مقامات بین‌المللی خواستار آتش‌بس در غزه شدند؛
توقف جنگ در رمضان؟
ماه رمضان در فلسطین با جنگ آغاز شده است و هنوز خبری از برقراری آتش‌بس در غزه نیست. مذاکرات صلح به شکست کشیده شده اما برخی رهبران جهان و مقامات سازمان‌های بین‌المللی که طی چند ماه گذشته پیگیر برقراری آتش‌بس و پایان دادن جنگ در غزه بودند، با رسیدن به این ماه از اسرائیل خواستند که حمله به غزه را تمام کند. آخرین اظهارات نخست‌وزیر اسرائیل نشان می‌دهد که اسرائیل علاقه‌ای به برقراری آتش‌بس ندارد و حملات ادامه پیدا خواهد کرد و به شهر رفح در جنوب نوار غزه نیز کشیده خواهد شد. در این میان اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا درباره شانس دستیابی به توافق آتش‌بس نیز امیدوارکننده نیست.
خبرگزاری فرانسه به مناسبت آغاز ماه رمضان گزارشی از وضعیت فلسطینیان منتشر کرد. درحالی‌که مسلمانان ماه رمضان را در فضای نشاط و شادی جشن می‌گیرند، جنایات رژیم صهیونیستی علیه ساکنان غزه این حالت را از مردم این باریکه گرفته و فلسطینیان ساکن در این منطقه در میان محاصره، بحران شدید انسانی و مساجد ویران‌شده وارد این ماه مبارک شدند. درحالی‌که بلندگوها در تعدادی از پایتخت‌های عربی به صدا درآمده و ساکنان مسلمان آنها در شب اول ماه مبارک رمضان به اقامه نماز تراویح می‌پردازند، وزارت اوقاف فلسطین اعلام کرد که به دلیل بمباران رژیم صهیونیستی بیش از هزار مسجد در نوار غزه به آوار و تلی از خاک تبدیل شده یا آسیب دیده‌اند. این وزارتخانه افزود که صدها هزار نمازگزار فلسطینی ساکن غزه نمی‌توانند در مساجد تخریب‌شده نماز تراویح بخوانند. برخلاف خانواده‌ها در سایر کشورهای اسلامی که برای بزرگداشت این ماه تدارکات لازم مهیا کرده‌اند، بیش از ۲ میلیون نفر فلسطینی که اکثریت قریب به اتفاق آنها جمعیت نوار محاصره‌شده غزه را تشکیل می‌دهند، با خطر قحطی مواجه هستند و تلاش جامعه جهانی برای بسیج ارسال کمک‌های بشردوستانه به این منطقه ادامه دارد. اما رمضان در قدس با نوعی دیگر از درگیری میان فلسطینیان و صهیونیست‌ها همراه بود. آن‌طور که خبرگزاری آناتولی ترکیه گزارش داده است، پلیس اسرائیل عصر یکشنبه (شب آغاز ماه رمضان) از ورود صدها نمازگزار فلسطینی به مسجدالاقصی ممانعت کرد و برخی از آنها را نیز مورد ضرب و شتم قرار داد. این رسانه ترکیه‌ای در ادامه گزارش خود، خبر داده است که پلیس تنها به نمازگزاران بالای ۴۰ سال و زنان اجازه ورود داده است اما پس از آن، نیروهای اسرائیلی به نمازگزاران حمله کردند و مانع ورود آنها به دروازه مجلس که یکی از درهای ورودی مسجدالاقصی است، شدند. طبق گزارش رسانه‌های فلسطینی، روز دوشنبه (اول رمضان) نیز شهرک‌نشینان صهیونیست با حمایت نظامیان اسرائیلی وارد مسجدالاقصی شدند. آن‌طور که مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین خبر داده است، نیروهای اسرائیلی از ورود ساکنان کرانه باختری به قدس جلوگیری کردند. فلسطین، رمضان امسال را با جنگ و درگیری آغاز کرده است.
درخواست برای آتش‌بس
اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، یکی از رهبرانی بود که به‌طور مستقیم خواستار برقراری آتش‌بس طولانی‌مدت در غزه شد. صدراعظم آلمان در یک پیام ویدئویی مطرح کرد که به‌خاطر آغاز ماه رمضان، دولتش برای برقراری آتش‌بس طولانی‌تر در خاورمیانه تلاش می‌کند. شولتز همچنین اسرائیل را به رعایت قوانین بین‌المللی فراخواند. صدراعظم آلمان با اشاره به ادامه‌دار بودن جنگ در نوار غزه، آتش‌بس طولانی‌مدت برای تامین کمک به آوارگان را ضروری دانست.
به مناسب آغاز ماه رمضان، پیامی نیز توسط ملک سلمان، پادشاه عربستان منتشر شد. در این پیام که از سوی سلمان الدوسری، وزیر اطلاع‌رسانی سعودی خوانده شد، آمده است: «برای ما دردناک است که ماه رمضان امسال در سایه ادامه حملات تجاوزکارانه علیه برادران و خواهران ما در فلسطین، فرا رسید. ما بر لزوم پذیرفتن مسئولیت از سوی جامعه جهانی برای توقف این جنایات وحشیانه تاکید می‌کنیم و خواهان احداث گذرگاه‌های بشردوستانه و امدادی ایمن برای فلسطینیان هستیم.»
رسانه‌های منطقه همچنین از تلاش‌های قاهره برای برقراری آتش‌بس در هفته اول ماه رمضان خبر دادند. العربیه خبر داده است که مقامات مصری تماس‌های گسترده‌ای برای دستیابی به آتش‌بس در هفته اول ماه رمضان و برقراری جریان ورود متناوب کمک‌های غذایی و دارویی بدون محدودیت به نوار غزه داشته‌اند. این منبع خبری ذکر کرده است که تماس‌های مکرری میان مقامات مصری، آمریکا و اسرائیل برقرار است و قاهره خواستار میانجیگری آمریکایی‌ها برای موافقت اسرائیل با بازگشایی گذرگاه زمینی رفح برای ورود کمک‌های بشردوستانه است. بر اساس این گزارش، مصر بر لزوم حفظ حرمت ماه رمضان از سوی اسرائیل تاکید زیادی دارد. از سوی دیگر، روزنامه قطری العربی‌الجدید روز گذشته فاش کرد که ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) اخیراً سفری محرمانه به قاهره داشته و درباره برقراری آتش‌بس ۲ تا ۴ روزه در آغاز ماه رمضان مذاکره کرده است. مقامات سازمان ملل متحد نیز خواستار برقراری آتش‌بس شدند و نسبت به گسترش قحطی در غزه هشدار دادند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی ایتالیایی، گفت: «نحوه جنگ در غزه نشان می‌دهد که سنگین‌ترین تاوان را غیرنظامیان می‌پردازند. این واضح و مبرهن است. اسرائیل گفت که این جنگ نه علیه فلسطینیان، بلکه علیه حماس است اما واقعیت این است که تبدیل به مجازات دسته‌جمعی فلسطینیان شده است. می‌گوییم دیگر «بس است». خواستار آتش‌بس در غزه هستیم و ماه رمضان می‌تواند فرصت بسیار خوبی برای دستیابی به آتش‌بس باشد.»
مدیر یونیسف در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در گفت‌وگویی که با شبکه الجزیره داشت، نسبت به گسترش قحطی در غزه هشدار داد. این مقام سازمان ملل، اعلام کرد که با ورود غذای مناسب به غزه می‌توان از مرگ و میر کودکان جلوگیری کرد. ادیل خضر با توجه به شرایط قحطی در غزه، خواستار بازگشایی گذرگاه‌ها و افزایش تعداد کامیون‌های ورودی به نوار غزه شد.
ناامیدی فلسطینیان
با توجه به شکست خوردن مذاکرات صلح، مقامات حماس نسبت به برقراری آتش‌بس در ماه رمضان ابراز ناامیدی کردند. پنجشنبه ۱۷ اسفند شبکه الجزیره از پایان بی‌نتیجه مذاکرات قاهره برای دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه خبر داد. بنا بر گزارش الجزیره، میانجیگران در قاهره تلاش کردند اختلافات میان حماس و اسرائیل را رفع کنند، اما تلاش‌های آنها بی‌نتیجه بود. در همان روز، حسام بدران، عضو ارشد جنبش حماس در گفت‌وگو با شبکه الشرق عربستان، تاکید کرد: «احتمالاً قبل از ماه مبارک رمضان شاهد توافق آتش‌بس در غزه نباشیم. مواضع رژیم صهیونیستی منفی بوده و مانع از دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه شده است. از مذاکرات قاهره بازگشتیم بدون اینکه از شروط و خواسته‌های خود [بازگشت آوارگان و توقف جنگ] کوتاه بیاییم.»
اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس یکشنبه و در شب آغاز ماه رمضان، از دلایل شکست مذاکرات خبر داد. هنیه در این باره گفت: «روز هفتم اکتبر نقطه‌عطفی تاریخی برای فلسطین و نقطه‌تحولی استراتژیک در نبرد با دشمن صهیونیستی است. نبرد هفتم اکتبر تغییری عمیق و مهم در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی ایجاد کرد. از ابتدای روند مذاکرات، ۳ اصل را برای رسیدن به هر توافقی وضع کردیم. اصول مذاکرات عبارتند از توقف کامل جنگ و از بین بردن همه نقشه‌ها و توطئه‌ها علیه غزه. جنبش حماس در روند مذاکرات تحت نظارت مصر و قطر، مسئولیتپذیری عالی و مثبت و انعطاف و نرمش زیادی از خود نشان داده است. ساعاتی قبل از این سخنرانی، با طرف‌های واسطه در تماس بودم و هیچ تعهدی از طرف رژیم صهیونیستی برای توقف جنگ علیه غزه دریافت نکردیم. تعامل مثبت و مسئولانه در روند مذاکرات داشتیم و به توافق فراگیر در سه مرحله پشت سر هم با ضمانت‌های بین‌المللی پایبند بودیم. دشمن صهیونیستی مسئول عدم دستیابی به توافق است و ما از دستیابی به توافقی که اصول و شروط تعریف‌شده ما را محقق کند، استقبال می‌کنیم. اگر موضع روشنی در رابطه با توقف جنگ و بازگشت آوارگان دریافت کنیم، در رابطه با موضوع اُسرا هم نرمش و انعطاف خواهیم داشت.»
جنگ و بنیامین
صحبت‌های اخیر بنیامین نتانیاهو بوی آتش‌بس نمی‌دهد. نخست‌وزیر اسرائیل روز یکشنبه گفت‌وگویی با رسانه آمریکایی پولیتیکو انجام داد و مسائلی درباره جنگ در غزه مطرح کرد. نتانیاهو گفت: «وارد شهر رفح خواهیم شد. خط قرمز ما تکرار نشدن حمله ۷ اکتبر است. نیروهای ارتش در آستانه پایان دادن به آخرین بخش جنگ هستند و جنگ بیش از دو ماه و شاید ۶ یا ۴ هفته طول نخواهد کشید. هیچ پیشرفتی در مذاکرات نمی‌بینم و بدون آزادی گروگان‌ها آتش‌بسی برقرار نخواهد شد.» نخست‌وزیر اسرائیل در بخش دیگری از این گفت‌وگو، تاکید کرد که آخرین مسئله‌ای که تل‌آویو ممکن است بخواهد، این است که تشکیلات خودگردان فلسطین بر نوار غزه حکومت کند. نتانیاهو در حالی از عزم خود بر ادامه جنگ صحبت می‌کند که پیش از این، بنی گانتز، نظامی سابق و عضو کابینه جنگ اسرائیل اعلام کرده بود که «جهان باید بداند و رهبران حماس باید بدانند، اگر تا ماه رمضان گروگان‌های ما در خانه نباشند، جنگ در همه جا ادامه خواهد یافت و منطقه رفح را نیز شامل می‌شود.»
رفت و برگشت با آمریکایی‌ها
اختلافات میان مقامات آمریکایی و اسرائیلی اگر تا چند هفته پیش خارج از دید رسانه‌ها بود و صرفاً گمانه‌زنی‌هایی درباره آنها مطرح می‌شد، در حال حاضر علنی شده و افکار عمومی از آن مطلع هستند. جو بایدن انتقادات زیادی از شخص نتانیاهو کرده و رویکرد او نسبت به جنگ در غزه را به ضرر اسرائیل دانسته است. رئیس‌جمهور آمریکا همچنین در بیانیه‌ای که روز یکشنبه به مناسبت آغاز ماه رمضان منتشر شد، مطرح کرد ایالات متحده «به رهبری تلاش‌های بین‌المللی برای ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر به غزه ادامه خواهد داد» و «بی‌وقفه برای برقراری آتش‌بس فوری و پایدار برای حداقل شش هفته به‌عنوان بخشی از توافقی که در آن گروگان‌ها آزاد شوند، تلاش می‌کند.» جو بایدن همچنین در مصاحبه‌ای که شبکه MSNBC روز شنبه پخش کرد، حمله به رفح که میزبان بیش از یک میلیون پناهجوی فلسطینی است را خط قرمز آمریکا اعلام کرد. البته رئیس‌جمهور آمریکا این موضوع را هم مطرح کرد که به تامین تسلیحات اسرائیل ادامه خواهد داد. نتانیاهو نیز در پاسخ به این اظهارنظر بایدن، با صراحت اعلام کرد که به رفح وارد خواهند شد. همچنین روز گذشته فیلم کوتاهی از جو بایدن در کنگره آمریکا منتشر شد که پس از سخنرانی سالانه‌اش، گفت‌وگوی کوتاهی با سناتور ایالت کلرادو داشت. میکروفون بایدن – احتمالاً میکروفون یقه‌ای که به کت او وصل بوده – روشن بود و صحبت‌های او با سناتور مایکل بنت شنیده شد. بایدن گفت که به بنیامین نتانیاهو گفته است که آنها باید به ملاقات عیسی مسیح بروند. در فرهنگ آمریکا، ملاقات با عیسی مسیح به معنی گفت‌وگوی جدی بر سر یک موضوع است که طرفین در آن اختلاف عمیقی دارند.
تلاش‌های موازی
قطر و مصر به‌طور جدی مشغول تلاش برای میانجیگری میان اسرائیل و حماس هستند و چند دور مذاکره در قاهره انجام شده است. از سوی دیگر، مذاکراتی میان تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس در مسکو در جریان بود تا اختلافات این دو گروه فلسطینی را تمام کند. آمریکایی‌ها از هوا کمک‌های غذایی و دارویی برای مردم غزه ارسال کردند و بایدن از ایجاد یک اسکله برای رساندن کمک‌های بیشتر به مردم غزه خبر داده است. اقدامی که برخی کارشناسان آن را در راستای فشارهای مقطعی آمریکا به اسرائیل ارزیابی کرده‌اند. تمام این تلاش‌های موازی همچنان ادامه دارد اما یا به شکست رسیده یا خروجی خاصی نداشته است؛ در نهایت، جنگ فلسطین به رمضان رسید.
چندی پیش رئیس کمیته اطلاعات سنای آمریکا در اظهاراتی مطرح کرد که اسرائیل تاکنون تنها موفق به نابودی ۳۵ درصد از مبارزان حماس شده است. به گفته همین مقام آمریکایی، در طول ۵ ماه گذشته تنها یک‌سوم تونل‌های حماس کشف و نابود شده است. با توجه به اینکه نتانیاهو هدف این جنگ را نابودی حماس اعلام کرده، و با توجه به صحبت‌های مارک وارنر، رئیس کمیته اطلاعات سنای آمریکا که براساس اطلاعات به دست آمده از آژانس‌های جامعه اطلاعاتی این کشور است، باید دید که نخست‌وزیر اسرائیل تا چه زمانی این جنگ را ادامه خواهد داد. تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس نیز همچنان توسط کشورهای مختلف به‌خصوص مصر و قطر و حفظ تماس‌ها میان حماس، آمریکا و اسرائیل ادامه دارد.
