طرحی نو باید

آقای محمدرضا باهنر از سیاستمداران قدیمی اصولگرایان با طرح نکاتی در فضای عمومی می‌کوشند از سوی این گروه از اصولگرایان، رویکرد سازنده‌ای را در برابر وضعیت جاری کشور مطرح کنند، که چنین کاری پسندیده است؛ هرچند تحلیل ایشان را ناقص تصور کنیم. ولی ازآنجاکه بیان این امور در حوزه عمومی و نقد آنها امری ضروری و سازنده است، از آن استقبال باید کرد. او در این گفت‌وگو نکات گوناگونی را طرح می‌کند؛ ازجمله معتقد است که؛ «شکستن رکورد مشارکت اندک در انتخابات ریاست‌جمهوری پیام کاهش سرمایه اجتماعی حکومت را به نظام بین‌الملل داد... من یادم نمی‌آید که بعد از انقلاب چنین انسجامی علیه ما در نظام بین‌الملل به‌وجود آمده باشد.»
با ارجاع به بخش‌های دیگر از گفت‌وگوی ایشان شاید منظورشان این است که در انتخابات سال آینده گشایشی صورت گیرد و دوباره به نظام انتخاباتی و رقابتی اصلاح‌طلب و اصولگرا برگردیم و از این وضعیت بحرانی خارج شویم. ولی به‌نظر می‌رسد که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. حتی اگر نگاه رسمی به پیش از انتخابات ۱۴۰۰ و ۱۳۹۸ برگردد، باز هم انتخابات رونقی نخواهد گرفت. به این دلیل ساده که اگر ایشان به اطرافیان و نزدیکان و فرزندان حتی اصولگرایان هم نگاه کنند، احتمالاً بسیاری را خواهند دید که نه‌فقط از اصولگرایان که از اصلاح‌طلبان و سایر مجموعه‌ها هم عبور کرده‌اند و پدیده‌ای به نام انتخابات در چارچوب موجود را سالبه به انتفای موضوع می‌دانند. به این دلیل که تحولاتی رخ داده که امکان اثربخشی انتخابات را از ذهن‌ها زدوده است. در حقیقت، نیامدن مردم در دو انتخابات قبلی ربط چندانی به رد و تائید صلاحیت‌ها نداشت. موضع مردم عدم شرکت بود. این عدم شرکت هم مبتنی بر تجربه‌هایی بود که از انتخابات گذشته و سپس اتفاقات سال‌های ۹۶ تا ۹۸ داشتند. بخش قابل‌توجهی از مردم متوجه شدند هنگامی که در برابر این اندازه از اتفاقات نه‌تنها کوچک‌ترین تغییر و اصلاح سیاستی داده نمی‌شود، سهل است که مسیر معکوس را می‌روند پس انتخابات هم هیچ تغییری ایجاد نخواهد کرد و از این‌رو آگاهانه آن را فراموش کردند. آیا اینها به آن معنی است که انتخابات به پایان رسیده است؟ با اطمینان باید گفت که انتخابات مدت‌هاست که آغاز شده؛ ولی این جریان در بیرون صندوق رأی و ساختار سیاسی در حال انجام است. وظیفه ساختار سیاسی انتقال آن به داخل صندوق است و برای این کار باید اقدامات مهمی پیش از انتخابات انجام دهد تا صندوق رأی را معنادار کند و به جایگاه خود برگرداند. در غیر این‌صورت، هیچ‌گاه شاهد انتخاباتی حتی در اندازه‌های انتخابات ۱۳۹۸ و ۱۴۰۰ هم نخواهید بود.

مسئله این است که افراد و احزاب معتبر پس از این، در انتخابات نامزد و حاضر نخواهند شد؛ به این علت ساده که مردم آنان را نادیده خواهند گرفت و پاسخی به آنان نمی‌دهند. تحلیل ماجرای امروز ایران در قالب رقابت محدود اصلاح‌طلب و اصولگرا نادرست و انحرافی است. به قول معروف، آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت. باید طرحی نو در انداخت. با پیش‌فرض‌های گذشته که شاید برای زمان خود مناسب بودند و جواب می‌دادند، نمی‌توان برای امروز راهکار داد. راه‌حل اصلی، رجوع به همین مردم است. کافی است اجازه داده شود که چندین پژوهش و نظرسنجی از مردم انجام شود و ایده و ذهنیت و پیشنهادهای آنان به‌دست آید. در غیر این‌صورت، همه آنچه گفته می‌شود، انتزاعی و غیرواقعی است که فقط وقت را تلف می‌کند، وقتی که به قول امام‌علی‌(ع)، فرصت‌ها چون ابر در حال عبور و از دست رفتن است.