رویافروشی توخالی
طی یک‌سال اخیر تبلیغاتی در شبکه‌های اجتماعی محبوب شده، تحت این عنوان:«با 20 میلیون تومان زیر قیمت، آیفون‌دار شوید». یکی از شرکت‌هایی که با چنین تبلیغات گسترده‌ای به شهرت رسید، شرکت «کوروش کمپانی» است که حالا مشخص‌شده مالک آن، شبانه به کشور امارات گریخته و دفتر این شرکت که در غرب تهران است نیز تخلیه شده و دیگر خبری از کارکنان آن نیست. بسیاری از مردم باتوجه به افزایش قیمت تلفن‌های همراه، وضعیت بد اقتصادی و البته شاید طمع بیش از حد، فریب چنین تبلیغاتی را خوردند و حالا متوجه شدند خبری از تحویل موبایل‌های ارزان‌قیمت نیست. شرکت کوروش کمپانی از ترفندی در شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد که با «بمب‌باران تبلیغاتی» ازسوی سلبریتی‌ها این اعتماد و باور عمومی را ایجاد کرد که سرمایه عظیمی دارد که هم می‌تواند هزینه تبلیغات با حضور افراد مشهور را پرداخت کند، هم اینکه تلفن همراه مشتریان را بدهد. اما این صرفاً یک باور غلط بود که جا انداخته شده بود. دکتر وحید آگاه، استاد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی، در گفتوگو با «هم‌میهن» از منظر حقوقی به این ماجرا نگاه کرده است که آیا سلبریتی‌ها نیز قصوری مرتکب شده‌اند تا چنین شرکتی اصطلاحاً وایرال شود؟ و اینکه مردم چطور می‌توانند به حقوق خود برسند.
ترفند جذاب
طی یکی، دو سال اخیر با فراگیرشدن تبلیغات اینستاگرامی، بسیاری از کسب‌وکارها با حضور فعال در این پلتفرم سعی کردند جذب مخاطب داشته باشند. در پلتفرم اینستاگرام که حالا یک‌سالی است در ایران فیلتر شده، حدود 60 میلیون ایرانی حضور دارند که برای هر برند و شرکتی می‌تواند برگ برنده‌ای محسوب شود؛ اگر بتواند مخاطبان این پلتفرم را راضی کند که از آنها خرید کنند. کوروش کمپانی با وعده‌های بسیار جذاب ازجمله فروش موبایل آیفون با 20 میلیون تومان زیر قیمت، در ابتدا جلب‌توجه کرد. در ادامه با حضور افراد مشهور در این شرکت، مردم تصور کردند شرکتی آمده که طبق گفته خود، کوروش کمپانی بدون واسطه از کشور چین موبایل وارد می‌کند و در اختیار مشتری قرار می‌دهد. در تبلیغات منتشرشده، کوروش کمپانی گفته بود که بعد از پرداخت پول از سوی مشتری، موبایل‌ها بین 45 روز تا 60 روز در اختیار فرد خریدار قرار می‌گیرد. درواقع مشتری با پرداخت 23 میلیون تومان می‌توانست موبایل آیفون خریداری کند و این خبر، رویایی بود که کوروش کمپانی از طریق تبلیغات به مخاطب القاء می‌کرد. البته به‌همین‌صراحت نمی‌توان از واژه‌ی کلاهبرداری برای این شرکت استفاده کرد. وحید آگاه، استاد حقوق دانشگاه علامه دراین‌زمینه از منظر حقوقی بررسی می‌کند: «درمورد قضیه کوروش کمپانی و باتوجه به اطلاعاتی که رسماً مطرح شده، چند نکته را باید درنظر بگیریم. اگر فرض را بر این بگذاریم که کوروش کمپانی یک شرکت ثبت‌شده است که شماره ثبت و شماره ملی دارد و مجوزهای لازم را از نهادهای اقتصادی ذی‌صلاح مثل وزارت صمت و اتحادیه‌های مربوطه را کسب کرده؛ درنتیجه باید دراین‌زمینه تحلیل کنیم. چون گزارش رسمی دراین‌زمینه هم ندیدیم. صرفاً اخباری را دیده‌ایم که دفتر این شرکت تخلیه شده است. به فرض، من یک آگهی منتشر می‌کنم که کالایی را زیر قیمت، سه‌ماه دیگر تحویل می‌دهم. بعد از گذشت سه‌ماه این اتفاق رخ نمی‌دهد و درواقع خلف‌وعده را شاهد هستیم. ضمن اینکه ما از قرارداد فی‌مابین شرکت و کاربرها اطلاعی نداریم. اما اگر کاربر سفارشی داده و سفارش تحویل داده نشده، جرم نیست؛ باید یک شکایتی مطرح شود و دعوای مدنی و حقوقی شکل بگیرد. اما اگر قصد داریم وارد حقوق کیفری شویم، باید بگوییم کلاهبرداری صورت گرفته است. کلاهبرداری یعنی منِ نوعی، یک مانور متقلبانه انجام داده‌ام. درواقع به این معنا که من روی موضوعی تبلیغ کرده‌ام که در توان و صلاحیت‌ام نیست و با فریب افراد، به پول رسیده‌ام. سوالی اینجا مطرح می‌شود. با این توضیح که باید بررسی شود، این شرکت در جوازش چه نکاتی مطرح شده است. به‌طور مثال در جوازش گفته که پول را می‌گیرد و سه‌ماه بعد تحویل می‌دهد یا خیر؟»
سلبریتی‌های گمراه یا همراه؟
یکی از مواردی که طی دو، سه روز اخیر در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده، انتشار سلبریتی‌ها، ورزشکاران و هنرمندانی است که برای شرکت کوروش کمپانی تبلیغ کرده‌اند. درواقع بسیاری از مردم باتوجه به احترام و علاقه‌ای که به افراد مشهور ازجمله فوتبالیست و بازیگر دارند، اعتماد کردند تا چنین موضوعی برای‌شان پیش بیاید. افراد مشهوری که برای شرکت کوروش کمپانی تبلیغ کردند، عبارت‌اند از: محسن افشانی، هادی چوپان، احمد ایراندوست، شاهین صمدپور، علیرضا بیرانوند، فاطمه گودرزی، محسن ابراهیم‌زاده، حسن ریوندی، محمد عمری، نیوشا ضیغمی، سیدجواد هاشمی، بهرنگ علوی، هادی ساعی، حسین کنعانی‌زادگان، الهام پاوه‌نژاد، الهام حمیدی، یوسف تیموری، حمید لولایی و...». بعد از افشای متواری‌شدن مالک اصلی این شرکت، اما برخی سلبریتی‌ها سعی کردند سکوت کنند. برخی دیگر واکنش نشان دادند و عذرخواهی کردند اما یکی از بازیگران به‌اسم افشانی، واکنش عجیبی داشت. افشانی که چندین ماه پیش با انتشار یک پست تبلیغاتی اعلام کرده بود برای حمایت از چند نفر که موبایل آیفون را 20 میلیون زیر قیمت می‌دهند این پست را منتشر کرده و تاسف خورده بود برای افراد حسودی که قصد زدن این شرکت را دارند، حالا با انتشار یک پست دیگر در صفحه اینستاگرامی خود به مردم حمله کرده که مشکلات خودتان است که به وعده فروش موبایل 20 میلیونی اعتماد کرده‌اید. ازسوی‌دیگر اما الهام حمیدی با انتشار یک استوری در صفحه شخصی خود در اینستاگرام، از مردم عذرخواهی کرده و گفته، وقتی این تبلیغ را برای شرکت مذکور رفته، تمام تحقیقات لازم را به عمل آورده و تخلفی را مشاهده نکرده است.
اما آیا سلبریتی‌هایی که چنین تبلیغاتی را منتشر کردند، شریک جرم هستند یا خیر؟ وحید آگاه چنین پاسخ می‌دهد: «درخصوص اینکه برخی سلبریتی‌ها اقدام به تبلیغ دراین‌زمینه کردند، باید به چند نکته توجه کنیم. برخی افراد ممکن است در یک ویدئو بگویند ما این شرکت را می‌شناسیم و از مردم بخواهند خرید کنند. وجه دیگر این است که یک هنرمند به شرکتی رفته و از آن عکسی گرفته و رفته است. این دو، صورت مختلفی دارد. نکته بعد این است که اگر تمام مجوزهای قانونی از سوی شرکت وجود داشته باشد، اگر بعدها این شرکت مذکور به تعهداتش عمل نکند، از دید بنده مسئولیتی با هنرمندی که تبلیغ کرده، نیست؛ مگر اینکه بگوییم آن شرکت مجوز و صلاحیت قانونی نداشته است. در این مورد به‌خصوص، هنرمند باید تحقیق می‌کرده است.»
وضعیت فعلی پرونده
بعد از انتشار اخباری مبنی بر تعطیلی شرکت کوروش کمپانی و بسته‌شدن آن، اخباری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که مالک این شرکت در یکی از هتل‌های کشور امارات در حال‌خوش گذرانی است. بسیاری نگران شدند که چطور می‌توانند به پول خود برسند. رئیس پلیس امنیت اقتصادی فراجا در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به اینکه متهم اصلی این پرونده قبل از تشکیل پرونده متواری شده است، عنوان کرد: «با اقدامات صورت‌گرفته، یکی از اعضای اصلی این شرکت بازداشت و دو نفر دیگر، تحت تعقیب هستند و با هماهنگی دستگاه قضایی تمام اموال متهم اصلی پرونده توقیف شد.»
