شهر ورشکسته

ناتوانی در تحقق درآمدهای شهر پاشنه آشیل زاکانی خواهد شد؟

گزارش خزانه‌‌داری شورای شهر تهران موید این است که شهردار شهر تهران در تحقق بودجه تهران در چندماه اول سال، با مشکلات متعددی مواجه شده است؛ مشکلاتی که اعضای شورای شهر تهران را نگران کرده، به طوری که آنها نسبت به تحقق درآمدهای شهر امیدوار نیستند. دلیل این نگرانی نیز گزارش خزانه‌‌دار شورای شهر از روند تحقق درآمدهاست. بنا به اظهارنظر حبیب کاشانی، «حدود ۵‌‌هزار و ۴۷۶‌‌میلیارد تومان درآمد در سه‌‌ماهه بهار امسال وصول شده است، در حالی که باید بیش از ۱۲‌‌هزار‌‌میلیارد تومان درآمد وصول می‌‌‌‌‌‌شد.» بر این اساس یعنی تنها 43 درصد از درآمدهای شهر محقق شده است. لایحه و تبصره‌‌های بودجه ۱۴۰۱ شهرداری تهران با رقم ۵۰ هزار و ۳۷۰ میلیارد تومان به اتفاق آراء به تصویب شورای اسلامی شهر تهران رسید. هرچند بنا به اظهارنظر شهردار تهران، «او برای تحقق ۶۰ هزارمیلیاردتومان بودجه در سال‌‌جاری برنامه داشت اما شورا مانع شد.» اگرچه در آن روزها در جلسات داخلی شورا با شهردار، امید به تحقق بودجه 80 هزار میلیاردی مطرح بود! موضوعی که خزانه‌دار شورا به کنایه آن را در صحن شورا افشا کرد و چمران خطاب به وی گفت:«ما به بودجه قانونی خودمان کار داریم.»

مدیریت شهری اصلاح‌‌طلب اراده نداشت

علیرضا زاکانی در روز دفاع از بودجه پیشنهادی خود نیز گذشتگان را به نداشتن اراده در تحقق اهداف شهر متهم کرده و گفته بود: «اگر اراده ما بر تحول شکل گیرد، حتما تحول ایجاد می‌‌شود و تاکنون بزرگترین مشکل در طی این مسیر، اراده بوده، چراکه نه در دولت و نه در شهرداری اراده‌‌ای بر تغییر نبوده است». حالا با گذشت بیش از ۴ ماه از سال جاری، گزارش خزانه‌دار شورای شهر تهران، حکایت دیگری دارد. کسری قابل توجه شهرداری در تحقق بودجه که به گفته مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه شورای پنجم «یک اتفاق تاریخی در شهرداری تهران است و یک زنگ خطر بزرگ برای شورا و شهرداری» .موتور درآمدی شهرداری تهران هنوز روشن نشده و شهرداری از تکلیف ۱۲ هزار و ۵۹۲ میلیارد تومانی تنها ۵ هزار و ۴۷۱ میلیارد تومان منابع در سه‌ماهه نخست سال جاری تامین کرده است و توانسته تنها 5/43 درصد از تکلیف شورا را محقق کند. درآمدی که به گفته بهروز شیخ‌رودی، معاون محاسبات و پایش عملکرد شورای پنجم، بخش مهمی از آن هم از طریق محل عوارض مازاد بر تراکم پایه (مسکونی) محقق شده که به خوبی نشان‌دهنده رونق یافتن عرضه مازاد تراکم و اتکای شهرداری بر منابع ناپایدار و فروش آینده شهر است.

نگرانی از رکورد ساخت و ساز در پایتخت

میثم مظفر عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر ششم درباره چرایی محقق نشدن بودجه شهرداری در چهارماهه نخست سال جاری به هم‌میهن گفت که «تمام توان شهرداری باید محقق کردن بودجه باشد، اما به نظر می‌‌رسد با روند جاری در شهرداری نمی‌‌توان خوش‌بین بود و از فرایند تحقق بودجه نگران هستیم». او می‌‌گوید: «شاهدیم که شهرداری یک مقدار نسبت به تحقق بودجه دچار عقب‌ماندگی است که یکی از دلایل آن به شرایط ساخت و ساز و صدور پروانه بازمی‌‌گردد. وضعیت املاک و ساخت و نوسازی در کل کشور و به ویژه تهران با رکود مواجه شده و صدور پروانه و احداث بنا به شدت کم‌شده و این مشکلی جدی است». بنا به اظهارات این عضو شورای شهر تهران، انتظار ما از شهرداری این بود که بروکراسی طولانی در صدور پروانه را کاهش دهد. شهرداری ادعا می‌‌کند فرایند صدور پروانه را از یک سال به ۶ ماه کاهش داده است که این موضوع باید صحت‌‌سنجی شود و اگر این فرایند ۶ ماهه باشد، رضایت بخش نیست، چراکه انتظار ما این بود شهرداری صدور پروانه را به دو ماه کاهش دهد. این بروکراسی طولانی منابع درآمدی شهرداری را کاهش داده و بر فضای کلی ساخت‌وساز نیز اثرگذار خواهد بود. عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران یکی دیگر از دلایل‌‌عدم تحقق بودجه را ناتوانی شهرداری در استفاده از منابع غیرنقد می‌‌داند و معتقد است شهرداری هنوز جایگاه لازم را در زمینه معاملات ندارد. او می‌‌گوید که «در زمان شهرداری محمدباقر قالیباف، بسیاری از پروژه‌‌های بزرگ از راه غیرنقد انجام می‌‌شد و در یک سال گذشته باید بیش از گذشته درآمد غیرنقد محقق می‌‌شد. البته باید منتظر نیمه دوم سال هم بود چراکه در نیمه دوم سال بخش بیشتر بودجه محقق می‌‌شود»، اما این موضوع، از نگرانی او کم نمی‌‌کند و می‌‌گوید «ما نگرانیم و این نگرانی را با شهردار و معاونانش مطرح کردیم و امیدواریم در نیمه دوم سال برطرف شود.»

حد مورد نظر بودجه محقق نشده

علی‌اصغر قائمی، عضو دیگر شورای شهر تهران با احتیاط بیشتری درباره ‌‌عدم تحقق بودجه شهرداری صحبت می‌‌کند و معتقد است برای قضاوت زود است؛ رفتار بودجه خطی نیست و باید صبر کنیم نیمه اول سال پشت سر گذاشته شود. قائمی در گفت‌وگو با هم‌میهن تاکید دارد که «حد مورد نظر بودجه محقق نشده اما این اتفاق در سنوات قبل هم رخ داده که در ماه‌‌های بعد از آن جبران شده است. البته باید به‌‌عدم رونق ساخت‌وساز نیز اشاره کرد که به شدت در این زمینه اثرگذار است، چراکه بخشی از درآمد شهرداری از محل درآمدهای پایدار است و شهرداری هرچقدر که بتواند به درآمدهای پایدار تکیه کند بهتر است.» او نیز همچون مظفر به محقق نشدن بودجه غیرنقد اشاره دارد و می‌‌گوید که «جدی نگرفتن منابع غیرنقد نکته دیگر در عدم تحقق بودجه است و در صحن شورا هشدارهای لازم به شهرداری داده شده است.» یکی از انتقادهای اعضای شورای شهر پس از آغاز دوره ششم، سقف بالای آخرین بودجه مصوب شورای پنجم بود. شورای ششمی‌ها معتقد بودند شورای پنجمی‌‌ها با این رقم به دنبال این بودند که در نیمه دوم سال 1400 برای شهرداری مشکل ایجاد کنند. البته بودجه پیشنهادی زاکانی برای سال 1401 رقم 60 هزار میلیارد تومان بود که توسط شورا کنترل شد. قائمی در واکنش به اینکه بودجه شهرداری غیرواقع‌بینانه بسته شده می‌‌گوید:«ممکن است بودجه غیرواقعی هم در عدم تحقق بودجه سال جاری دخیل باشد، اما باید برای همه این عوامل صبر کنیم. انتظار داریم که شهرداری تلاش کند و بتواند بودجه را محقق کند.»

هشدار درخصوص افزایش بدهی‌‌های شهرداری

مجید فراهانی، رئیس کمیته بودجه شورای پنجم در گفت‌وگو با هم‌میهن عملکرد بودجه شهرداری در سه‌ماهه سال جاری را بسیار تعجب‌برانگیز می‌‌داند و می‌‌گوید: «از این گزارش جا خوردم! در سه‌ماهه نخست قرار بود 5/12 هزار میلیارد تومان محقق شود که تنها ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان آن محقق شده و ۵۷ درصد انحراف در بودجه رخ داده است. در حالی که ما حتی در اوج کرونا و شرایطی که شهر تهران تعطیل بود، چنین وضعیتی نداشتیم و طبیعی است که با این شرایط تمامی پروژه‌‌های عمرانی شهر بخوابد و شاید به همین دلیل باشد که شاهد عدم ارائه گزارش پروژه‌‌ها باشیم. دیگر گزارش پیشرفت فیزیکی پروژه‌‌ها ارائه نمی‌‌شود و این نشان می‌‌دهد هرچه درآمد کسب می‌کنند، صرف هزینه جاری می‌‌شود و بعید می‌‌دانم با این وضعیت بتوان حقوق و دستمزد را هم پرداخت کرد. به‌علاوه با توجه به اینکه در گزارش بودجه آمده است هیچ پولی برای بدهی‌‌ها پرداخت نکرده‌‌اند، این مساله نیز باعث می‌‌شود بدهی‌‌های شهرداری افزایش پیدا کند. براساس این گزارش وضعیت شهر روز به روز بدتر می‌‌شود و به مرور به ورشکستگی مالی می‌‌رسیم.» فراهانی رقم عدد تحقق بودجه را یک رکورد تاریخی برای شهرداری تهران می‌‌داند و می‌‌گوید: «عدم تحقق ۵۷ درصدی بودجه رکورد عدم تحقق بودجه در همه سال‌‌های شهرداری تهران را شکسته است. در شرایطی که شورای ششم در ماه‌‌های اول دائما می‌‌گفتند شورای پنجم با تصویب بودجه ۱۴۰۰ عملا باعث شد بودجه محقق نشود و آن را کاهش داد، اما الان خودشان این کسری بودجه تاریخی را دارند. باید برای این موضوع فکر اساسی کنند.»

مدیران تازه‌کار، شهرداری را ورشکسته می‌‌کنند

او دلیل این تاریخ‌‌سازی مدیریت شهری دوره ششم را در انتخاب مدیران رده بالای شهرداری می‌‌داند و می‌‌گوید:«وقتی در رأس مجموعه‌‌هایی که باید درآمدزایی کنند، افرادی منصوب شوند که کوچکترین آشنایی با مدیریت شهری ندارند، طبیعی است که آشنایی چندانی با قابلیت‌‌های مدیریت شهری وجود ندارد و باعث ورشکستگی می‌‌شود. در این شرایط اخبار ضدونقیضی هم به گوش می‌‌رسد که اموال شهرداری را می‌‌فروشند تا حقوق کارکنان را بدهند؛ البته صحت آن را نمی‌‌دانم، اما اگر واقعی باشد، جای تاسف است. نباید برای تامین درآمد شهرداری، اقدام خلاف قانون انجام شود، بلکه باید با برگشت به ریل فعالیت‌‌های خود مجددا شهر تهران را به ریل رونق بازگردانند.»