فربه شدن شهرداری با جذب نیروهای مازاد

آیا شهرداری زاکانی در کمتر از شش ماه بیش از 4هزار نیرو جذب کرده است؟

روز گذشته جدولی در فضای مجازی منتشر شد که طبق آن شهرداری تهران از اول شهریور امسال تا 28 دی بالغ بر 4304 نفر نیروی جدید جذب کرده است. رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران اما این لیست را لیست واقعی ندانست و تاکید کرد که هنوز لیست و آمار رسمی و دقیقی از میزان نیروهای جذب‌شده به شورا ارسال نشده است.
استخدام‌ در شهرداری آن‌هم خارج از عرف موضوع جدیدی نیست و همیشه در صدر خبرها قرار داشته است. نهم اسفند 1395 بود که رحمت‌اله حافظی اعلام کرد: «سازمان بازرسی کل کشور در گزارش 93صفحه‌ای خود در مورد شرکت بهره‌برداری متروی تهران نسبت به جذب 4200 نفر نیروی مازاد طی سال‌های 91 و 92 اعلام تخلف کرده است؛ پرسنلی که تعداد آنها 82درصد افزایش داشته و میزان حقوق و اضافه‌کاری آنها از حدود 4 میلیارد تومان در سال 90 به حدود 15میلیارد تومان در سال 92رسیده، یعنی معادل 275 درصد افزایش یافته است، درحالی‌که سرانه حقوق پرسنل این شرکت بین 9 تا 11 میلیون تومان است. 400 نفر از پرسنل جذب شده این شرکت بالای 40 سال سن دارند که مدرک تحصیلی 50 درصد این افراد زیر دیپلم بوده، همچنین 30 درصد نیز زیر پنجم ابتدایی یا بی‌سواد هستند، اما نکته مهم دیگر اینکه 300 نفر از نیروهای شرکت بهره‌برداری مترو منتسب به افراد خاص هستند که در گزارش سازمان بازرسی کل کشور با ذکر نام از آنها یاد شده است.»
امسال هم ادعا شده که شهرداری در 4 ماه اخیر 4هزار و 304 نفر نیرو جدید جذب کرده است. این لیست در حالی منتشر شده که هنوز آتش خبر حقوق نجومی دختر عضو شورای شهر و قرارداد یکی از اعضای شورای شهر تهران فروکش نکرده است. در لیست جذب بیش از 4هزار و 300 نفر در شهرداری به جذب نیرو در مناطق و معاونت‌ها اشاره شده و اتوبوسرانی با جذب 1229 نفر بیشترین جذب را به خود اختصاص داده است. طبق این لیست پس از اتوبوسرانی، معاونت اجتماعی با 147 نفر، شهرداری تهران 361 نفر، شرکت نوسازی عباس‌آباد 158 نفر، شرکت شهربان 297 نفر، سازمان آتش‌نشانی 272 نفر، شرکت بهره‌برداری مترو 368 نفر، ایثارگران حوزه حمل‌ونقل 316 نفر و موسسه رایانه‌شهر 148 نفر بیشترین جذب را به خود اختصاص داده‌اند.

انتقاد از جذب مدیران خارج از شهرداری

ناصر امانی، رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران، در گفت‌وگو با هم‌میهن این لیست را تایید نکرد، اما آن را نیز رد نکرد و گفت: «ما هنوز این لیست را بررسی نکرده‌ایم، اما با توجه به تخصص و تجربه‌ای که در منابع انسانی شهرداری دارم، می‌گویم که این لیست حتما لغو شده است و بسیاری از اعداد آن واقعی نیست.» او در پاسخ به این سوال که مگر شورای شهر تهران مصوبه‌ای نداشت که شهرداری از منابع انسانی خود استفاده کرده و نیرویی خارج از شهرداری جذب نکند؟ تاکید کرد: «سیاست شورای شهر تهران هنوز هم این است که خارج از شهرداری نیرویی جذب نشود. شهرداری رسما اعلام کرده که 50 درصد نیروهایی که از سیستم خارج شده‌اند برابر مجوز شورای شهر تهران در بودجه 1401 نیرو گرفته‌اند و کلا 500 نفر جذب شده‌ است. البته شهرداری مدعی است که 3هزار نفر تا آخر سال از شهرداری خارج می‌شوند. هنوز به صورت کارشناسی به جزئیات این لیست نپرداخته‌ایم که چه میزان نیرو در شهرداری جذب شده، اما ادعای شهرداری این است که 500 نفر جذب شده است. اما در این لیست جذب نیرو در دو سه سازمان بسیار بالاست و مطمئن هستیم که این عدد جذب نشده و به نوعی بزرگنمایی شده است.»
رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که معاونت اجتماعی بیشترین جذب نیرو را داشته است؟ گفت: «به نسبت دیگر بخش‌ها نیروی بیشتری در معاونت اجتماعی جذب شده است. عدد جذب نیرو در معاونت اجتماعی کمتر از آن است که در لیست قید شده، اما نسبت به بقیه حوزه‌ها بیشترین جذب را داشته است. هفته گذشته که به معاونت اجتماعی رفتم بیشتر پرسنل گلایه داشتند و به توکلی‌زاده معاون مربوط نیز گفتم که از 10نفر مدیرکل و معاون زیر نظر شما 6 نفر از بیرون آمده و 4 نفر از داخل شهرداری هستند. معاونان اداره کل معاونت اجتماعی هم از بیرون آمده‌اند، درحالی‌که شورای شهر تهران الزام کرده که شهرداری برای پست‌های سازمانی حتما از پرسنل شهرداری استفاده کند، مگر در موارد استثنا. اما در بعضی جاها مانند معاونت اجتماعی پرسنل بیشتر از بیرون جذب شده است.» ناصر امانی درباره جذب 158 نیرو توسط شرکت نوسازی عباس‌آباد نیز افزود: «این تعداد نیاز به بررسی دارد. چون تعداد نیروی شرکت نوسازی عباس‌آباد زیاد نیست که بخواهد به اندازه یک‌سوم نیروهایش، جذب نیرو داشته باشد. تمام نیروهای شرکت نوسازی عباس‌آباد 400 نفر است. به همین دلیل است که می‌گویم در این لیست اشتباهاتی وجود دارد.» او با اشاره به جذب نیرو در اتوبوسرانی، تاکید کرد: «شهرداری درباره این موضوع به شورای شهر تهران اعلام کرد که به دلیل کمبود نیرو 200 راننده در شرکت اتوبوسرانی جذب کرده، ولی در این جدول بیش از 1200 نفر ذکر شده است.» طبق لیست منتشرشده، اتوبوسرانی و مترو از آن شرکت‌هایی هستند که جذب نیروی بالایی داشته‌اند. برخی در فضاهای اجتماعی این تعداد بالای جذب را با اعتراض رانندگان اتوبوس ابتدای امسال مرتبط دانسته و عنوان کردند که شهرداری افرادی را جذب و آموزش داده تا در صورت اعتراض مجدد رانندگان اتوبوس یا احتمال اعتراض راهبران مترو، این افراد را به‌سرعت جایگزین آنان کند. رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران اما این موضوع را رد کرده و گفت: «این تحلیل بدبینانه است. تا جایی که اطلاع دارم شهرداری به دلیل کمبود راننده برای اتوبوس‌های جدید نیرو استخدام کرده است. هر اتوبوس هم باید دو راننده داشته باشد. مابقی این موضوعات تحلیل است و بعید می‌دانم که صحت داشته باشد.» او به جذب نیرو در ایثارگران حوزه حمل‌ونقل و ایثارگران حوزه خدمات شهری نیز اشاره کرده و افزود: «شهرداری اداره مستقلی به نام ایثارگران ندارد. ایثارگران دو بار در لیست منتشر شده و گنجانده شده است. نمی‌دانم این آمار از کجا آمده است و به همین دلیل می‌گویم که لیست منتشرشده مشکوک است.» امانی با اشاره به جذب ایثارگران در شهرداری تاکید کرد: «شهرداری هم اعلام کرده است که بیش از 4 هزار نفر از نیروهای حجمی که با پیمانکاران قرارداد داشتند را جذب کرده که این تعداد به آمار نیروهای شهرداری اضافه شده است. اگر این لیست با احتساب جذب نیروهای حجمی منتشر شده است، آمار ارائه‌شده درست است.» رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران با اشاره به تاریخ و مدت‌زمان لیست جذب بیش از 4هزار و 300 نفر در شهرداری، گفت: «احتمالا منظور منتشرکنندگان این لیست، تبدیل وضعیت ایثارگران هم هست نه نیروی جدیدی که وارد سیستم شهرداری شده است. ایثارگران الزام قانونی و مصوبه مجلس است و در شورای شهر تهران دنبال آن هستیم که دیگر ایثارگران هم وارد سیستم شهرداری شوند.» او درباره افزایش نیرو در آتش‌نشانی تاکید کرد: «طبق مصوبه شورای شهر تهران، شهرداری می‌تواند هر ساله بیش از 200 نفر را در آتش‌نشانی جذب کند و مجوز لازم را هم دارد. شرکت شهربان نیرو نمی‌گیرد، بلکه شرکت‌ها نیروی مورد نیاز آن را تامین می‌کنند، بنابراین با شرکت‌ها قرارداد می‌بندند و اگر جذب نیرویی انجام شده توسط شرکت‌ها انجام شده، نه شرکت شهربان.»
رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران در پاسخ به این سوال که شورای شهر تهران تیرماه اعلام کرد که در حال رصد جذب نیرو در شهرداری است، چرا هنوز رصدها به نتیجه‌ای نرسیده؟ گفت: «شهرداری طی نامه‌ای کتبا اعلام کرده که 500 نفر را جذب کرده است که 190 نفر از آن مربوط به اتوبوسرانی بوده و حدود 300 نفر جذب شهرداری شده‌اند. آمار منتشرشده در فضای مجازی قطعا صحیح نیست و بسیار اشتباه است، مگر تبدیل وضعیت ایثارگران باشد که بیش از 4 هزار نفر به آمار رسمی شهرداری اضافه کرده است. ضمن آنکه هر ساله 3هزار نفر از شهرداری خارج می‌شوند. ما در برنامه 4 ساله و بودجه 1402 شهرداری را ملزم می‌کنیم که آمار را به شورای شهر تهران ارائه کند. یعنی اعلام کند طی یک‌سال چند نفر از شهرداری خارج شده و چند نفر جذب می‌شوند. شهرداری هر سال هم می‌تواند 50درصد افرادی که از شهرداری خارج می‌شوند را جذب کند اما به شرط آنکه در بودجه تعداد آنها را اعلام کرده باشد.» او افزود: «شهرداری در بخشی نیرو اضافه دارد و در بخش دیگر کم. به اقرار معاونت شهرسازی و معماری و معاونان مناطق، در حال حاضر در حوزه شهرسازی با کمبود نیرو مواجه هستیم. از سوی دیگر در بخش نگهبانی و خدمات هم با کسری نیرو روبه‌رو هستیم. منطقی هم نیست که نیروی اداری را به بخش خدمات یا نگهبانی منتقل کنیم. ناچار هستند برای بخشی که کسری دارند، نیرو بگیرند.» ناصر امانی تاکید کرد: «کسانی که این جدول را منتشر کرده‌اند اشتباه کرده‌اند و ایثارگران شهرداری را در زیرمجموعه جذب جدید دانسته‌اند. در غیراین‌صورت جدول منتشرشده باید اصلاح شود و تعداد افراد جذب‌شده حتما بسیار کمتر است.»

بدون اخراج، از نیروهای شهرداری کاسته شد

سیدحسن رسولی، رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر پنجم درباره لیست منتشرشده، به هم‌میهن گفت: «در سال 1395 و قبل از انتخابات دوره پنجم شوراهای شهر و روستاهای کشور، شورای‎عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان که در آن مقطع سازماندهی، برنامه‌ریزی و اجماع‌سازی ظرفیت‌های اصلاح‌طلبان را برعهده داشت، برای ورود به این انتخابات در پایتخت براساس مطالعات صورت‌گرفته برنامه‌ای را به تصویب رساند و به مردم قول داد در صورتی که لیست اصلاح‌طلبان در پارلمان شهری پایتخت رای بیاورد، اجرای مواد و مفاد برنامه ارائه‌شده را تضمین می‌کند. این برنامه 123صفحه بود. بخش‌های مختلف مدیریت شهری پایتخت، از حوزه فرهنگی و اجتماعی، محیط‌زیست، شهرسازی و... شامل می‌شد. یکی از موضوعاتی که در این برنامه مورد توجه قرار گرفته، بررسی دقیق ساختار سازمانی و ترکیب کمی و کیفی نیروی انسانی شاغل در شهرداری بود. براساس مطالعات، تعداد نیروهایی که به‌صورت ثابت (نه پیمانکاری) در واحدهای شهرداری شاغل بودند، از لحاظ کمی و کیفی بسیار نابسامان گزارش شده بود.» او افزود: «از منظر کمی تعداد کارکنان ثابت شهرداری که در ادوار مختلف و توسط مدیریت‌های دوره‌ای شهرداری تهران جذب شده بودند بیش از دو برابر پست‌های سازمانی و نیازهای واقعی ابرسازمان شهرداری پایتخت بود. از نظر کیفی نیز حجم قابل‌توجهی از این نیروها یا فاقد تحصیلات آکادمیک بودند یا بخش عمده‌ای از نیروهای جذب‌شده، درحالی‌که به اسم دارای تحصیلات آکادمیک بودند و دوره تحصیلاتی خود را در دانشگاه‌های معتبر ایران طی نکرده بودند. به‌ویژه اینکه در دوره مدیریت ماقبل شهرداری تهران هشت‌‌نه‌هزار نفر با هدف سیاسی و انتخاباتی و تشکیلات سازمانی برای اخذ رای، تبدیل وضعیت پیدا کردند و به جرگه کارکنان رسمی شهرداری پایتخت افزوده و به‌عبارتی بر شهرداری تحمیل شدند.»
حسن رسولی تاکید کرد: «با توجه به این مطالعه اصلاح ساختار شهرداری و مقررات‌گذاری توجه جدی و کاهش تدریجی این دو معضل کمی و کیفی ساختار نیروی انسانی در دستور کار قرار گرفت و مشخصا کمیسیون برنامه و بودجه و کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای شهر تهران مامور اجرای این بخش از برنامه اصلاح‌طلبان در دوره چهارساله پنجم شد. این برنامه و لیست نامزدهایی که اصلاح‌طلبان دادند با حمایت تعیین‌کننده آقای خاتمی و حضور و مشارکت گسترده مردم پایتخت که در نوع خودش بی‌نظیر بود، انتخاب شد. بنابراین طی 4 سال با وجود اینکه برای اجرای آن با موانع روبه‌رو بودیم، حسب سوگندی که یاد کرده بودیم خود را موظف می‌دانستیم به این مهم ورود عملی و عمیق پیدا کنیم. در 4 بودجه سالیانه شهرداری و در جریان برنامه سوم توسعه شهر تهران در قالب وضع مقررات، نقشه راه طراحی شد. به‌طور واضح شهرداری را موظف کردیم سالیانه با استفاده از روش بازنشستگی نیروهایی که در سن بازنشستگی هستند و نیز طرح بازخریدی، از 6 درصد حجم و تعداد کارکنان خود بکاهند، بدون آنکه موجب اخراج کارکنان شهرداری فراهم شود. به‌عبارتی موظف بودیم در تعارض بین منافع عمومی شهر و امنیت شغلی شاغلان مذکور به‌نوعی سیاستگذاری کنیم که هر دو جهت مدنظر قرار گیرد. شهرداری را موظف کردیم به میزان 50درصد از این 6 درصد (در کل 3درصد) نیروی جدید، کارآمد و متخصص را فقط با آزمون سراسری و قدغن کردن هر نوع به‌کارگیری نیرو در روش‌های غیررقابتی جذب کند. این موضوع با لایحه‌ای که شهردار در دوره ما ارائه داد تا تعدادی از نخبگان دانشگاهی به‌عنوان مشاوران جوان و دستیاران مدیران جذب شهرداری شوند، همزمان شد.»
رئیس کمیته تشکیلات و منابع انسانی شورای پنجم تهران با تاکید بر اینکه در برنامه سوم و بودجه‌های سنواتی شهرداری را موظف کردیم که آزمون‌ها را خودش برگزار نکند، بیان کرد: «سازمان امور اداری و استخدامی برگزارکننده این آزمون‌ها بود و اولویت هم به فارغ‌التحصیلان برتر داده شد.»
او با اشاره به اینکه برنامه طی 4 سال به اجرا درآمد، گفت: «برای اولین بار نه‌تنها طی 4 سال به جمعیت 60هزار نفری کارکنان شهرداری اضافه نشد، بلکه یک‌ششم این تعداد (یعنی 10 هزار نفر) از شهرداری بازنشسته یا بازخرید شدند. اگر همین جهت‌گیری ادامه پیدا کند، طی دو برنامه توسعه شهر تهران این امکان فراهم می‌شود که در کنار توجه به تنگناها و مشکلات اساسی شهر تهران مثل آلودگی هوا، حمل‌ونقل و ترافیک و... در حوزه بهسازی و اصلاح شهرداری گام‌های مثبتی برداشته ‌شود.» رسولی تاکید کرد: «در همین راستا شهرداری متاسفانه در ادوار گذشته به اخذ مجوز و تاسیس واحدهای پرشمار دانشگاه فنی و حرفه‌ای اقدام کرده بود و پیش‌بینی شده بود شهرداری تهران فارغ‌التحصیلانی را از این دانشگاه با عنوان ستایشگران به جای مداحان جذب کند. طی مصوبه شورای شهر تهران بیش از 90 درصد رشته‌های آن حذف شد تا دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری در مقطع فوق‌دیپلم و تکنسین در بخش‌های مربوط به حمل‌ونقل و ترافیک، حوزه نگهداشت شهر و شهرسازی و معماری فعال باشد و معاونت‌ها اعلام کنند در کدام رشته‌ها و متناسب با ساختار نیروی انسانی و در چه حد و حدودی نیازمند نیرو هستند.» او افزود: «اقدامات مثبت دوره پنجم در شورای شهر تهران اهتمام به برقراری انضباط مالی، اداری، تشکیلاتی و تغییر نگرش و رفتار در حوزه مدیریت منابع انسانی بود. من هم خبر جذب نیروی بیش از 4 هزار نفر را شنیدم، اما نمی‌دانم صحت دارد یا خیر. اگر صحت داشته باشد، فکر می‌کنم از آنجا که شهروندان تامین‌کننده مالی هزینه‌های مدیریت شهری و شهرداری هستند، این اقدام هیچ نسبتی با سوگندی ندارد که اعضای شورای شهر یاد کردند تا همواره حافظ و نگهبان حقوق شهروندان باشند. در این مسیر چالش اصلی و دوگانه اساسی این است که اشخاص حقیقی و حقوقی به دلیل نامناسب بودن بازار کار، سعی دارند افراد خود را در تشکیلات شهرداری به کار گمارند. طبعا مجموعه مدیریت شهری به هر میزان که به این مطالبه فراقانونی و ضدحقوق شهروندی، پاسخ بدهند به همان میزان از جیب مردم پایتخت هزینه بیشتری را برای شهرداری رقم خواهند زد. ضمن آنکه وقتی تعداد کارکنان یک سازمان بیش از حد مجاز باشد، تراکم نیروی انسانی یکی از مولفه‌های کاهش شاخص بهره‌وری سازمانی است. امیدوارم شورای شهر تهران در عین حالی که از اقوام سببی و نسبی خود تحت فشار هستند برای به‌کارگیری در شهرداری، شرعا، قانونا و اخلاقا در عمل به سوگند خود با زبان رسا به این نوع تقاضاها «نه» بزرگ بگویند در این صورت است که می‌توانند به حفاظت و صیانت از حقوق شهروندان عمل کنند.»
گفتنی است؛ تلاش‌های روزنامه هم‌میهن برای خالی نماندن نظرخواهی از معاونت منابع نیروی انسانی شهرداری به نتیجه‌ای نرسید و این معاونت حاضر به پاسخگویی نشد.