بسیج تجاری بهجای اتاق بازرگانی؟
روزنامه هممیهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
رئیس سازمان بسیج تجار از برنامه‌‌های جدید و اهداف این تشکیلات در سطح منطقه خبر داد
اظهارات روز یک‌شنبه رئیس سازمان بسیج تجار نشانه‌‌هایی از این مسئله را با خود داشت که این گروه قصد ورود جدی‌‌تر در عرصه اقتصادی کشور و نیز کشورهای منطقه را دارد. این درحالی است که فعالان اقتصادی نسبت به حضور چنین نیروهایی در عرصه اقتصاد، دیدگاه چندان مثبتی ندارند و حتی به اعتقاد محمود نجفی، عضو اتاق بازرگانی ایران، «نمیتوان به فعالیت اینها خوش‌بین بود؛ زیرا نگاه این فعالان بیشتر سیاسی است تا اقتصادی و نمیتوان انتظار داشت که بخش تجارت خارجی ایران نسبت به گذشته رونق چندانی یابد.» پیش از این، بارها شاهد گلایه و انتقاد فعالان بخش خصوصی از مداخلات دولت و نهادهای حکومتی بودیم، اما این گلایه‌‌ها کمتر شنیده شده و برای آنها راهکار خاصی ارائه نشده است. این بخش معتقد است فضای کسب‌‌وکار و فعالیت اقتصادی همواره با موانع متعددی از جمله صدور و ابلاغ بخشنامه‌‌های متعدد در کنار مشکلات تحریم‌‌ها در حال تحدید شدن است؛ هرچند که بر اساس اصل44 قانون اساسی سهم این بخش از فعالیت اقتصادی و تجارت بعد از گذشت چهار دهه باید درصد و حجم بالایی باشد؛ اما درحالحاضر، اقتصاد ایران همچنان دولتی است و در نهایت خصولتی شده است. حال در کنار بخش دولتی و خصولتی، بخش خصوصی با رقیب جدیدی که از آن به عنوان «سازمان بسیج تجاری» یاد می‌شود، مواجه شده است. گروهی که این روزها فعالیت جدی‌تری نسبت به چند سال اخیر در دستورکار خود دارند. از زمان تاسیس این سازمان یعنی سال1395 تاکنون کمتر اثری از آنها نبود، اما این روزها فعالیت آن زیاد شده و حتی رئیس این سازمان، نماینده وزارت صمت در بخش اتاق بازرگانی تهران شده است. در جدیدترین اظهارنظر رئیس سازمان بسیج تجار و فعالان اقتصادی کشور تاکید شده است که «حضور در بازار کشورهای منطقه، یکی از اهداف اصلی بسیج تجار است» و حتی قرار است اولین قدم نیز فعال کردن اتاق بازرگانی سوریه برای توسعه تجارت کشور باشد، زیرا دستیابی به بازار سوریه، دستیابی به بازار اروپا و آفریقا را به دنبال دارد. البته، این تنها اقدام موثر بسیج تجار نیست، زیرا هدف‌گذاری شده تا با پیگیری امور مربوط به تسهیل‌‌گری، موانع مقابل فعالان اقتصادی در داخل کشور نیز رفع شود. در واقع، سازمان بسیج تجار به دنبال ایجاد «مجمع تجار امین» است تا از طریق این تجار و همکاری با کشورهای دوست به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کند. بر اساس اخبار منتشرشده از این سازمان، فعالیت اقتصادی این سازمان گویا، به‌مراتب حتی بیشتر از اتاق بازرگانی ایران و تهران شده یا خواهد شد؛ به‌طوری‌که در آخرین گردهمایی دفاتر بسیج تجار و فعالان اقتصادی سراسر کشور با «حسین سلاح ورزی» نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، روسای اتاقهای بازرگانی استان‌‌ها و سایر مسئولان بسیج تجار و فعالان اقتصادی، پیرامون برنامه‌‌های آینده و سند چشم‌انداز دفاتر بسیج تجار و فعالان اقتصادی در سال۱۴۰۱ مبتنی بر فرمان سال و رفع موانع اقتصادی کشور بحث و گفتوگو شده است.
آغاز فعالیت سازمان بسیج تجار
با استناد به سایت شورای عالی بسیج تجار و فعالان اقتصادی کشور، این شورا در سال۱۳۹۵ بنا به نظر و دستور ویژه ریاست سازمان بسیج اصناف، بازاریان و فعالان اقتصادی کشور، غلامرضا حسن‌‌پور اشکذری و حمایت رئیس سازمان بسیج مستضعفین و با همکاری هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به‌منظور هم‌افزایی زنجیره و زیرمجموعه‌‌های اقتصادی با اعتقاد و اعتماد به جوانان بسیجی فعال، متعهد، انقلابی و متخصص در حوزه اقتصادی و پیشکسوتان این عرصه در راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری در حوزه سیاست‌‌های کلی اقتصاد مقاومتی ایجاد شده است اما اهداف تشکیل این شورا چه بوده است؟ اطاعت و اجرای منویات مقام معظم رهبری در راستای تحقق اصل۴۴ قانون اساسی، کمک، حمایت و در اختیار گذاشتن ظرفیت‌‌های بی‌شمار شجره طیبه بسیج به فعالان اقتصادی کشور، شناسایی جوانان متعهد انقلابی و متخصص ولایی جهت کمک و مشاوره و انتقال تجربیات به ایشان برای ورود به حوزه‌‌های اقتصادی بخشی از این اهداف است که به آنها اشاره شد. نگاهی به اقدامات بسیج تجار در چند ماه اخیر نشان‌‌دهنده این است که این سازمان ماموریت جدی و جدیدی از سوی نهادهای حاکمیتی دارد. نکته مهم اینجاست که این سازمان بازدیدها و نشست‌‌هایی خارجی در کنار بخش داخلی دارد.
حمایت اتاق از بسیج؟
یکی از اعضای اتاق بازرگانی تهران و فعال بخش خصوصی در گفتوگو با «هممیهن» درباره فعالیت این سازمان در کنار بخش خصوصی می‌‌گوید: «نهادهای نظارتی برای حضور این سازمان در اتاق بازرگانی اصرار دارند و جالب است که روسای اتاق ایران و تهران نیز هیچ مخالفت و مقاومتی نداشته‌اند. شاید بهتر باشد بگویم که نمی‌‌توانند داشته باشند. حتی اتاق بازرگانی ایران از فعالیت این سازمان حمایت می‌‌کند و همواره نایب‌رئیس اتاق ایران در کنار این سازمان در جلسات متعدد حضور دارد.» این فعال بخش خصوصی که خواست نامی از او منتشر نشود، می‌‌گوید: «بسیج یک رکن در کشور است و حضور این رکن در بخش اقتصادی یعنی اتاقهای بازرگانی و خصوصی، مساله‌ای غیرعادی نیست. متاسفانه از سال96 تاکنون در اتاق بازرگانی نیز همانند سایر بخش‌‌های اقتصادی فسادهایی رخ داده است. امیدوارم حداقل حضور بسیج برای بخش بازرگانی آثار مثبتی داشته باشد و بسیاری از موانع مقابل فعالان اقتصادی برداشته شود.»
بررسی اثرگذاری بسیج تجار در تجارت
تماس‌‌های متعددی که با تعدادی از فعالان اقتصادی در اتاق بازرگانی ایران و تهران برای رسیدن به پاسخ این پرسش انجام شد، اما خروجی خاصی نداشت زیرا بسیاری از آنها دیدگاه منفی به این موضوع داشتند و مهم‌تر اینکه درباره مخالفتشان اظهارنظری نکردند. برخی از این افراد به‌شدت نگران بودند که اظهاراتشان برای آنها دردسر ایجاد کند، اما در این میان محمود نجفی، عضو اتاق بازرگانی ایران حاضر شد در این خصوص پاسخ دهد. او در این‌باره می‌‌گوید: «سفر رئیس سازمان بسیج اصناف به سوریه و روسیه، هر دو سیاسی است و اینکه در این سیاست حاکمیت تا چه میزان بتواند بازی خوبی ارائه دهد، می‌‌تواند ایران را برنده کند. در مجموع به این موضوع خوش‌بین نیستم یعنی نه به‌حضور در بازارهای تجاری سوریه، نه روسیه. روابط ایران با روسیه در 40سال اخیر کاملا سیاسی بوده و اقتصاد ما نیز در این مدت تحت پوشش یا زیرمجموعه مسائل سیاسی قرار گرفته است.» او در ادامه با بیان اینکه صادرات هزینه و زحمت زیادی دارد و اگر پایدار نباشد، هیچ فایده‌‌ای نخواهد داشت، می‌‌افزاید: «بعد از اتمام جنگ برای بازارهای کشورهای همسایه همچون ترکیه، آذربایجان و... تلاش‌‌های زیادی انجام دادم، اما این بازارها از دست رفتند زیرا پایدار نبودند. اگر دولت بتواند مسائل سیاسی در حوزه بین‌‌الملل را حل‌‌وفصل کند، می‌‌تواند اقتصاد را نیز رونق ببخشد اما اگر اقتصاد را در خدمت مسائل سیاسی قرار دهیم، به شخصه به این مسئله خوش‌بین نیستم. هرچند گروه تجار بسیج ماهیت خاص خود را دارد. درحالحاضر شرایط تولید در کشور درگیر مشکلات زیادی است؛ انتظار اینکه این تولیدات صادر شود، خواسته زیادی است.»
بسیج هم سهم می‌خواهد
اما موضوع مهم‌تر درباره فعالیت تجار بسیج در تعاملات تجاری برون‌مرزی، نگاهی است که همواره به بخش‌‌های نظامی و ورود آنها به اقتصاد وجود دارد. از آنجا که اهداف و فلسفه تشکیل بسیج در نظام مشخص است، این بیم وجود دارد که حتی در صورت حضور افراد متخصص در حوزه اقتصادی، آثار این دیدگاه مانع از موفقیت این گروه شود. نجفی در این‌باره می‌‌گوید: «بیش از 70درصد از اقتصاد ایران دولتی است و بخش عمده آن نیز به بخش نظامی واگذار شده است. بسیج در این حوزه سهمی نداشت و امروز به دنبال این است که در این حوزه همانند سایر بخش‌‌ها صاحب سهم شود.» او در بخشی از صحبت‌‌های خود در لفافه به این موضوع اشاره کرد که: «کشورهایی که همچنان وامدار ایران هستند، حاضر نیستند بازارهای اقتصادی‌شان را به ایران بدهند. همان‌گونه که دیدیم بازسازی برخی از کشورهای جنگ‌زده با همه همراهی ایران و حمایت‌‌های بی‌حدوحساب، به ما واگذار نشد.» اما در این روزها غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران، در نشست هیات نمایندگان اتاق ایران اظهارات قابل تاملی داشته است. او گفته است که «فعال اقتصادی آثار هر سیاستی را با پوست و گوشت خود حس می‌‌کند و می‌‌تواند تجارب ارزنده خود را در عرصه عمل به سیاست‌‌گذاران منتقل کند اما متاسفانه عدم اخذ نظر به‌‌موقع از بخش خصوصی و پیاده‌‌سازی آن توسط تصمیم‌سازان و مسئولان کشور، به یکی از عوامل آسیب‌‌پذیری اقتصاد کشور و تکرار آزمون‌‌وخطا منجر شده است.»
