نرخ سود بین‌بانکی کاهش یافت

علی سرزعیم/ اقتصاددان: دولت دیگر توان مهار تورم را نخواهد داشت

علی بخشنده/ کارشناس بورس: الزاما بازار بورس صعودی نخواهد شد

نشست هفته گذشته رئیس بانک مرکزی با رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره کنترل نرخ بهره بین بانکی به نفع بورس تمام شد. بورسی‌ها در این جدال موفق شدند که با اعمال دخالت دولت در شاخص نرخ سود بانکی، خواسته‌هایشان را برکرسی بنشانند. در حال حاضر روند کاهشی این نرخ آغاز و به 13/21 درصد رسیده است. دستاورد این تصمیم به گفته علی سرزعیم اقتصاددان، «عدم مهار دولت در موضوع تورم خواهد بود؛ تورمی که نرخ آن بیش از 50‌درصد پیش بینی می‌شود.» رکوردشکنی نرخ سود بین بانکی در دو ماه اخیر و افزایش آن به 31/21 درصد با نزولی شدن مجدد بازار سرمایه همراه شده بود بازاری که به دلیل دخالت‌های دولت از سال 1398 تاکنون شاخص آن دیگر توسط عرضه و تقاضا تعیین نمی‌شود. حال بسیاری از سهامداران که شیرینی سودهای کلان را با شاخص بیش از دو میلیون واحد را یکبار تجربه کرده‌اند، به دنبال آن هستند تا شاخصی که با حمایت دولت به واسطه فشارهای مجلس از مرز یک میلیون واحد به کانال یک میلیون و 5000 هزار واحدی رسیده بود و این روزها مجددا روند کاهشی یافته است به هر نحوی نگه دارند. شاخصی که در برابر افزایش نرخ دلار مقاومت کرد و صعودی نشد. سراب دستیابی به سودهای کلان در بازار سرمایه همچنان رویایی شیرین است که بسیاری به دنبال آن هستند حتی در شرایطی که اقتصاد کشور در بحرانی‌ترین شرایط ممکن به سر می‌برد. ذی‌نفعان این بازار با تکیه برقدرت رسانه‌ای که در اختیار دارند، موفق شدند نزولی شدن این بازار و خروج سرمایه حقیقی‌ها را در طول چندماه اخیر به افزایش نرخ سود بین بانکی نسبت دهند، این در حالی است که عمده دلیل خروج سرمایه از بازار، بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار است. علی سرزعیم اقتصاددان در این‌باره به هم‌میهن گفت: «دولت یکی از سهامداران این بازار است اما سودی که عده‌ای از ذی‌نفعان از این بازار می‌برند به مراتب بیش از دولت است و این دخالت دولت در تعیین نرخ سود بین بانکی به دلیل رانت عده‌ای خاص است. اما این تصمیم دولت تنها یک خروجی خواهد داشت و آن این است که نه‌تنها تورم کاهش نمی‌یابد بلکه دولت در مهار نرخ تورم نیز ناتوان خواهد بود.»

اشتباه را با اشتباه اصلاح نمی‌کنند

او معتقد است دولت‌ها و حتی دولت سیزدهم با اعمال برخی از سیاست‌های اشتباه بازار سرمایه را از مسیر اصلی منحرف کرده‌اند، حال برای جبران این اشتباه، به جای اصلاح آن، اشتباه دیگری را مرتکب شده است، یعنی دولت می‌تواند از محل افزایش سود بین بانکی، نه‌تنها تورم را مهار کند بلکه برنامه اقتصادی خود را در مسیر درست هدایت کند، اما به دلیل نفع عده‌ای خاص خود را از این امتیاز محروم کرده است. تصمیم دولت درباره کاهش نرخ سود بین بانکی تصمیم غلطی بود. در حال حاضر، سیاست‌گذاری برای کاهش سود بین بانکی به مرحله اجرا رسیده است. عشقی، رئیس سازمان بورس در این باره به ایسنا اعلام کرده بود که روند صعودی نرخ سود بین بانکی متوقف خواهد شد و نرخ این سود به زیر 5/20 درصد می‌رسد. برخی از کارشناسان، براین باورند که افزایش نرخ بهره بین‌بانکی هزینه تامین کسری منابع بانک‌ها را افزایش می‌دهد و بانک‌ها حاضر می‌شوند با نرخ‌های بالاتری به سپرده‌گذارها سود پرداخت کنند تا کسری خود را جبران کنند. این موضوع، جذابیت بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد و تاثیر مهمی در حرکت نقدینگی از بازار سرمایه به بانک‌ها دارد.

با هر خبر خوبی بورس صعود نمی‌کند

علی بخشنده کارشناس بورس با تایید این موضوع به هم‌میهن گفت: «در حال حاضر بانک برای سرمایه‌گذاران جذابیت بیشتری نسبت به بازار سرمایه دارد. خروج سرمایه از بورس به دلیل بی‌اعتمادی مردم به این بازار است و دولت باید بیش از این از بازار سرمایه حمایت کند. در حال حاضر به دلیل برخی عوامل، از جمله جنگ روسیه و اوکراین، بازار سرمایه بازار پرریسکی شده است.» او بر این باور است که «این تصمیم دولت برای کنترل سود بین بانکی خبر خوبی است اما الزاما بازار سرمایه با هر خبر خوب حتی این خبر، صعودی نمی‌شود، اما این بازار به سرعت با شنیدن یک خبر بد، سریعا کاهشی می‌شود. تصویر سهامداران از بازار بورس برای آینده تصویر نامطمئنی است، برای همین سرمایه‌گذاران تصمیم می‌گیرند به جای حضور در این بازار به بازارهای مالی دیگر بروند.» با استناد به تحلیل این کارشناس بازار سرمایه، هرچند نرخ سود بانکی روند نزولی خود را آغاز کرده است، اما این آغاز به معنای این نیست که بازار سرمایه رشد و صعودی شود و این روند ادامه داشته باشد. مسئولان خوب می‌دانند که بازار سرمایه به چه دلایلی با رکود مواجه شده است و تنها دلیل آن نیز نرخ سود بین‌بانکی یا حتی افزایش سود بانکی نیست. در این‌باره عباس حسینی، معاون امور بانکی وزیر اقتصاد نیز اعلام کرده بود که: «سیاستی مبنی برای افزایش نرخ سود بین بانکی وجود ندارد و این نرخ به سرعت تعدیل و منطقی می‌شود.» نکته مهم در این زمینه این است که اقتصاددانان در تحلیل‌های خود نقش افزایش نرخ سود بانکی را در کاهش نرخ تورم موثر می‌دانند. این موضوع و مساله مورد تایید علی سرزعیم نیز است. او می‌گوید: «با این تصمیم دولت انتظار کاهش تورم، انتظار بی‌موردی است و باید نرخ بالای 50درصد را منتظر ماند.» نکته قابل تامل اینجاست که با وجود تلاش دولت برای حمایت از بورس، روز گذشته شاخص بورس سقوط کرد. حال باید منتظر ماند و دید روند کاهش نرخ سود بین بانکی تا چه میزان بر زدودن رکود در بورس موثر خواهد بود. اگرچه آن چیزی که سرمایه‌گذاران برای خروج از بورس تشویق می‌کنند تا در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند، نرخ سود بانکی است که رقم تعیین‌کننده نهایی آن، بانک مرکزی نیست و بانک‌ها متنناسب با نوع سپرده‌گذاری آن را تعیین می‌کنند.