اپوزیسیون یا سازشگر؟

عادل فردوسی‌پور چرا حذف شد؟ این سوالی است که طی چهار سال اخیر بارها و بارها از مسئولین سیاسی و غیرسیاسی کشور پرسیده شده که چرا عادل به‌یکباره کنار رفت و برنامه نود تعطیل شد. مجری‌ای که یکی از پربیننده‌ترین برنامه‌های تاریخ صداوسیما را در اختیار داشت و حالا خبری از آن برنامه و دوشنبه‌های جنجالی نیست. تعطیلی برنامه نود که قطعاً رخ داده و نمی‌توان تاریخ را تحریف کرد اما به‌واقع عادل فردوسی‌پور هم حذف شد؟ واژه‌ی «حذف» معنای مشخصی دارد و نمی‌توان تفسیر مختلفی از این کلمه داشت. بررسی این ادعا نیازمند تحلیل برنامه‌هایی است که عادل فردوسی‌پور طی 4 سال اخیر ساخته یا در آن برنامه‌ها نقش پررنگی داشته است؛ برنامه‌هایی که نیازمند اخذ مجوزهایی از سوی نهادهای ذی‌صلاح است.

دو روایت متناقض

طی سالیان اخیر روایت‌های مختلفی از کنار گذاشته شدن برنامه نود از سوی مسئولان اعلام شده اما روایت آخر از این جهت حائز اهمیت است که از سوی اصلی‌ترین حامی فردوسی‌پور طی 17 سال حضور نود در شبکه سه مطرح شده است. اصغر پورمحمدی که سال‌ها ریاست شبکه سوم سیما را برعهده داشت، دلایل مختلفی را بیان می‌کند که به‌مرور باعث شد برنامه نود به‌کل تعطیل شود.  پورمحمدی اشتباه اصلی فردوسی‌پور را سیاسی‌کردن برنامه‌ی نود می‌داند و معتقد است، این گزارشگر محبوب فوتبال در برنامه‌ی نود از دایره‌ی انصاف خارج می‌شد. پورمحمدی که با برنامه‌ی اینترنتی قاف گفت‌وگویش منتشرشده می‌گوید، فردوسی‌پور سر مسائل بی‌مورد 45 دقیقه آنتن را می‌گرفت، اما ساعت یک بامداد، مکالمه تلفنی با علی کفاشیان که رئیس فدراسیون بود را به‌بهانه کمبود وقت، قطع می‌کرد یا در شب ولادت حضرت زهرا، برای درگذشت ناصر حجازی لباس مشکی پوشید. موضوع اصلی و البته پرحاشیه مصاحبه پورمحمدی درخصوص تلاش ضرغامی برای تعطیلی نود بود:«در دوره‌ی ضرغامی چند بار آقای ضرغامی خیز برداشت که برنامه‌ی نود تعطیل شود و به ما می‌گفت، یک فیلم سینمایی برای پخش آماده کنید، امشب نود نداریم؛ برای اینکه فردوسی‌پور را در چارچوب بیاورند. اما دو، سه ساعت مانده به برنامه، نظرش عوض می‌شد و می‌گفت، نود را پخش کنید.» ادعای پورمحمدی در حالی مطرح می‌شود که طبق ادعای رئیس اسبق شبکه سه سیما، عزت‌الله ضرغامی نیز در چند مقطع بدش نمی‌آمد برنامه نود تعطیل شود، بااین‌حال، ضرغامی در تاریخ 30 اردیبهشت‌ماه 1399 گفته بود فردوسی‌پور برای سازمان صداوسیما زحمات بسیاری کشیده و باید تعامل بیشتری نسبت به او از سوی مسئولان رخ می‌داد. عزت‌الله ضرغامی، رئیس سابق صداوسیما در برنامه باغ رمضان سال 1399 چنین گفته بود: «عادل فردوسی‌پور خدمات زیادی به صداوسیما کرده است. عادل پیشنهادهای ده‌ها میلیونی را به‌خاطر صداوسیما رد کرد. در ۱۰ سالی که با عادل کار کردم، او را بسیار موفق می‌دانم. باید از تصمیم‌گیران بپرسید که چرا کارش را در شبکه ۳ ادامه نداد. عادل هیچگاه پرستیژ دانشگاهی‌اش را زیر سوال نبرد. اما بااین‌حال بنده از پشت پرده‌های تعطیلی برنامه نود، خیلی خبر ندارم.»

تصمیم فردی یا سازمانی؟

عموم مردم چنین برداشت کرده‌اند که با ورود محمدعلی فروغی به سازمان صداوسیما، کل‌کل‌ها با فردوسی‌پور و اختلاف عقیده این دو نفر درنهایت منجر به پایان برنامه نود شد؛ موضوعی که پورمحمدی به‌عنوان حامی همیشگی عادل به‌نوعی آن را رد می‌کند: «یک‌سال پس از مدیریت آقای سرافراز، او هم تصمیم گرفت که برنامه را تعطیل کند اما به عمر مدیریت‌اش در سازمان، کفاف نداد. در دوره‌ی آقای علی‌عسگری هم صداوسیما از عملکرد فردوسی‌پور راضی نبود. در دوره‌ی مدیریت فروغی در شبکه‌ی سه بین فردوسی‌پور و او اختلافات و دعواها بالا گرفت و منجر به این شد که فروغی، برنامه را تعطیل کند و این تصمیم، تصمیم سازمان صداوسیما بود.» موضوعی که مشخص است اینکه، رؤسای ادوار مختلف شبکه سه در تلاش بودند تا عادل فردوسی‌پور حداقل مسیر برنامه نود  ـ که صرفاً مجوز ورزشی بوده ـ را حفظ کند.

مصاحبه‌های دردسرساز

در سال 1394 عادل فردوسی‌پور مصاحبه‌ای را با جواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت حسن روحانی، انجام داد که مجوز پخش نگرفت. مسئولان سازمان صداوسیما اعلام کردند، با توجه به اینکه محتوای این مصاحبه با فعالیت برنامه نود مطابقت ندارد، مجوزی نیز دراین‌باره صادر نخواهد شد. شایعات دیگر که البته قوی‌تر از تحلیل نخست است، می‌گوید عادل فردوسی‌پور بدون اطلاع از مسئولان شبکه و سازمان، مصاحبه با ظریف را هماهنگ و ترتیب داده است؛ همانطور که برخی از مصاحبه‌های تلفنی عادل، بدون هماهنگی روی آنتن می‌رفت و درواقع مسئولان پخش در عمل انجام‌شده قرار می‌گرفتند. عادل فردوسی‌پور بارها تاکید کرد، مصاحبه با ظریف صرفاً ورزشی است اما درنهایت مجوز این مصاحبه صادر نشد. یکی دیگر از انتقاداتی که مسئولان سازمان صداوسیما به رویکرد برنامه نود داشتند، آیتمی است که نسبت به سقوط ساختمان پلاسکوی تهران از برنامه نود پخش شد. مسئولان سازمان معتقد بودند برنامه ورزشی نباید نسبت به سایر مسائل جامعه واکنش نشان دهد؛ چراکه این اتفاق تلخ در سایر برنامه‌های تخصصی تلویزیون مورد بررسی قرار گرفته و عادل نباید به آن ورود می‌کرد، همانطور که نسبت به زمانی که برنامه نود به زلزله کرمانشاه اختصاص داد نیز اختلاف‌نظرهایی بین تهیه‌کننده نود و  مسئولان تلویزیون وجود داشت.

واقعاً عادل حذف شده؟

بعد از تعطیلی برنامه نود بارها با این جمله روبه‌رو شدیم که فردوسی‌پور حذف شده است، به‌همین‌دلیل میزان فعالیت عادل فردوسی‌پور با تلویزیون و سازمان صداوسیما، همچنین پلتفرم‌ها را طی چهار گذشته، بررسی می‌کنیم. عادل فردوسی‌‌پور در چندسال اخیر پس از حذف ۹۰؛ برنامه فوتبال ۱۲۰ را در مقام تهیه‌کننده و برنامه تامینی مجله لیگ قهرمانان اروپا را در مقام تهیه‌‌کننده و صداپیشه، روی آنتن تلویزیون داشت که بعد از سال‌ها فوتبال 120 با تهیه‌کنندگی عادل فردوسی‌پور دچار تغییراتی شد تا تیمی جدید این برنامه را در شبکه ورزش روی آنتن ببرد. در ادامه همکاری‌‌های عادل فردوسی‌‌پور با پلتفرم فیلیمو در زمینه دوبله، برنامه تلویزیونی مجله لیگ قهرمانان اروپا که پیشتر با صدای او روی آنتن شبکه ورزش سیما می‌رفت، در فصل جدید مسابقات فوتبال در فیلیمو منتشر شد. درواقع عادل بیش از یک سال است که با شبکه نمایش خانگی همکاری می‌کند و اتفاقاً این برنامه از پرمخاطب‌های بخش ورزشی است. گفتنی است علاوه بر مجله لیگ قهرمانان اروپا، مستندهای دیگری نیز در این پلتفرم با صداپیشگی عادل پخش شده است. طبعاً اگر عادل ممنوع از کار بود، نمی‌توانست در این پلتفرم‌ها فعالیتی داشته باشد. همچنین حالا عادل فعالیت بیشتری را در پلتفرم فوتبال 360 و سایت این برنامه دارد. او در سایت فوتبال 360 با دعوت از مهمانان مشهوری چون رامین رضاییان، کریم باقری و جواد نکونام در کنار اجرای پژمان جمشیدی، حسابی در شبکه‌های اجتماعی توانسته به موفقیت برسد. با توجه به محدودیت‌های کمتر در پلتفرم‌ها، فردوسی‌پور با دست بازتر نسبت به تلویزیون با افراد گفت‌وگو می‌کند تا به‌راحتی در شبکه‌های اجتماعی وایرال (فراگیر) شود. هرچند انتقادهای بسیاری به نحوه مصاحبه‌های عادل مطرح است اما در هر صورت میزان فعالیت فردوسی‌پور در چارچوب نهادهای نظارتی که مجوز فعالیت VODها را صادر می‌کنند به‌صورت مستند ارائه شد. حذف برنامه نود قطعاً اتفاق خوشایندی نیست؛ اصولاً حذف رسانه چه در قامت روزنامه، سایت یا در قامت برنامه تلویزیونی، موضوع تلخی است. مخاطبانی که می‌توانستند همچنان افشاگری‌های عادل را درخصوص بسیاری از مسائل زشت فوتبال تماشا کنند، حالا جای خالی این برنامه را حس می‌کنند اما درواقع در کنار حذف و تعطیلی نود، عادل هم حذف شده است؟ واقعیت طور دیگری می‌گوید.