سال بنزین/ بررسی اظهارات رئیس‌جمهور که اعلام کرده‌است : یارانه برق و گاز و سوخت را که ۱۵۰ میلیارد دلار است به خود مردم میدهیم
حذف ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه سوخت و پرداخت نقدی آن به مردم، برنامه‌ای که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در سخنان خود به آن اشاره کرده، در صورت اجرایی شدن به معنی آزاد شدن قیمت بنزین است.
حذف 150 میلیارد دلار یارانه سوخت و پرداخت نقدی آن به مردم، برنامه‌ای که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در سخنان خود به آن اشاره کرده، در صورت اجرایی شدن به معنی آزاد شدن قیمت بنزین است. تعلل در اجرای این برنامه ناشی از نگرانی‌هایی است که در خصوص تبعات اجتماعی این تصمیم وجود دارد ولی کارشناسان اقتصاد تبعات اقتصادی این تصمیم را بسیار عمیق‌تر از آن چیزی که هست تصویر می‌کنند.
زمین‌گیر شدن تولید نتیجه‌ای است که اغلب تحلیلگران، روی آن تاکید می‌کنند. رئیس‌جمهور روز پنجشنبه باز هم از ناترازی‌ها گفته و عنوان کرده با کمک مردم این مشکل را حل خواهد کرد. مسعود پزشکیان باز هم از یارانه‌هایی که دولت می‌دهد گفته و عنوان کرده نباید اجازه دهیم که عده‌ای رانت بگیرند و عده‌ای دیگر چیزی نداشته باشند، در حال حاضر ثروتمندان استفاده بیشتری از یارانه‌های دولت می‌برند.
او میزان یارانه برق و گاز و سوخت را ۱۵۰ میلیارد دلار ذکر کرده و گفته می‌خواهیم کاری کنیم که این یارانه را به خود مردم بدهیم. پزشکیان همچنین از وضعیت چندنرخی بودن قیمت دلار نیز ابراز ناراحتی کرده و گفته: «باید از این وضعیت که یک عده رانت و ارز ۲۸ هزار تومانی می‌گیرند خارج شویم، هر کس ارز ۲۸ هزارتومانی می‌گیرد، رانت می‌گیرد. وقتی قیمت دلار بیرون ۱۰۰ هزارتومان است و اینجا دلار را ۲۸ هزارتومان می‌دهند، یعنی فرد بدون اینکه هیچ کاری انجام دهد ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان کاسب شده است.»
رئیس‌جمهور دریافت‌کننده این ارز را که توسط بانک مرکزی توزیع می‌شود، رانتخوار دانسته و گفته: «فرقی هم نمی‌کند چه کسی باشد، نباید چشم‌بسته، بدون ضابطه و بدون نظارت، منابع ملی را در اختیار کسانی قرار داد که صرفاً از ساختار معیوب اقتصادی سوءاستفاده می‌کنند. مردم باید بتوانند با شفافیت خرید کنند و نظام توزیع منابع باید به شکلی اصلاح شود که عدالت در جامعه محقق گردد.» پزشکیان در پایان نیز تاکید کرده که دولت او درصدد است این رویه را اصلاح کند و قرار است روش‌ها را بررسی کنند تا با کمک و همراهی مردم بتوانند حق و عدالت را در جامعه پیاده کنند.
البته به جز او رئیس مجلس نیز بارها از هدررفت بودجه در انرژی گلایه کرده است. محمدباقر قالیباف گفته بود: «سالانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد دلار در بخش انرژی به دلیل مصرف نادرست هدر می‌رود که کاهش شدت مصرف انرژی و بهینه‌سازی آن می‌تواند به افزایش ثروت کشور کمک کند.»
البته به گفته وحید شقاقی‌شهری از پژوهشگران اقتصادی عددی که سازمان‌های بین‌المللی در مورد یارانه سوخت در اقتصاد ایران اعلام کرده‌اند، حدود ۱۲۷ میلیارد دلار است. عبدالله باباخانی، کارشناس انرژی نیز در کانال تلگرامی خود در این خصوص نوشت: «پرسش اصلی این است که چه کسی اطلاعات غلط و متناقص به مسئولین کشور می‌دهد؟ چه کسانی به دکتر پزشکیان در بخش انرژی، آمار غلط می‌دهند؟ آیا ممکن است که برای پوشش عملکرد ضعیف خودشان در بخش انرژی با دادن آمار فضایی به رئیس‌جمهور و دنبال گذراندن تابستان باشند.
آمار مصرف انرژی در داخل بسیار ساده است: ۱- روزانه 4/2 میلیون بشکه نفت در داخل کشور مصرف می‌کنیم که با ۶۵ دلار، ۵۷ میلیارد دلار می‌شود. ۲- در سال ۲۴۰ میلیارد مترمکعب گاز مصرف می‌کنیم که با قیمت صادراتی ۲۵ سنت، ۶۰ میلیارد دلار می‌شود. در مجموع ۱۱۷ میلیارد دلار انرژی در کشور مصرف می‌شود، چگونه ۱۵۰ میلیارد دلار فقط یارانه پرداخت شده است؟ بیش از نصف این انرژی به‌صورت هدررفت است و ربطی هم به مردم ندارد و مشکل مدیریت انرژی کشور است. آیا این یک دام برای درگیر کردن دکتر پزشکیان با مردم و حذف ایشان نیست؟»
او همچنین در گفت‌وگو با «هم‌میهن» عنوان کرد: «برق، بنزین و گازوئیل فقط هزینه تولید دارند. نمی‌توان یکبار هزینه گاز و فرآورده‌های نیروگاه‌ها را با نرخ بین‌المللی حساب کرد و یکبار هم محصول تولیدی برق و فرآورده را. کل انرژی داخلی شامل هزینه نفت، گاز و هزینه تولید فرآورده و برق است. هرینه فروش داخل کشور هم بسیار بیشتر از هزینه تولید است. آب منبع بخش انرژی محسوب نمی‌شود. رئیس‌جمهور هم این را تاکید کرده‌اند. در حالی که کل یارانه واقعی به مردم ۳۵ میلیارد دلار است، ۵۳ میلیارد دلار فقط هدررفت انرژی داریم. من فکر می‌کنم اگر رئیس‌جمهور قبل از اصلاح مدیریت انرژی به سراغ تغییرات قیمتی بروند، دولت او با مشکل مواجه خواهد شد.»
درهرحال باید دید آیا اصلاح یارانه سوخت در نهایت به بودجه دولت و رفاه مردم کمک خواهد کرد و یا تفاوت ارزی که در این میان وجود دارد دولت و مردم را اسیر باتلاق رانتخواران می‌کند.
در همین راستا و در گفت وگو با وحید شقاقی شهری پژوهشگر اقتصاد و استاد دانشگاه، آلبرت بغزیان کارشناس اقتصادی و سعید ساویز کارشناس انرژی به بررسی بیشتر این موضوع پرداختیم.
