وجه مشترک چالش‌های ایران
روزنامه هم‌میهن ، منتشر کننده آخرین و بروزترین اخبار داخلی و خارجی.
ایران امروز با چالش‌های فراوانی مواجه است. شاید بتوان گفت که همه حوزه‌های اصلی یعنی سیاست خارجی، داخلی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دچار چالش هستند. این چالش‌ها اگرچه در حوزه‌های گوناگون به صورت‌های متفاوت بروز پیدا می‌کنند، ولی یک وجه مشترک دارند؛ اینکه در هیچ‌کدام از این حوزه‌ها نه گفت‌وگویی عمومی شکل می‌گیرد و نه برای حل آنها تبادل‌نظری می‌شود. گویی افراد معدودی تصمیم می‌گیرند و اجرا می‌کنند و دیگران و کارشناسان نیز هر چه می‌خواهند بگویند، اهمیتی برای آنان ندارد. اثرات این رفتارها در هر کدام از این حوزه‌ها به لحاظ زمانی گوناگون ظاهر می‌شود، برخی دیرتر و برخی زودتر. برای نمونه سیاست‌های اجتماعی و نادیده گرفتن نسل جدید ده یا بیست سال بعد آثار ویرانگر خود را نشان می‌دهد، چون در ابتدا قدرت واکنش نشان دادن ندارند. در سیاست داخلی چند سالی طول می‌کشد که عوارض آنها را ببینیم ولی در اقتصاد و سیاست خارجی چنین نیست. هزینه‌های آنها به سرعت برجسته و دیده خواهد شد. به این دلیل روشن که طرف مقابل این سیاست‌ها متوجه هستند و قدرت واکنش هم دارند. اگر اعتراضات امروز حکومت را به نادرستی سیاست‌های اجتماعی و سیاسی دو دهه پیش رهنمون می‌کند، عوارض واکنش جهانی به مواضع ایران درباره جنگ اوکراین را با فاصله کمتر از چند ماه مشاهده می‌کنیم.
برای نمونه ادعای فروش پهپادهای ایرانی به روسیه و استفاده آنها علیه اوکراین از این جمله است. اجازه دهید قدری دقیق صحبت شود. اطلاع‌رسانی این ماجرا تاکنون بسیار ضعیف و متناقض بوده است. همچون همه اطلاع‌رسانی‌های دیگر دولت. از سوی دیگر حکومت هم علاقه‌ای به درگیر شدن در این بازی ندارد و دوست دارد زودتر جمع شود، زیرا هزینه‌ها زیاد است. پس چرا به این روز رسیده‌ایم؟ فقط به این علت که تصمیم‌گیری در این مورد یا موارد مشابه بدون نظر نخبگان و کارشناسان سیاست خارجی و حقوق بین‌الملل در این حوزه صورت گرفته است. اینکه ایران بخواهد از روسیه در جنگ با اوکراین حمایت کند مشکل اصلی ما نیست. مشکل آنجاست که متوجه تبعات این حمایت‌ها نیستند. به این دلیل که از ظرفیت بزرگ کارشناسان روابط خارجی استفاده نمی‌کنند. در نتیجه وارد میدانی می‌شوند که تماما مین‌گذاری شده است و قادر به حرکت نیستند.
«حکمرانی خوب» هم به موقع تصمیم می‌گیرد و هم تصمیم درستی می‌گیرد و از این دو مهمتر اینکه آمادگی دارد که اگر تصمیماش نادرست بود به سرعت آن را اصلاح کند. این دولت از هر سه نظر مغایر با یک حکمرانی خوب عمل کرده است، این ویژگی به‌ویژه در سیاست خارجی کشور مشهودتر است.
متاسفانه هم در ماجرای برجام مرتکب خطایی اساسی شدند و هم در موضوع اوکراین. اگر رفتار غرب در اوکراین اشکال داشت که داشت، ولی قرار نبود ایران وارد این ماجرا شود. از همان اولین تماس تلفنی رئیسی گرفته تاکنون که مسئله پهپادها مطرح شده است، شاهد مواضع متناقض هستیم. این دعوای میان دو بخش از تمدن غربی است که ریشه تاریخی هم دارد. دلیلی ندارد که ایران وارد بازی آنان شود. فقط تعدادی افراد متوهم هستند که گمان دارند با صادرات تجهیزات نظامی ما قدرتمند می‌شویم و همه حساب کار خود را خواهند کرد. مگر روسیه با آن امکاناتش که لرزه بر اندام هر دشمنی می‌اندازد، در تحقق اهدافش موفق شد؟ سرنوشت ایالات متحده در افغانستان و عراق چه بود که سرنوشت سایر طرف‌های جنگ در نقاط دیگر چه باشد؟
ما باید ابتدا به درون خود نگاه کنیم. نگاه به ایران به این صورت که ابتدا به خارج نگاه کنیم، سپس از آن منظر ایران را رصد و تحلیل کنیم اشتباه است. راه‌حل ایران فراهم کردن امکان طرح مشکلات در عرصه عمومی و با مشارکت همه نیروها و کوشش برای پیدا کردن راهی برای خروج کشور از آن، از جمله در حوزه روابط خارجی است. پیش از هر اقدامی باید وجه مشترک همه چالش‌های ایران را تغییر داد و اصلاح کرد.
