خروج مهم‌تر از ورود است

در چند روز گذشته، شایعاتی مبنی بر دستگیری محمود خاوری منتشر شده است که نهایتا از سوی مسئولان قضایی تکذیب شد. خاوری برای عموم مردم چهره شناخته‌شده‌ای است و مدت‌ها به سوژه‌ای در طنزها و سریال‌های تلویزیونی و مجازی تبدیل شده بود. خاوری مدیرعامل بانک ملی در دوران احمدی‌نژاد بود که پس از اختلاس معروف به سه‌هزار میلیاردی از کشور متواری شد و اقامت کانادا گرفت. در واقع، همین فرار او از کشور، بیش از اصل مسئله اختلاس و رقم آن اهمیت پیدا کرد. (بگذریم که رقم سه‌هزار میلیارد تومان در زمان خود، رکوردشکنی بود و حال با افت شدید ارزش پول ملی در ۱۲ سال گذشته به رقمی معمولی و در حد اختلاس در یک شعبه کوچک شهرستانی تبدیل شده است!). اهمیت بحث خروج خاوری از کشور، آنجا بود که او قبل از آن، آزاد بود و هیچ قرار بازداشتی برای وی صادر نشد؛ درحالی‌که ظن خروج از کشور برای چنین افرادی با پرونده‌های فساد مالی بسیار بالاست و انتظار می‌رود ضابطان و دستگاه قضایی به‌سرعت نسبت به بازداشت آنان اقدام کنند. این مسئله، زمانی سوال‌برانگیزتر می‌شود که افکار عمومی می‌بینند در موضوعاتی چون اتهامات سیاسی و امنیتی علیه شناخته‌شده‌ترین فعالان سیاسی یا وکلا یا دانشجویان و... خیلی سریع قرار بازداشت صادر می‌شود و گاه مانند مورد اخیر درباره آقای تاج‌زاده، تیمی ۱۵ نفره ساعت ۱۱ شب روز تعطیل به منزل وی می‌روند و بدون اطلاع‌رسانی به خانواده و وکیل وی، بیش از دو هفته او را در بازداشت نگاه می‌دارند تا سرانجام، یک تماس تلفنی کوتاه برقرار شود. نکته دیگر در ماجرای خروج خاوری، تصویری بود که او در دوران مسئولیت به‌عنوان چهره‌ای وفادار به نظام و دارای پایبندی کامل به ارزش‌های شرعی و مذهبی از خود به نمایش گذاشته بود. این گرایش تظاهرگرایانه به دین و نظام سیاسی برای کسب منافع شخصی و اقتصادی، البته ذاتی یک نظام سیاسی ایدئولوژیک است که هرچه پیش می‌رود، بر حجم رویکردهای مناسکی و قشری آن می‌افزاید و از محتوای اصلی و اصیل آن می‌کاهد. در روندی که بنا به پیش‌بینی مرحوم آیت‌الله طالقانی، نگرانی از موی زنان بر مفاسد مالی و اقتصادی ارجحیت یافته است، ظهور پدیده‌هایی چون خاوری طبیعی است و هرچه پیش می‌رویم، باید شاهد پدیده‌هایی بیشتر و در مناصبی بسیار حساس‌تر از ریاست بانک ملی باشیم. چنان که در سال‌های اخیر، شاهد نمونه‌هایی از آن، بوده‌ایم. اما سومین نکته، پرسش‌ها و ابهاماتی است که درباره نحوه خروج خاوری از کشور و حمایت‌ها و پشتیبانی‌های احتمالی از او وجود داشته است. این ابهام، با طولانی شدن دوران حضور وی در خارج از کشور تشدید شده است. این ابهام جدی، این روزها که شایعه ورود خاوری به کشور دوباره بالا گرفته و البته، تکذیب شده، دوباره مجال طرح یافته است. درباره این ابهامات، باید گفت که خروج خاوری از کشور، بسیار مهمتر از ورود احتمالی او در آینده است؛ چراکه در هر دادگاهی، او نخست با این پرسش مواجه خواهد شد که چطور و با حمایت چه جریاناتی از کشور خارج شدید؟ پاسخ این پرسش، می‌تواند گشاینده قفل اصلی بسیاری از ماجراها باشد...