بیانیه تند تروئیکای اروپایی علیه ایران

سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه‌‌ای مشترک در خصوص مذاکرات هسته‌‌ای از مواضعی که اخیرا ایران در پاسخ به متن پیشنهادی جوزپ بورل اتخاذ کرده انتقاد و اعلام کردند که «موضع ایران با تعهدات قانونی‌‌اش متناقض است و دورنمای احیای برجام را تهدید می‌‌کند». آنطور که در بیانیه آمده است اشاره تروئیکای اروپایی به درخواست ایران در خصوص پایان یافتن تحقیقات آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت اعلام‌نشده ایران مربوط می‌‌شود. در این بیانیه آمده است:«ما دولت‌‌های فرانسه، آلمان و بریتانیا از فروردین سال ۱۴۰۰ (آوریل ۲۰۲۱) در کنار دیگر اعضای توافق و ایالات متحده آمریکا با حسن‌نیت برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با ایران مذاکره کرده‌‌ایم. اوایل ماه اوت و بعد از یک سال و نیم مذاکره، هماهنگ‌‌کننده برجام مجموعه‌‌ای از متن‌‌های نهایی را که اجازه می‌‌داد ایران به اجرای کامل تعهداتش در برجام بازگردد و ایالات متحده به این توافق برگردد، ارائه داد.» در ادامه سه کشور اروپایی اعلام کرده‌‌اند که «در بسته نهایی، هماهنگ‌‌کننده اروپایی تغییرات مضاعفی را ایجاد کرده‌‌ بود که حداکثر انعطاف ممکن را نشان می‌‌داد. اما شوربختانه، ایران انتخاب کرد که این فرصت مهم دیپلماتیک را نپذیرد. به جای آن، ایران به توسعه برنامه هسته‌‌ای خود بسیار فراتر از حد توجیه‌‌پذیر پذیرفتنی ادامه داد. درحالی‌که ما فاصله بسیار کمی با توافق داشتیم، ایران با مسائل غیرمرتبط که به تعهدات الزام‌‌آور قانونی بین‌‌المللی‌‌اش به پیمان منع اشاعه (NPT) و توافق پادمانی انجام شده، با آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی ارتباط داشت و پاسخ ما را داد.» این دقیقا همان نکته‌‌ای است که هم باعث نگرانی ایران است و هم اروپا. ایران معتقد است که تحقیقات آژانس درباره پادمان باید قبل از امضای برجام پایان پذیرد تا غرب نتواند از آن به عنوان بهانه‌‌ای برای اعمال دور جدید تحریم‌‌ها یا تضعیف برجام استفاده کند. اما اروپا و آمریکا معتقدند که این مساله‌‌ای است که ایران و آژانس باید جداگانه آن را حل کنند و آنها نمی‌‌توانند در این خصوص دخالتی برای پایان دادن به ماجرا داشته باشند. در بیانیه تروئیکای اروپایی آمده است:«این مطالبه اخیر، تردیدهای جدی در مورد نیات ایران و تعهدش به نتیجه موفق در مورد برجام ایجاد کرد. موضع ایران با تعهدات قانونی‌‌اش متناقض است و دورنمای احیای برجام را تهدید می‌‌کند. در ماه ژوئن شورای حکام آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی با اکثریت قاطع، قطعنامه‌‌ای را تصویب کرد که از ایران می‌‌خواست گام‌‌های فوری برای پاسخ به سوالات باقی‌مانده آژانس بدهد. سه ماه بعد ایران همانگونه که مدیر کل آژانس در تازه‌‌ترین گزارش‌اش تایید کرده‌‌است، به هیچ‌وجه هیچ گامی [در آن جهت] برنداشته‌‌است. موضع ما شفاف و یکسان باقی می‌‌ماند. ایران باید کامل و با حسن‌نیت با آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. بر عهده ایران است که جواب‌‌های معتبر فنی به سوالات آژانس در مورد محل تمامی مواد هسته‌‌ای در سرزمین‌اش بدهد. برجام به هیچ‌وجه نمی‌‌تواند بار تعهدات قانونی که برای نظام عدم اشاعه جهانی اساسی است را از دوش ایران بردارد.» در پایان این بیانیه نیز تاکید شده است:«با توجه به اینکه ایران نتوانسته‌‌است توافق روی میز را به نتیجه برساند، ما با شرکای بین‌‌المللی‌‌مان مشورت می‌‌کنیم که چگونه با توسعه هسته‌‌ای ایران و عدم همکاری‌‌اش با آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی در خصوص توافق‌‌های پادمانی‌‌اش در پیمان عدم اشاعه، مواجه شویم.»

واکنش ایران

مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین به بیانیه سه کشور اروپایی عضو برجام واکنش نشان داد. محمد مرندی درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، از رفتار کشورهای غربی علیه تهران به شدت انتقاد کرد. شبکه العربی قطر، به نقل از مرندی گزارش داد که ایران، طرفی نبوده است که توافق هسته‌ای را نقض کند و از آن خارج شود. او با بیان اینکه تروئیکای اروپایی، مطیع سیاست‌های کاخ سفید هستند، تصریح کرد: ایران به خوبی می‌داند که بدون یک توافق محکم و پایان بخشیدن به اتهامات بی‌اساس غرب، هر توافقی شکست خواهد خورد. مرندی در پایان خطاب به تروئیکای اروپایی تأکید کرد که برای حصول توافق، باید از خود جرأت نشان دهند. او چندی پیش به العربی گفت: «آمریکا باید به ایران اطمینان دهد که تاریخ گذشته خود را تکرار نخواهد کرد، زیرا این واشنگتن بود که با نقض تعهدات خود، برجام را پاره کرد. بایدن هم سیاست ترامپ را ادامه می‌دهد و ما اجازه نمی‌دهیم گذشته تکرار شود.» مرندی افزود: «صحبت از پاسخ سازنده برای آنها به این معنی است که ما شرایط آنها را بپذیریم و برای ما به معنای توافق متعادل و قوی است.» او همچنین تأکید کرد که اگر دولت آمریکا صادق باشد، می‌توان ظرف دو یا سه روز به توافق رسید.