رودخانه مرگ

در فوت 22 هم‌وطن قصور سازمان‏ هواشناسی چه میزان است؟

بارندگی شدید و ایجاد سیلاب در رودخانه رودبال شهرستان استهبان در عصر روز جمعه، جان ۲۲هم‌وطن را گرفت. حادثه‌‌‌‌ای تلخ که در چند سال اخیر بارها تکرار شده است و همچنان قربانی می‌‌گیرد. در واکنش به این اتفاق، معاون اول رئیس‌‌جمهور در تماس تلفنی با استاندار فارس بر ضرورت پیگیری قاطع و سریع به حادثه سیل شهرستان استهبان تاکید کرده است؛ رئیس سازمان بازرسی کل کشور نیز با صدور دستوری، به بازرس کل استان فارس ماموریت داد ضمن حضور در مناطق سیل‌‌‌‌زده استهبان، ابعاد مختلف حادثه و روند امدادرسانی به سیل‌‌زدگان را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد. وزیر کشور نیز برای بررسی بیشتر به این منطقه سفر کرد. این در حالی است که مانند همیشه، این سوال جدی مطرح است که آیا هشدار احتمال وقوع سیل توسط هواشناسی صادر شده بود یا نه؟! در این‌‌باره، مدیرکل هواشناسی فارس صریحا اعلام کرده است که: «هشدار‌‌های لازم به رنگ موسوم به «زرد» مبنی بر وقوع بارش‌‌های رگباری و بالا آمدن سطح آب رودخانه‌‌های فصلی در شهرستان‌‌های شرقی فارس از روز چهارشنبه ۲۹‌‌تیرماه اعلام شده بود.» مسعود حقیقت تاکید دارد که: «این هشدار‌‌ و اطلاعیه برای مناطق جنوب‌‌شرق فارس مانند زرین‌‌دشت، استهبان و نی‌‌ریز و داراب صادر شده بود.»

راستی‌‌آزمایی اظهارات هواشناسی

فرهاد طهماسبی، نماینده مردم نی‌‌ریز در مجلس از ادعای سازمان هواشناسی، انتقاد کرد و گفت: «سازمان هواشناسی هشداری برای وقوع سیل نداده بود. بیش از دو تا سه هزار نفر در محل حادثه حضور داشتند و اگر اطلاع‌‌رسانی‌‌ها توسط دستگاه‌‌ها و مردم انجام نمی‌‌شد، تعداد جان‌باختگان به ۵۰۰‌نفر هم می‌‌رسید.» در راستای تایید این موضوع، یوسف کارگر، فرماندار استهبان نیز اعلام کرد که: «متاسفانه سازمان هواشناسی آن‌طور که باید هشداری برای وقوع سیل نداده بود، یعنی هشدار جدی صادر نشده بود.» بررسی‌‌های صورت‌‌گرفته از سایت هواشناسی موید این امر است که هیچ اطلاعیه‌‌ای با مضمونی که مدیرکل سازمان هواشناسی فارس ادعا کرده است، وجود ندارد و در اطلاعیه شماره 75، تنها کلیتی از هشدارهای زرد برای تمامی استان‌ها منتشر شده است. وزیر کشور نیز درباره انتقادات واردشده به سازمان هواشناسی پس از بازدید از محل وقوع حادثه گفت: «این موضوع باید به صورت دقیق‌‌تر بررسی شود.»

قربانی‌‌های سیل

عصر روز جمعه حوالی ساعت ۱۸:۳۰ در استهبان استان فارس، رودخانه به‌‌دلیل بارش باران در بالادست طغیان می‌‌کند؛ این طغیان موجب شد گردشگران و افرادی که در حریم رودخانه بودند، ناگهان با سیل مواجه شوند. این سیل جان 22نفر را گرفته است؛ افرادی که در حاشیه و بستر رودخانه به تفریح مشغول بودند اما بارش ناگهانی و عدم توجه به فریادهای دیگران در کنار تلاش برای نجات ماشین‌‌های‌‌شان، آنها را راهی خانه ابدی کرد. ادعای سازمان هواشناسی درباره هشدارهای لازم مبنی بر اتراق نکردن در حاشیه رودخانه‌‌ها، موضوعی است که نیاز به بررسی دارد؛ اهمیت این موضوع با توجه به شواهد موجود، موجب شده وزیر کشور در این استان حضور یابد و حتی رئیس سازمان بازرسی کل کشور دستور صریح صادر کند. احمد وحیدی، وزیر کشور پس از بازدید از منطقه سیل‌زده رودبال استهبان، بر سرعت فرآیند رسیدگی به خسارت‌‌های ناشی از سیل و پرداخت حقوق کامل خسارت‌دیدگان تاکید و تصریح کرد: «سامان‌دهی منطقه رودبال در دستورکار وزارت کشور قرار گرفته است که با توجه به حوادث سال‌‌های‌۶۵ و ۸۸ لازم بود از قبل برای این منطقه برنامه‌ریزی اصولی صورت می‌‌گرفت.» وزیر کشور به ستاد بحران استان فارس دستور داد هرچه زودتر ایستگاه هلال‌احمر و اورژانس با امکانات کامل در این منطقه مستقر شوند. با‌این‌حال، توضیحات فرهاد طهماسبی، نماینده مردم نی‌‌ریز در مجلس جای تامل دارد، زیرا او نقش و بی‌‌احتیاطی مردم را که در بستر رودخانه نشسته‌‌ بودند، بسیار پررنگ دانسته است. او به خبرگزاری ایسنا گفته است که: «بخشی از مسیر رودخانه بارندگی نبوده و با توجه به اینکه روز جمعه و تعطیل بوده است، تعدادی از مردم بی‌‌احتیاطی کرده، در بستر رودخانه نشسته بوده و استراحت می‌‌کردند که متاسفانه سیلاب تندی آمد و تعدادی از هم‌وطنان را که فرصت فرار از مسیر سیل را نداشتند، با خود برد.» براساس توضیح این نماینده مردم، رودخانه رودبال جاری و دائمی است و پشت سد رودبال استهبان قرار دارد و بالاتر از سد مسیر رودخانه دائمی است، اما در فصول بارندگی حجم آب زیاد می‌‌شود؛ بستر رودخانه بزرگ است، بعد از آن بستر بزرگ، مسیر مختصری محل عبور آب است؛ باقی بستر رودخانه، خشک بوده و سایه درختان برای استراحت است؛ افراد حادثه‌‌دیده نیز در بستر رودخانه ساکن بودند.

میهمانان عروسی به استقبال مرگ رفتند

محمد عسلی، مدیرمسئول روزنامه «عصر مردم» چاپ شیراز، درباره این رخداد نکات مهمی را به «هم‌‌میهن» اعلام کرد. او می‌‌گوید: «رودخانه تقریبا به یک رودخانه خشک و کم‌‌آب تبدیل شده است و عموما مردم به جریان آب نزدیک می‌‌شوند تا استراحت کنند.» عسلی درباره عمده افرادی که در مسیر رودخانه حضور داشتند، این‌‌گونه توضیح داد: «حدود 60نفر پس از حضور در یک مراسم عروسی، تصمیم‌‌ می‌‌گیرند در مسیر بازگشت در بستر رودخانه رودبال کمی استراحت کنند. تعدادی بالاتر از رودخانه و عده‌‌ای نیز تصمیم می‌‌گیرند با خودروهای‌‌شان کاملا نزدیک رودخانه باشند. کمی بالاتر از محل استراحت این افراد، باران تندی شروع شده و در مدت زمان کوتاهی، تبدیل به سیل می‌‌شود. فردی موتورسوار که آمدن سیل را متوجه شده بوده، به‌‌سرعت به کسانی که در مسیر بودند، اطلاع می‌‌دهد سیل در راه است، اما این هشدار را کسانی که در بستر رودخانه بودند، جدی نمی‌‌گیرند. با نزدیک شدن سیل، این افراد به جای اینکه جانشان را نجات دهند، تلاش می‌‌کنند خودروهای‌‌شان را حرکت دهند اما نتیجه این تصمیم، آن می‌‌شود که همه در ویدیوهای منتشرشده، دیدیم.» او ادامه داد: «این محدوده کوهستانی است و عمدتا باران‌‌های سیل‌‌آسا دارد؛ هرچند در سال اخیر این بارش‌‌ها کمتر شده بود. این حادثه بسیار دلخراش و ناراحت‌‌کننده بود.»

احتمال وقوع سیل دیگر

در چند سال اخیر، سیل‌‌های ویران‌‌گر زیادی در جای‌‌جای کشور رخ داده است؛ سیل‌‌هایی که از آنها به‌‌عنوان قهر طبیعت از انسان به‌‌دلیل تخریب محیط‌‌زیست یاد می‌‌شود. اواخر اسفندماه‌‌۱۳۹۷ و بهار سال‌‌۱۳۹۸، یک‌‌بار دیگر شهرهای گنبدکاووس، گمیشان، بندر ترکمن و آق‌‌قلا که در مسیر رودخانه‌‌های قره‌‌سو و گرگان‌‌رود قرار داشتند، بر اثر وقوع سیل خسارت زیادی دیدند. در کنار شهرهای شرق مازندران و لرستان، سیل در شیراز موجب شد خانواده‌‌های زیادی عزادار شوند؛ حال رودخانه رودبال استهبان خاطرات تلخ این سال‌‌ها را زنده کرد؛ به‌‌خصوص خاطره تلخ سیل کن و سولقان. این حادثه بار اول نبود و قطعا بار آخر نیز نخواهد بود، زیرا دست‌‌درازی به طبیعت موجب از بین رفتن مسیر جریان بارش‌‌ها شده است و حال انسان‌‌ها نتیجه تصمیمات اشتباه و از بین رفتن محیط‌‌زیست را درک و لمس می‌‌کنند. هرچند با تلاش‌‌های صورت‌‌گرفته در کمتر از یک روز، اجساد تمام کسانی که در این حادثه مفقود شده بودند، به‌‌جز یک نفر پیدا و هویت اجساد نیز مشخص شده است اما جست‌‌وجو‌‌ها برای یافتن یک نفر مفقودی‌‌ همچنان ادامه دارد. بنا به‌‌گفته فرماندار استهبان، ۱۵خودرو در آب گرفتار شدند که ۱۲خودرو از زیر آب بیرون کشیده شدند. اما مهرداد شریفی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز با اشاره به احتمال وقوع سیل‌‌های دیگر در این مناطق، از آماده‌‌باش بیمارستان‌‌های استهبان، داراب و نی‌‌ریز تا ۴۸ساعت آینده خبر داد و گفت: «آماده‌‌باش برای شهرستان‌‌های مجاور اعلام شده است و در صورت نیاز، از امکانات شهرستان‌‌های اطراف نیز استفاده می‌‌شود.» با توجه به جان باختن تعدادی از هم‌وطنان در سیل، محمد هادی ایمانیه، استاندار فارس امروز یکشنبه دوم مرداد را در فارس عزای عمومی اعلام کرد.