بنیان تفتیش عقاید در خلافت عباسی

امویان برای توجیه اعمال‌شان نیازی به فتوای شرعی نداشتند اما عباسیان که رژیم خود را – به‌اعتبار نزدیکی‌شان به نبی– تحت شعار دینی «الرضی من آل محمد» برپا کردند، به توجیه شرعی نیاز داشتند تا روا بدارد که هرکدام از مخالفان‌شان را که خواستند به قتل برسانند و ازهمین‌رو، وظایف دینی‌ای را برای تحکیم سلطه‌شان به وجود آوردند که ازجمله آن‌ها شغل حِسبَه و مُحتسِب بود.

«حِسبَه» در لفظ شرعی به این معناست که یکی از مسلمانان برای دخالت در زندگی دیگران داوطلب شود و این دخالت وقتی رخ دهد که آنها مرتکب گناهی در حق خدا یا نوع بشر شده باشند.

در مورد کسی که مرتکب گناهانی چون قتل، سرقت، قَذف یا زنا می‌شود اتفاق‌نظر هست که مستحق مجازات یا به‌تعبیر فقهی مستحق «حدود» است.

احمد صبحی‌منصور؛ نویسنده این کتاب، محقّق، اسلام‌شناس معاصر، رهبر معنوی قرآنیان در مصر، فعال حقوق بشر و رئیس مرکز جهانی قرآن (IQC) است.

تبارشناسی حِسبَه

نویسنده:

احمد صُبحى‌منصور

مترجم:

عدنان فلاحی

انتشارات: نشرنو