ضرب و شتم، شکنجه و تجاوز: فلسطینیها از زندانهای اسرائیل میگویند
اینجا جهنم است...
دست و پا در زنجیر، چشمها بسته، بیحرکت، بدون یک کلمه حرف و گاهی همراه با ضرب و شتم وحشیانه. این داستان روزها و هفتهها نیروهای حماس و غیرنظامیان فلسطینی غزه در زندان سدی تیمان است.
از هفتم اکتبر، 18 زندانی فلسطینی در بازداشتگاههای اسرائیل جان خود را از دست دادهاند و تعداد بسیاری دیگر در کمپهای نظامی. عمر ابو حلال 15 آوریل از زندان آزاد شد اما در ذهنش هنوز دارد در آنجا ذره ذره از بین میرود. هیکل قوزکردهاش که بر عصای چوبی کندهکاریشدهای تکیه کرده، جوانیاش را از او گرفته است. تراس جلوی خانه ابوحلال منظره قسمتهایی از شهر دورا را دارد؛ انبوهی از خانههای سفیدرنگی که تپههای زرد جنوب حبرون و کرانه باختری اشغالی را پوشانده است. یکی از مهرههای کمر عمر شکسته است: ضربهای که در زندان، شکستگی کهنه ستون فقرات او را تشدید کرده است.
گزارش پزشکی عمر نشان میدهد رگهای بیضههایش گشاد شدهاند: «بیشترین درد را اینجا دارم. روزی که از زندان آزاد شدم، آنها مرا در خیابان مقابل چشمان مردم کتک زدند». او که 30 سال بیشتر سن ندارد با چشمان قرمز از بیخوابی، مِن و مِنکنان میگوید: «درد فیزیکی بالاخره تمام میشود اما از روح آدم هیچوقت بیرون نمیرود.»
چند روز پس از حمله غافلگیرانه به جنوب اسرائیل در 7 اکتبر، در مجموع 120 نفر از شبهنظامیان حماس، اعضای نخبه شاخه نظامی جنبش و غیرنظامیان فلسطینی نوار غزه دستگیر شدند. آنها به بازداشتگاهی در پایگاه پلیس نظامی در کمپ سدی تیمان، بین شهر اوفاغیم و بئرالسبع در صحرای نقب فرستاده شدند. چند ماه بعد، بیش از 4500 نفر دیگر از ساکنان نوار غزه که در میان آنها شبهنظامیان سازمانهای مختلف و غیرنظامیان دیده میشوند، به این بازداشتگاه منتقل شدند. زندانیان فلسطینی و ناظران قانونی سدی تیمان را با کمپهای شکنجهگاه بدنام مانند گوانتانامو و زندان ابوغریب در عراق مقایسه کردهاند.
از زمان شروع جنگ، هزاران سرباز اسرائیلی در نیروهای عادی و ذخیره در سدی تیمان خدمت کردهاند. اکثر آنها در غالب ماموریت یگان خود به آنجا منتقل شده بودند. در ماههای اخیر، تعدادی از سربازان و کادر درمان این زندان با هاآرتص درباره سرگذشت خود در این بازداشتگاه صحبت کردهاند.
زندان سدی تیمان پس از هفتم اکتبر تاسیس شد و پس از مدت کوتاهی گزارشهایی در رسانههای اسرائیلی و خارجی خبر دادند که زندانیان این بازداشتگاه گرسنگی میکشند، مورد ضرب و شتم قرار میگیرند و شکنجه میشوند. ادعاهایی هم مطرح شد که شرایط این بازداشتگاه مطابق قوانین بینالمللی نیست. علاوه بر آن اتهامات دیگری نیز درباره شیوه درمان زندانیان در بیمارستانی سیار در نزدیکی آن مطرح شده بود. کارکنان این بیمارستان میگویند که به بیماران زندانی با نی غذا داده میشود، پوشیدن پوشک بهجای استفاده از سرویس بهداشتی اجباری است و تن زخمی و دستهای زندانیان 24 ساعته محکم به تخت بسته شده که گاهی به جراحی قطع عضو منجر میشود؛ آن هم بدون ماده بیهوشی.
طبق گزارشها، دو ماه پیش ارتش اسرائیل تحقیقات جنایی خود را درباره سربازانی که در مرگ 36 زندانی در این کمپ متهم شده بودند، آغاز کرد. اما واکنشهای بینالمللی زمانی بالا گرفت که 10 سرباز بهظن آزار و اذیت جنسی یک زندانی فلسطینی دستگیر شدند. انتشار فیلمهای دوربینهای نظارتی از سدی تیمان در روز سهشنبه در شبکه خبری 12 تلویزیون اسرائیل نشان داد سربازان اسرائیلی بهصورت گروهی به مرد فلسطینی زندانی تجاوز میکنند. این زندانی فلسطینی سپس به بیمارستان منتقل شد و پزشکان از عدم توانایی او برای راه رفتن خبر دادند. سربازان عادی یا ذخیره که ماموریت خود را در سدی تیمان میگذرانند، زیرمجموعه نیروهای نظامی هستند که مسئولیت کامل رخدادهای این کمپ را برعهده دارند.
گوانتاناموی اسرائیل
پس از آنکه تعداد افشاگریهای زندانیان درباره اتفاقات سدی تیمان بیشتر شد، 5 سازمان حقوق بشری دادخواستی مبنی بر درخواست تعطیلی این بازداشتگاه را در دادگاه عالی دادگستری ثبت کردند. در اوایل ماه ژوئن، دولت اسرائیل اعلام کرد که قصد دارد اکثر زندانیان را به مرکزی انتقال دهد که اداره آن زیرمجموعه سازمان زندانهای اسرائیل است و کمپ سدی تیمان به ماموریت اصلیاش که «زندانی فقط برای بازداشت کوتاهمدت و موقت بهمنظور بازجویی و طبقهبندی» افراد باشد، بازمیگردد. دولت اسرائیل در واکنش دیگری به دادگاه عالی دادگستری در اوایل همین ماه اعلام کرد الان فقط 28 زندانی در این مجموعه قرار دارند.
بهگزارش اینترسپت، در همان ماه اول حمله اسرائیل به غزه، سدی تیمان، زنگ خطری را برای رانی پلی، وکیل حقوق بشر اسرائیلی و سایر کنشگران حقوقی بهصدا درآورد.
پلی و همکارانش گزارشهایی از شرایط بد زندانیان فلسطینی در سدی تیمان بهگوششان میرسید. آنها داستانهایی از خشونت سربازان علیه فلسطینیهای دربند را میشنیدند که در یک مورد یک فلسطینی جان خود را از دست داده است. تحقیقات شبکه خبری سیانان در ماه مینشان داد که زندانیان فلسطینی با دست و پای بسته و چشمبند بهاجبار باید تمام شب را زیر چراغهای پرنور امنیتی بنشینند یا گاهی بایستند و سربازان اسرائیلی که انگیزه انتقام حملات هفتم اکتبر را داشتند زندانیان را کتک میزدند.
در اواخر ماه می، تحقیقات اینترسپت نشان داد که صدها پزشک فلسطینی در بازداشتگاههای اسرائیلی ناپدید شدهاند و یکی از جراحان بر اثر ضرب و شتم و آزار و اذیت جان خود را از دست داده است. یک ماه بعد، گزارش جداگانهای از هاآرتص نشان داد که نیروهای دفاعی اسرائیل در حال تحقیق درباره مرگ 48 نفر از فلسطینیها در غزه بودهاند که در بازداشت نیروهای اسرائیلی قرار داشتند و در میان آنها 36نفرشان در سدی تیمان زندانی بودند. این رسانه اسرائیلی سپس این زندان را «گوانتاناموی اسرائیل» خطاب کرد.
پلی که نماینده انجمن حقوق بشر در اسرائیل است پس از انتشار گزارش سیانان، دادخواستی را از طرف 5 سازمان حقوق بشری به دادگاه عالی اسرائیل ثبت کرد تا با دستور دولت زندان سدی تیمان بسته شود. آنها امیدوارند که اگر در این راه موفق شوند، دادخواست آنها بتواند زمینهای برای تعطیلی زندانهای نظامی اسرائیل شود. پلی به اینترسپت میگوید: «آنقدر وحشتناک بود که نمیتوانستیم آن را نادیده بگیریم.»
گیدیون لوی، روزنامهنگار اسرائیلی در هاآرتص درباره شاخه نظامی حماس موسوم به نیروهای نخبه مینویسد: «ما هم نخبه خودمان را داریم که بدتر از نسخه حماس است. با آنچه در سدی تیمان اتفاق افتاد، دیگر نمیتوانیم فریادمان را بلند کنیم و از ظلم و خشونت نخبه شکایت کنیم: نخبه ما هیچ برتری ندارند. حتی بدتر هم هست چون از طرف دولت اقدامات خود را انجام داده است یا حداقل در سکوت آنها و چشمپوشیهایشان. در نتیجه نخبه اسرائیل بدتر از نخبه آنهاست.»
اسرائیل تاکنون بیش از 10هزار فلسطینی را بدون اتهام یا برگزاری دادگاه زندانی کرده است و 1500 نفر از آنها گروگانهایی هستند که از ماه اکتبر از غزه ربوده شدهاند. بسیاری از گروگانها در اردوگاه کاری سدی تیمان شکسته و خموده شدهاند.
خالد محجنه، وکیل فلسطینی که به این کمپ دسترسی داشته به مجله +972 اسرائیلی در ماه ژوئن گفت: «[این زندان] از ابوغریب هم ترسناکتر است.» او میگوید: «15 سال است که در این حرفه کار میکنم. هیچوقت انتظار نداشتم که درباره تجاوز زندانیان یا تحقیرهایی اینچنینی بشنوم. این [کمپ] نهتنها برای بازجویی نیست؛ چون اکثر زندانیها پس از روزهای طولانی بازجویی میشوند، بلکه برای انتقام است. انتقام از کی؟ تمام آنها غیرنظامیان، جوانان، بزرگسالان و کودکاناند.» محجنه به الجزیره گفته بود که سربازان اسرائیلی به 6 نفر از زندانیان فلسطینی مقابل دیگر زندانیان در سدی تیمان تعرض جنسی کردند.
چشمپوشی آمریکا بر جنایات اسرائیل
درحالیکه گروههای حقوق بشری در داخل اسرائیل اقداماتی را برای محافظت از حقوق فلسطینیهای زندانی، هم در کمپهای نظامی و هم در زندانهای زیرمجموعه سازمان زندانهای رسمی دولتی انجام دادهاند، آمریکا هیچ فوریتی در برابر این مسئله نشان نداده است. وزارت خارجه آمریکا فقط زمانی درباره سدی تیمان نظر داد که از سوی خبرنگاران درباره انتشار گزارش سیانان تحت فشار قرار گرفت. در ماه می، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه گفت: «ما درباره این موضوع و سایر اتهامات مبنی بر آزار و اذیت علیه فلسطینیهای در بند تحقیق میکنیم.» او اضافه کرد که آمریکا بهطور کاملاً شفاف به تمام کشورها از جمله اسرائیل اعلام کرده است که باید با تمام زندانیها رفتار انسانی صورت بگیرد، با حفظ کرامت انسانی و طبق قوانین بینالمللی و باید به تمام حقوق زندانیان احترام گذاشته شود.» او سپس ادعا کرد که آمریکا از دولت اسرائیل خواسته تا خود درباره این ادعاها تحقیق کند.
پس از انتشار گزارش هاآرتص از مرگ دهها نفر، هیچ اظهارنظر جدیدی ارائه نشد. بعدها در همان هفته در ماه ژوئن، نیویورکتایمز گزارشی را درباره شرایط سدی تیمان منتشر کرد که شامل شهادت زندانیان پیشین بود که در میان آزار و اذیتهای زندانبانهای اسرائیلی، با میلههای فلزی مورد تجاوز جنسی قرار گرفتهاند. این یافتههای بحثبرانگیز در بخش آخر گزارشی حدوداً 4هزار کلمهای دفن شده بود؛ پس از مقدمهای که فقط در آن «ضرب و شتم و دیگر آزار و اذیتها» ذکر شده بود با تیتری که سدی تیمان را «پایگاهی که اسرائیل هزاران نفر از شهروندان غزه را بازداشت کرده» توصیف کرده بود. دولت آمریکا باز هم اظهارنظری ارائه نکرد. واکنش وزارت خارجه آمریکا پس از انتشار فیلم دوربینهای نظارتی مبنی بر تجاوز گروهی به یک زندانی، درخواست از ارتش اسرائیل برای اجرای تحقیقات بود. گزارش جدید B’Tselem، گروه حقوق بشری اسرائیلی نشان داد که سدی تیمان تنها زندان اسرائیلی نیست که فلسطینیها در آن شکنجه میشوند و سالهاست که گزارشهایی از اذیت و آزار فلسطینیها در زندانهای اسرائیل جمعآوری شده.
یک روز پیش از افشاگری کانال 12 اسرائیل، گزارش گروه B’Tselem از دادگاه کیفری بینالمللی درخواست میکند تا تحقیقات و روند کیفری را برای افراد مظنون به برنامهریزی، هدایت و ارتکاب به این جرایم اعمال کنند. در این گزارش آمده که از نهادهای تحقیقاتی اسرائیلی نمیتوان انتظار داشت تا دولت را مسئول آزار و اذیتهای احتمالی بدانند چون تمام سیستمهای دولتی از جمله نهاد قضایی در جهت حمایت از این کمپهای شکنجهگر عمل میکنند.
بنگویر از تماشای شکنجه زندانیان لذت میبرد
به گزارش الجزیره برخی از تندروهای دولت نتانیاهو از جمله وزیر دارایی راست افراطی بیشتر بر «جرم» فیلمبرداری متمرکز بودند تا خود اقدام به تجاوز. بزالل اسموتریچ در شبکه ایکس خواستار «تحقیقات جنایی فوری برای پیدا کردن افشاگران ویدئو بهمنظور آسیب زدن به سربازان ذخیره بود که به اسرائیل در جهان آسیب شدیدی وارد کرد و برای کاهش مجازات قانون علیه آنهاست.»
بعضی دیگر از جمله سیاستمداران ملیگرای افراطی مثل ایتمار بنگویر وزیر امنیت ملی که بر سیستم زندانها نظارت دارد، اعلام کردند که هر گونه اقدامی، حتی تجاوز گروهی، مجاز است؛ اگر برای امنیت کشور صورت گرفته باشد. گزارش B’Tselem تاکید میکند که «شکنجه فلسطینیها به بخش جدانشدنی سیستم بازداشتگاههای اسرائیل تبدیل شده است.» بنگویر درباره این جنایات شفاف بوده است. او اخیراً تاکید کرده بود که شرایط داخل زندانهای اسرائیل بدتر شده و در ادامه میگوید: «من به آن افتخار میکنم.» او حقوق اولیه را «امتیازی» برای زندانیان فلسطینی میداند.
او بهخود میبالد که زمان حمام گرفتن زندانیها را بهشدت کاهش داده و منوی غذایی حداقلی و سادهای را برای آنها تنظیم کرده است. بنگویر بهطور مرتب از تماشای شکنجه زندانیان فلسطینی لذت سادیستی ویژهای میبرد. یکی از سربازان میگوید: «ما آن را برای بنگویر بهصورت زنده پخش میکنیم.» بنگویر همچنین از لایحهای مبنی بر اعدام زندانیان فلسطینی برای حل موضوع ازدحام جمعیت حمایت میکند و میگوید: «آنها را باید با شلیک به سر کشت و لایحه اعدام زندانیان فلسطینی باید در کنست تصویب شود.» یکی از سخنگویان ارتش اسرائیل اتهامات آزار و اذیت سیستماتیک را از جمله تعرض جنسی در بازداشتگاهها رد میکند و میگوید که از قوانین اسرائیل و قوانین بینالمللی پیروی شده است. ارتش به دستگیری سربازان متهم در پرونده آزار و اذیت سدی تیمان بهعنوان شواهدی مبنی بر اعمال قانون اشاره میکند.
بهگزارش الجزیره پس از بازداشت سربازان در 29 جولای، جمعیتی از راستگرایان افراطی که در میان آنها وزرای دولت هم دیده میشدند به سدی تیمان حمله کردند. پس از آنکه موفق نشدند سربازان زندانی را پیدا و آنها را آزاد کنند، به پایگاه بیت لید، 60 کیلومتر دورتر رفتند. سربازان در این پایگاه برای بازجویی نگه داشته شده بودند و معترضان خواستار آنان شدند. ناآرامیها در جریان برگزاری دادگاه عالی هم ادامه داشت. معترضان که در میان آنها قربانیان حمله هفتم اکتبر هم حضور داشتند در روند دادگاه اختلال ایجاد کردند و فریاد «ننگ [برشما]» و «ما حاکمیم» را سر دادند.
گروه فشاری که از سربازان محافظت میکند و سازمانی جدید که برای دفاع از سربازان متهم به تجاوز شکل گرفته، در رسانههای اسرائیلی نشان داده شدند که میگفتند: «جلسه دادگاه عالی امروز صبح، مضحک و هدیهای به سنوار [رهبر حماس] بود.» سیاستمداران اسرائیلی از جمله اعضای کابینه دولت هم از متهمان دفاع کردند. بنگویر که مسئول نظارت بر سازمان زندانهاست در روز دستگیری سربازان به رسانه اسرائیلی گفت که برای اسرائیل شرمآور است که «بزرگترین قهرمانان ما را» بازداشت کند. اسموتریچ که در میان معترضان راستگرا در حمله به زندان حضور پیدا کرده بود، در پیامی ویدئویی گفت: «باید به سربازان ارتش اسرائیل احترام گذاشت» و با آنها نباید مثل «جنایتکاران» برخورد کرد.
هفته گذشته احمد طیبی، یکی از نمایندگان عرب کنست، پارلمان اسرائیل از حانوک میلودیسکی، یکی از اعضای حزب حاکم لیکود بهرهبری بنیامین نتانیاهو پرسید که آیا فرو کردن میله به مقعد کسی کاری قانونی است؟ میلودیسکی پاسخ داد: «اگر از اعضای نخبه است، هر کاری قانونی است! هر کاری». شواهد آزار و اذیت در سدی تیمان و دیگر زندانها آخرین نمونه از افشاگریهای آزار و اذیت ارتش اسرائیل است که شامل اتهامات جنایات جنگی علیه رهبران آن در دادگاه کیفری بینالمللی است. بهرغم این شواهد، آمریکا همچنان کمکهای مالی خود را برای جنگ اسرائیل در غزه ارسال میکند که میزان آن از هفتم اکتبر به بیش از 15 میلیارد دلار میرسد.
ایتی مک، یکی دیگر از وکلای حقوق بشر اسرائیلی که وکیل بازداشتیهای فلسطینی از سوی ارتش اسرائیل در کرانه باختری اشغالی است میگوید، آمریکا باید اقدامات بیشتری برای جلوگیری از نقض حقوق بشر از جمله آنچه در سدی تیمان اتفاق افتاده، انجام دهد. او به توانایی آمریکا مبنی بر اعمال تحریمها اشاره میکند که میتواند علیه یگانهای مشخصی از ارتش باشد. 10 سرباز اسرائیلی دستگیرشده متهم در پرونده تجاوز گروهی در سدی تیمان بخشی از نیروی 100 ارتش اسرائیلاند. نیروی 100 یگان مسئول سرکوب خیزشها از جمله زندانیان فلسطینی است. آمریکا هماکنون تحریمهایی را برای شهرکنشینان اسرائیلی وضع کرده که علیه فلسطینیها در کرانه باختری اعمال خشونت کردهاند. مک همچنین میگوید که قانون لیهی Leahy، قانونی است که در سال 1997 تصویب شده و کمک آمریکا به «هر یگانی از نیروهای امنیتی کشورهای خارجی را در صورتی که وزارت خارجه، اطلاعات معتبری مبنی بر نقض حقوق بشر داشته باشد، ممنوع میکند.»
دولت جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا مقاومت خود را در قبال مشروط کردن کمکهای نظامی نشان داده است حتی در مواردی که ارسال تسلیحات به اسرائیل برای ارتکاب نقض احتمالی قوانین بینالمللی را پذیرفتهاند. مک میگوید: «آمریکا باید قوانین کمکهای نظامی را رعایت کند، آنها باید اسرائیل را از این طریق تحت فشار قرار دهند. فکر نمیکنم اقدامات دولتها براساس اخلاق باشد اما دولت آمریکا باید از قوانین پیروی کند، از قانون لیهی، حتی اگر فقط برای اجرای مراحل مختلف آن باشد.» مک معتقد است که مجازات فردی یگانهایی که در آزار و اذیتهای سدی تیمان نقش دارند به جلوگیری از آزار و اذیتهای سیستماتیک در زندانهای اسرائیل کمک میکند.»
زندانهای نظامی اسرائیل
زندانهای نظامی مثل سدی تیمان بازداشتگاههایی هستند که در داخل پایگاههای نظامی اسرائیل بنا شدهاند، جایی که بازداشتشدگان اغلب برای بازجویی نگه داشته میشوند. این بازداشتگاهها از تاسیسات خدمات زندان اسرائیل جدا هستند که گاردها و مقامات غیرنظامی آنها را اداره میکنند. گاردهای زندانهای اسرائیلی از خیلی قبلتر از هفتم اکتبر، به آزار و اذیت زندانیان فلسطینی شناخته میشدند و زندانیان فلسطینی که در سرزمینهای اشغالی فلسطینی به زندان افتادهاند به جای دادگاه مدنی در دادگاه نظامی محاکمه میشوند، حقیقتی که به یافتههای نهادهایی مانند دیوان بینالمللی دادگستری کمک میکند که سیستم قضایی اسرائیل شکلی از آپارتاید است.
برخی از رهبران اسرائیلی بهدنبال قانونی کردن شکنجه و تجاوز به فلسطینیها هستند تا از زیر بار مسئولیت و پاسخگویی فرار کنند. جو بایدن در 26 ژوئن 2023 اعلام کرد: «شکنجه در هر جا و هر موقعیتی ممنوع است. غیرقانونی، غیراخلاقی و لکهای در وجدان جمعی است. به گزارش B’Tselem از اکتبر گذشته، اسرائیل که با «حمایت آهنین» بایدن جسورتر شده، دستکم 60 فلسطینی را تا حد مرگ شکنجه کرده است. این گزارش 10 روز پس از آن بود که نمایندگان کنگره آمریکا برای بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل 60 بار بپا ایستادند و او را تشویق کردند و زمانی که نتانیاهو ادعا کرد نسلکشی که جهان شاهد آن است «درگیری بین بربریت و تمدن است»، قانونگذاران آمریکایی بهسرعت بپا خاستند.
گزارش B’Tselem با تیتر «بهجهنم خوش آمدید» نگاهی به شبکه زندانهای نظامی اسرائیل و بازداشتگاههایی دارد که آنها را «کمپهای شکنجه» خطاب میکند. تعداد شهادتهایی که این گروه از 55 زندانی آزادشده بهدست آوردهاند سیاست «آزار و اذیت سیستماتیک» را تایید میکند که شامل خشونت جنسی، ضرب و شتم شدید، گرسنگی زیاد، تحقیر و محرومیت از نیازهای اولیه انسانی مثل آب، نور و امکانات بهداشتی از جمله صابون و نواربهداشتی است. در این گزارش آمده اظهارات شاهدان حاکی از «سیاست سازمانیافته و سیستماتیک است که بر آزار و اذیت ادامهدار و شکنجه تمام زندانیان فلسطینی متمرکز است. چنین فضاهایی که در آنها هر زندانی عمداً به درد و رنج شدید و بیوقفه محکوم شدهاند، مثل شکنجهگاه عمل میکنند.»
این گزارش نتیجهگیری میکند: «باوجود اقدامات شدیدی که بخشهایی از قوانین بینالمللی را نقض میکند و این حقیقت که این نقضها روزانه و در طول زمان تمام زندانیان فلسطینی را مورد هدف قرار داده، تنها نتیجهای که میتوان گرفت این است که اسرائیل جنایت جنگی و حتی جنایت علیه بشریت مرتکب شده است.»