پرتاب خیام

سرانجام روز گذشته، خیام، اولین ماهواره سنگین ایران با وزن 600 کیلوگرم توسط موشک ماهواره‌‌بر سایوز از پایگاه بایکنور قزاقستان در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت. پس از امضای توافق‌‌نامه برجام در سال 96 وزارت ارتباطات به همراه سازمان فضایی ایران پروژه ساخت یک ماهواره ارتباطی - سنجشی دقیق را در دستور کار قرار دادند و با سه کشور که دارای فناوری ساخت و پرتاب ماهواره بودند وارد مذاکره شدند. در نهایت قراردادی با چند شرکت روس به امضا رسید و در ماه‌‌های آخر سال 96 پروژه ساخت ماهواره خیام آغاز و موعد تحویل آن ابتدای سال 1400 معین شد. اما رسانه‌‌های منتسب به دولت سیزدهم داستان جدیدی از ساخت و پرتاب ماهواره ارائه کردند، آنقدر که آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات دولت‌های یازدهم و دوازدهم که مسئول مستقیم در زمان امضای قرارداد ساخت بود، واکنش نشان داد. جهرمی در کانال تلگرامی خود با انتشار خبر ایرنا با تیتر «پروژه بر زمین مانده که دولت سیزدهم آن را احیا نمود» حکایت دزدی شعر و شاعر را آورده است و این گزارش ایرنا را مصداق همین ضرب‌المثل دانسته و در انتها پرتاب این ماهواره را به تمام افرادی که در دولت‌های یازدهم؛ دوازدهم و سیزدهم در این پروژه مشارکت داشته‌اند تبریک گفته است. پس از سفارش ماهواره خیام به شرکت‌‌های روسی، کار ساخت ایستگاه‌‌های زمینی در کشور نیز آغاز شد. همزمان برنامه‌‌ی بومی توسعه‌‌ی ماهواره‌‌های غیرنظامی توسط سازمان فضایی ایران و وزارت دفاع در قالب تولید ۶ ماهواره و دو مدل ماهواره‌‌‌بر سیمرغ و ذوالجناح آغاز شد و سپاه پاسداران نیز روی ماهواره‌بر کلاس نور شروع به کار کرد. طی این سال‌ها چندین پرتاب ماهواره سبک از پایگاه فضایی امام خمینی صورت گرفته که بنا بر برخی آمارها 5 مورد آن شکست خورده است. از سوی دیگر گمانه‌زنی‌هایی در مورد شکل استفاده از این ماهواره مطرح است، در حالیکه سازمان فضایی ایران صراحتا اعلام کرده موارد استفاده از این ماهواره برای ارتقای بهره‌وری در حوزه کشاورزی، پایش دقیق منابع آبی کشور، مدیریت مخاطرات طبیعی، پایش تغییرات کاربری، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و مقابله با جنگل‌خواری، پایش مخاطرات زیست محیطی، پایش معادن و اکتشافات معدنی و پایش مرزهای کشور خواهد بود اما برخی از رسانه‌‌ها به استفاده نظامی برای روسیه در جنگ اوکراین اشاره کرده‌اند. سازمان فضایی در پاسخ به این گمانه‌زنی‌‌ها اعلام کرده که مالکیت این ماهواره صرفا برای ایران است و ایستگاه‌‌های دریافت اطلاعات در کشور خودمان مستقر است، چنان‌که اولین ارتباط نیز در ساعت ۱۱ و ۵۲ دقیقه سه‌‌شنبه ۱۸ مرداد در ایستگاه ماهدشت برقرار شد. همچنین این سازمان اعلام کرده که ارسال و دریافت اطلاعات بر اساس الگوریتم رمزنگاری شده توسط کارشناسان داخلی صورت گرفته و هیچ کشوری نمی‌‌تواند از آن استفاده کند. ضمن آنکه به زودی ایران تبدیل به یک کشور صادرکننده این صنعت خواهد شد. علیرضا نعیمی مدیرکل بهره‌‌برداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران در خصوص نحوه ارسال اطلاعات و ارتباط‌گیری با ماهواره خیام گفت: ارتباط با ماهواره خیام چهار بار در شبانه‌‌روز خواهد بود، دو بار در روز و در حوالی ساعات۱۰ تا ۱۳ و دو بار هم در شبانگاه در ساعات ۲۲ تا یک بامداد که در این ارتباطات هم می‌‌توانیم ارسال داده داشته باشیم و هم دریافت داده. او ادامه داد: در حال حاضر داده‌‌های ارسال شده از این ماهواره، تصویر نیست؛ چراکه ماهواره خیام هنوز عملیاتی نشده و نیاز به اعمال تنظیمات دارد که این پروسه در مدت چهار ماه انجام می‌‌شود. مدیرکل بهره‌‌برداری و عملیات فضایی سازمان فضایی ایران اعلام کرد هنوز زود است که به طور کامل اعلام کنیم موفقیت‌آمیز بوده، ولی پرتاب این ماهواره با موفقیت همراه بوده و در مدار قرار گرفته است. صنعت هوافضا یکی از صنایع حساس و با اولویت بالا برای ایران بوده به طوری‌که علاوه بر سازمان فضایی، وزارت دفاع و سپاه پاسداران نیز فعالیت‌‌های زیادی در این حوزه دارند.