ساز مخالف در اتحادیه

نشست پرچالش اتحادیه اروپا در دسامبر 2023 در نهایت به تصویب مذاکرات الحاق اوکراین و مولداوی و وضعیت نامزدی گرجستان منجر شد. درحالی‌که ویکتور اوربان، رئیس‌جمهوری مجارستان به‌دنبال این بود که تصمیم اتخاذشده در مورد اوکراین را از مسیر خود خارج کند اما رهبران 26 کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا از او دعوت کردند تا استراحتی کند و قهوه‌ای بنوشد و به دیگران اجازه دهد کارشان را بکنند. هنگامی که اوربان اتاق را ترک کرد، آنها برای ادامه مذاکرات به توافق رسیدند و اوربان 10 میلیارد یورو را که به دلیل نقض قانون از سوی اتحادیه ارپا مسدود شده بود، دریافت کرد. با این حال، اوربان موفق شد کمک 50 میلیارد یورویی اتحادیه اروپا به اوکراین را مسدود کند؛ کمکی که می‌توانست یک راه نجات برای اقتصاد جنگ‌زده اوکراین باشد.

سه نکته اصلی درباره نشست اتحادیه اروپا وجود دارد. اولاً، درحالی‌که افزایش تعداد اعضای اتحادیه اروپا یک ابزار ژئواستراتژیک است، نهادهای اتحادیه اروپا و کشورهای عضو هنوز باید تکنیک‌های لازم را برای تقویت این ابزار، بدون به‌خطر انداختن انسجام هنجاری اتحادیه، توسعه دهند. دوم، اتحادیه اروپا شکننده است و در برابر چالش‌های داخلی و خارجی آسیب‌پذیر است. سوم، اتحادیه اروپا دیگر نمی‌تواند مشکل آن دسته از کشورهای عضوی که سرکش هستند را نادیده بگیرد و باید با این چالش به‌عنوان یک موضوع فوری و اصولی برخورد کند و دیگر یک  استراحت به صرف قهوه کافی نخواهد بود!

درحالی‌که از نظر نمادین نشست اخیر اتحادیه اروپا یک پیشرفت مهم بود، اما روند دردناک تصمیم‌گیری شورای اروپا در چارچوب کاهش حمایت غرب از اوکراین نمود یافت و این نکته‌ای است که به نظر می‌رسید در ایالات متحده نیز نمود یافته است. درحالی‌که رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، در کنگره آمریکا، برای دریافت بودجه بیشتر لابی می‌کرد، اوربان با جمهوری‌خواهانی که به‌طور فزاینده‌ای نسبت به کمک به اوکراین بدبین بودند، مذاکره می‌کرد و به‌دنبال جلوگیری از کمک به اوکراین بود.

واضح است که انگیزه‌های واقعی اوربان ارتباط چندانی با سرمایه‌های مسدودشده مجارستان یا نگرانی‌های اقلیت مجارستانی در اوکراین ندارد چراکه مطمئناً منافع آنها با عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا تامین می‌شود. اوربان همچنین از پیوستن سوئد به ناتو جلوگیری کرده و تهدید کرده است که تصمیم اتحادیه اروپا در مورد الحاق اوکراین را «تصحیح» خواهد کرد. بررسی متحدان ایدئولوژیک اوربان در سراسر غرب با توجه به اینکه اوربان به عنوان اسب تروای پوتین در اروپا توصیف می‌شود، نشان‌دهنده قصد او برای شکست اوکراین و وارد کردن ضربه استراتژیک به غرب لیبرال است و اینها همه در کنار هم، امنیت اروپا را تضعیف می‌کند.

افزایش تعداد اعضای اتحادیه اروپا، پیروزی اوکراین و امنیت اروپا، به‌طور جدایی‌ناپذیری در هم ‌تنیده شده‌‌اند. این تهاجم روسیه به اوکراین بود که افزایش تعداد اعضای اتحادیه را به اولویت برنامه‌های اروپا تبدیل کرد. عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا و همچنین عضویت گرجستان و مولداوی، ضربه بزرگی به برنامه‌های استراتژیک مسکو برای ایجاد اختلاف بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهد بود و پوتین با ترویج پوپولیسم جناح راست و وارد کردن خستگی و درماندگی به اوکراین به دنبال جلوگیری از این امر است. پوتین قصد دارد از طریق افرادی نظیر اوربان، توسعه اتحادیه اروپا را از مسیر خارج کرده و تسلط بلامنازع مسکو بر همسایگی شرقی اروپا را دوباره برقرار کند.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا تهدید روسیه را با درجات مختلفی از شدت درک می‌کنند. با این حال، امنیت اروپا به‌طور فزاینده‌ای مخاطره‌آمیز است زیرا حمایت نظامی از اوکراین ضعف‌های دفاعی اروپا را آشکار کرده است و مشخص شده که اروپا برای سال‌ها نسبت به این موضوع بی‌توجه بوده است. در همین حال، ابزارهای کنترل تسلیحات تقریباً به‌طور فزاینده‌ای فرسوده شده‌اند و عدم اطمینان در مورد نتیجه انتخابات ایالات متحده نیز ممکن است به فرسایش چتر امنیتی ایالات متحده منجر شود. در این شرایط، سرنوشت اوکراین مستقیماً با امنیت اروپا در هم تنیده می‌شود.

بدون حمایت قاطع نظامی و مالی از اوکراین، وعده الحاق اوکراین ممکن است توخالی شده و تأثیر ژئوپلیتیکی‌اش محدود شود. اتحادیه اروپا باید براساس این درک عمل کند که آینده اروپا در گرو موفقیت اوکراین است و امنیت اوکراین مرکز ثقل امنیت اروپا قرار دارد نه در حاشیه‌ آن. این درک شامل توسعه سیاست‌های اتحادیه اروپا برای تقویت و افزایش تولید تسلیحات، ساده‌سازی مکانیسم‌های تدارکات مشترک از طریق تسهیلات برقراری صلح اروپا و تصمیم‌گیری سریع برای حمایت از اوکراین در میدان جنگ و فراتر از آن است.

تجربه بالکان غربی نشان‌دهنده چالش‌های پیش رو است. روش فعلی افزایش تعداد اعضا، - که نیاز به تأیید همه 27 کشور عضو و محقق شدن 33 فصل دارد - دستورالعملی فلج‌کننده است. این روند پیچیده، فرصت‌هایی را برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا فراهم می‌کند تا از این فرآیند برای تسویه‌حساب استفاده کنند و در نتیجه اهداف ژئواستراتژیک توسعه اتحادیه را با یک وتو، از میان ببرند.

راه‌حل ساده این است که تصمیم‌گیری در مورد مفاد قانونی از اتفاق آرا به رأی اکثریت واجد شرایط در شورای اروپا تغییر یابد. اجماع کلی میان کارشناسان وجود دارد که الزام اتفاق آرا برای این تصمیمات فنی باید حذف شود. شورا می‌تواند این تصحیح اداری را بدون تغییر معاهده یا قانون انجام دهد و کشورهای عضو اجازه داشته باشند با کنار گذاشتن کنترل خود بر جنبه‌های فنی، از ضرورت‌های ژئواستراتژیک اتحادیه حمایت کنند. این یک تصمیم مهم خواهد بود و موجب می‌شود که بازیگران سرکشی نظیر مجارستان از ابزار مسدود کردن و منحرف کردن روند تصمیم‌گیری و باج‌گیری از اتحادیه اروپا محروم شوند.

با این حال، این اقدام لازم است اما کافی نیست. از آنجا که مجارستان ابزارهای دیگری برای فلج کردن اتحادیه اروپا دارد، اتحادیه اروپا باید با موضوع کشورهای سرکش مقابله کند. مهم این است که اتحادیه  ابزارهای لازم برای انجام این کار را دارد اما تاکنون از استفاده از آنها خودداری کرده است. در نتیجه، مجارستان ویکتور اوربان اکنون به تهدیدی سه‌گانه برای اتحادیه اروپا تبدیل شده است. اول اینکه، اصل حاکمیت قانون در اتحادیه اروپا را به خطر انداخته است. دوم اینکه، تصمیمات در مورد افزایش اعضا را نافرجام می‌کند. و سوم اینکه، اعتبار اتحادیه اروپا در مورد دموکراسی و حاکمیت قانون برای کشورهای مشتاق عضویت را تضعیف می‌کند.

چالش کشورهای سرکش عضو اتحادیه، مدت‌هاست که مورد بی‌توجهی اتحادیه قرار گرفته است. در نتیجه، اتحادیه اروپا اکنون در موقعیتی قرار گرفته که توانایی‌اش برای ایفای نقش به‌عنوان یک بازیگر ژئواستراتژیک به خطر افتاده است. بازگرداندن انسجام به اتحادیه اروپا و تقویت ظرفیت آن برای اقدام کردن، مستلزم محدود کردن ظرفیت کشورهای سرکش برای تخریب توانایی‌ها و ظرفیت اتحادیه است.