مسیر یکطرفه

یک‌روز پیش از شروع مسابقات لیگ‌برتر ایران در فصل بیست‌ودوم، اقدام مشترک پرسپولیس و استقلال برای در اختیار گرفتن حق‌پخش تلویزیونی جنجال زیادی به‌پا کرد. البته سرخابی‌‌ها سعی کردند در قیاس با گذشته کمی نرم‌‌تر اعتراض خود را بیان کنند و طی درخواستی از پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما خواستند جلوی بازپخش مسابقاتشان در برنامه‌‌های ورزشی مثل فوتبال برتر، شب‌های فوتبالی، ورزشگاه و... گرفته شود و پخش‌زنده فوتبال داخلی از سایت تلوبیون و دیگر سایت‌‌های زیرنظر صداوسیما نیز متوقف شود. قیاس درآمدزایی باشگاه‌‌های آسیایی و اروپایی از حق‌پخش تلویزیونی با باشگاه‌‌های ایرانی و اینکه در آینده قرار است چه اتفاقی رخ دهد موضوعی است که در این گزارش بررسی شده است.

ما خودمان حق صداوسیما را می‌‌دهیم

تیم استقلال در اولین بازی خود در لیگ برتر در ورزشگاه‌‌ آزادی، میزبان سپاهان بود. اصلی‌‌ترین حاشیه این مسابقه، عمل کردن باشگاه استقلال به وعده‌‌ای بود که به مخاطبان داده بود. باشگاه استقلال با استفاده از امتیاز میزبانی خود، اجازه ورود دوربین‌‌های برنامه‌‌های ضبطی صداوسیما را به ورزشگاه نداد، همچنین مدیررسانه‌‌ای باشگاه از خبرنگاران خواست ویدیویی از همه بخش‌‌های بازی و حتی کنفرانس خبری تهیه نکنند تا این شروع یک جنگ رسمی با صداوسیما باشد. همچنین باشگاه پرسپولیس پشت‌‌بند همین داستان وارد ماجرا شد و بیانیه‌‌ای صادر کرد تا بگوید، می‌‌خواهد با تعامل این موضوع را که حق باشگاه‌‌هاست برطرف کند. در بخشی از بیانیه باشگاه پرسپولیس آمده که: «ما برای کسب حق‌پخش تلویزیونی همراه سایر باشگاه‌‌ها و باشگاه استقلال به‌دنبال تلاش برای تعامل سازنده و ارائه راه‌حل‌‌های مسئولانه هستیم و معتقدیم، باید مشکلات را در کنار یکدیگر، در چارچوب قوانین کشور، به‌صورت منطقی و با رعایت احترام متقابل حل کنیم». حسین خبیری، عضو هیات‌مدیره باشگاه پرسپولیس در گفت‌وگو با «هم‌‌میهن» در جواب این پرسش که درنهایت خواسته شما چیست، گفت: «مطالبه‌‌ای که از صداوسیما داریم این است که حق‌پخش تلویزیونی برای تمام باشگاه‌‌ها به‌صورت حقیقی و واقعی پرداخت شود. حق‌پخش تلویزیونی باید در اختیار ما باشد و بعد خودمان تصمیم بگیریم با چه مبلغی آن را به رسانه‌‌های تصویری بفروشیم. اینطور نمی‌‌شود که به‌صورت کاملا غیرشفاف هرسال اعلام کنند انقدرمیلیون‌تومان بدهی شما را از پول حق پخش پرداخت می‌‌کنیم! مساله حق پخش تلویزیونی دقیقا مانند تبلیغات‌محیطی است که سال‌‌ها مبلغ ناچیزی به‌صورت کاملا غیرشفاف به باشگاه‌‌ها می‌‌رسید که اصلا قابل‌قیاس با لیگ‌‌های آسیایی نبود، اما درنهایت تبلیغات‌محیطی را به باشگاه‌‌ها سپردند و شما دیدید ما تصمیم گرفتیم از درآمدزایی حاصل از تبلیغات‌محیطی حق سازمان لیگ را بدهیم».

252میلیارد تومان عایدی صداوسیما برای هر بازی

موضوع مهمی که نباید به‌سادگی از آن عبور کرد، این است که طبق گفته سایت صداوسیما در بخش تبلیغات، به‌صورت شفاف اعلام‌شده تبلیغات در شبکه‌سه برای زمان‌‌های اوج و پربیننده مثل فوتبال، ثانیه‌‌ای 280میلیون تومان محاسبه می‌‌شود. با احتساب 10دقیقه آگهی پیش‌از‌ شروع برنامه فوتبال‌برتر، 10دقیقه آگهی زیرنویس حین پخش فوتبال و 10دقیقه پیام‌بازرگانی بین دونیمه، درمجموع فقط برای یک مسابقه فوتبال 30دقیقه پیام‌بازرگانی پخش می‌‌شود که رقمی معادل 252میلیارد تومان صداوسیما برای پخش یک‌مسابقه 90دقیقه‌‌ای درآمدزایی می‌‌کند. حالا همین محاسبه را برای 30هفته برآورد کنید تا متوجه شوید درآمد صداوسیما فقط برای یک فوتبال با 30مسابقه حدود 15هزارمیلیارد تومان می‌‌شود. حسین خبیری درخصوص اینکه بحث حق‌پخش تلویزیونی یک موضوع فراملی است که نهادهای زیادی درمورد آن نظر می‌‌دهند و شاید باشگاه‌‌ها برای رسیدن به حقشان فعلا نباید امیدوار باشند، گفت: «بحث حق‌پخش، مساله پیچیده‌‌ای است. البته صداوسیما هم برای پخش مسابقات تجهیزات می‌‌آورد و طبعا انتظاراتی دارد، اما صحبت ما این است که حق‌باشگاه‌‌ها باید به‌صورت عادلانه پرداخت شود. در مجلس باید لایحه‌‌ای تصویب شود. از این ردیف بودجه باید پخش مسابقات را تخصیص دهیم.» قابل ذکر است که بعد از چهاردهه سرانجام 10درصد سهام باشگاه‌‌ها وارد بورس شد و حالا بخشی از مردم سهامدار این دوباشگاه هستند و مساله حق‌پخش تلویزیونی طبق گفته عضو هیات‌مدیره باشگاه پرسپولیس موضوعی است که اگر به‌درستی پرداخت نشود «حق‌الناس» محسوب می‌‌شود: «درخواست ما این است که وقتی حق‌پخش تلویزیونی به‌صورت کامل به باشگاه‌‌ها داده شود، این ما هستیم که حق صداوسیما را طبق یک قرارداد مرسوم و عادلانه از سهم خودمان پرداخت می‌‌کنیم. نکته مهم این است که الان سرخابی‌‌ها وارد بورس شده‌اند و مردم سهامدار این دوباشگاه هستند و بسیاری نیز به‌دلیل سرمایه‌گذاری، سهم خریدند و توقع دارند باشگاه از تمام ابزارهای درآمدزایی استفاده کند. اگر حق‌پخش به باشگاه‌‌ها داده نشود، حق‌الناس است چون مردم الان سهیم هستند.» محمدرضا احمدی، گزارشگر بازی استقلال و سپاهان نیز حین گزارش اعلام کرد که صداوسیما حق باشگاه‌‌ها را پرداخت کرده. خبیری در همین باره گفت: «آقای محمدرضا احمدی حرفشان غیرکارشناسی بود و خودشان می‌‌دانند ارزش بازرگانی بیش از این‌‌هاست و این انحصار باید شکسته شود.» باتوجه به اینکه اختلاف عددی صداوسیما و باشگاه‌‌ها بسیار زیاد است، حسین خبیری پیش‌بینی می‌‌کند که درنهایت باشگاه‌‌ها پیروز خواهند شد: «100درصد این تصمیم به سود باشگاه‌‌ها می‌‌چرخد چون بخواهیم یا نخواهیم در بحث حرفه‌‌ای‌سازی باید این حق را به باشگاه‌‌ها بدهند. ‌‌ای‌اف‌سی(کنفدراسیون فوتبال آسیا) مدارک حق‌پخش تلویزیونی را که به باشگاه‌‌ها داده شده طلب می‌‌کند و مورد بررسی قرار می‌‌دهد. در کشور خودمان باید کارگروهی تشکیل شود تا خیلی زود به نتیجه برسد.»

حق باشگاه‌‌های ایرانی: «150میلیون دلار»

بعد از چالش جدی میان تیم‌‌های لیگ برتری و صداوسیما، فدراسیون فوتبال پنج‌نفر از مدیران فوتبالی را به‌عنوان کارگروهی معرفی کرد تا به یک تفاهم مشترک برسند. مصطفی آجورلو، عباس الیاسی، رضا درویش، محمدرضا ساکت، حمیدرضا گرشاسبی، ایزد سیف‌الله‌پور و صادق درودگر به‌عنوان اعضای کارگروه حق‌پخش تلویزیونی فوتبال انتخاب و معرفی شدند. ماجرا از این قرار است که این کارگروه باید راهکاری را بیاندیشند تا باشگاه‌‌ها بتوانند با صداوسیما به توافقی مشترک برسند. صادق درودگر، یکی از اعضای کارگروه پنج‌نفره در گفت‌وگو با «هم‌‌میهن» پیرامون اینکه اگر صداوسیما زیربار چنین ارقامی نرود، راهکار کارگروه پنج‌نفره چه خواهد بود، گفت: «باید کاری کنیم که با رعایت قانون، این مشکل حل شود و قطعا پیگیری‌‌های جدی خواهیم داشت و دوشنبه هفته بعد طی یک‌ جلسه، راه‌حل‌‌هایی را که اعضای محترم پیشنهاد می‌‌کنند به‌رای می‌‌گذاریم و براساس آن رای، اجرا خواهیم کرد.» با بررسی کوتاهی از حق باشگاه‌‌ها در لیگ‌‌های مختلف آسیایی و اروپایی متوجه خواهیم شد که درصد اعلام‌شده از سوی سازمان صداوسیما برای باشگاه‌‌های ایرانی، رقم بسیار ناچیزی است. مبلغ هفت‌میلیارد تومان از حق‌پخش تلویزیونی به‌حساب وزارت‌ورزش واریز شد تا بین 52 فدراسیون زیرمجموعه تقسیم شود. درحالی‌که به‌طور مثال، هر 16تیم عربستانی در لیگ‌برتر از حق‌پخش تلویزیونی پنج‌میلیون دلار می‌‌گیرد. با حق‌پخش تلویزیونی لالیگا اسپانیا که مبلغ 700میلیون دلار را به‌صورت مساوی بین 20تیم لالیگای اسپانیا تقسیم می‌‌کند، کاری نداریم، اما می‌‌توانیم لیگ ایران را با لیگ‌‌های تیم‌‌های آسیایی قیاس کنیم. باشگاه‌‌های ژاپنی برای حق‌پخش تلویزیونی مبلغی حدود 200میلیون دلار قرارداد بستند که بین تیم‌‌های لیگ‌برتر این کشور تقسیم می‌‌شود. صادق درودگر می‌‌گوید، طبق گفته کنفدراسیون فوتبال آسیا، باشگاه‌‌های ایرانی باید مجموعا 150میلیون دلار بابت حق‌پخش تلویزیونی بگیرند که البته این رقم بین 16تیم تقسیم خواهد شد که اگر همین امر هم محقق شود، یک‌چهارم مبلغی است که صداوسیما فقط از یک تیم بابت 30مسابقه کسب می‌‌کند: «ما دنبال تعامل با صداوسیما هستیم و اگر یکدیگر را درک کنیم، می‌‌توانیم با هم‌‌افزایی چنین مشکلی را حل کنیم. چون چیزی که صداوسیما سال گذشته پرداخت کرد، واقعا اسمش حق‌پخش تلویزیونی نبوده و خودشان هم این را می‌‌دانند».