدود 5 میلیون مهاجر در طول دو سال گذشته خودش یک نشانه است که در آینده این اتفاقات دوباره تکرار خواهد شد. لذا ساختن دیوار مرزی یک لاجرم اجتناب‌ناپذیر برای ایران است، هم می‌تواند جلوی برخی از اتفاقات و جلوی عبور افراد غیرقانونی که دارای مجوز نیستند را بگیرد و هم از ورود قاچاقچیان مواد مخدر جلوگیری کند. ممکن است ساخت این دیوار مرزی هزینه هم برای ما داشته باشد، ولی در درازمدت هزینه‌هایش کاملاً جبران می‌شود و تبدیل به منفعت می‌شود. چون در همین درگیری‌ها هزاران تیر و توپ و سلاح و مهمات مصرف و هزینه‌ می‌شود و مجموع همه این هزینه‌ها با دیواری که می‌خواهیم بکشیم، برابری می‌کند. البته ایجاد این دیوار هم زمان‌بر است و ممکن است 5 سال تا 10 سال طول بکشد.»