سیاستمداری قوی، در منطقهای ضعیف
انتخابات یکشنبه گذشته ترکیه گرچه پایان نیافت و دور دوم آن دو هفته دیگر برگزار میشود و با توجه به نزدیکی آرا، احتمال پیروزی هر دو رقیب متصور است، ولی تا همین جا
انتخابات یکشنبه گذشته ترکیه گرچه پایان نیافت و دور دوم آن دو هفته دیگر برگزار میشود و با توجه به نزدیکی آرا، احتمال پیروزی هر دو رقیب متصور است، ولی تا همین جا نیز اتفاق بسیار مهمی بود که رخ داد. این انتخابات نشانه مثبتی از منطقهای است که سراسر بحرانی است. هرچند ترکیه خود را جزو خاورمیانه نمیداند، ولی در عمل همجواری آن با عراق و سوابق امپراطوری عثمانی در خاورمیانه و نزدیکیهای دینی و حضور منطقهای در سوریه، کموبیش آن را جزو این منطقه قرار میدهد. این انتخابات در درجه اول قدرت سیاسی نظام ترکیه را نشان داد که جناحهای سیاسی گوناگون قادرند که بهجای ستیز از خلال صندوق با یکدیگر رقابت کنند. این مهمترین دستاورد حکومت است، بهویژه پس از کودتایی که در سال 1395 از سوی بخشی از ارتش ترکیه علیه اردوغان رخ داد و میرفت که ترکیه را دوباره وارد دوران کودتاهای فاجعهبار چند دهه پیش نماید.
چرا ترکیه وارد این فرآیند رقابتی شده است؟ مسئله از نظر تجربی تا حدی قابل فهم است زیرا کشوری که به درآمدهای سرانه بالای 10 هزار دلار برسد البته نه از طریق نفت و منابع زیرزمینی بلکه از طریق تولید و ارتباطات موثری با جهان خارج به چنین سطحی از اقتصاد برسد، با ساختاری اقتصادی و اجتماعی مواجه میشود که آن را به سوی دموکراسی سوق میدهد و هزینه نقض دموکراسی را برای جامعه سنگین میکند. این انتخابات نشان میدهد که یکدستی حکومتها سراب است. خواهید دید که افغانستان در شرق ما با حضور یکدست طالبان در تمامی مراکز قدرت هیچگاه پیشرفت موثری نخواهد کرد ولی جامعهای بهظاهر دوقطبی و 50-50 در غرب ایران میتواند با حفظ احترام به حقوق عمومی و حاکمیت مردم، در مسیر توسعه و پیشرفت قرار گیرد و دست به دست شدن دولتها نیز خللی در این راه ایجاد نکند.
نکته بسیار مهمتر این است که این انتخابات بازنده ندارد، همه برنده هستند، برخی کمتر، برخی بیشتر. مثل مسابقات ورزشی که اگر خوب برگزار شود، هر دو تیم، سهمی از جوایز را میگیرند، تماشاگران هم لذت میبرند و البته برنده نهایی سهم بیشتری خواهد داشت. بازنده نیز امید خود را برای دور بعد حفظ میکند تا بتواند برنده شود. بنابراین برنده واقعی کلیت حکومت و ساختار سیاسی ترکیه است و این موجب اعتماد و عزت نفس مردم ترکیه نزد جهانیان خواهد شد.
رقابت سیاسی بازی دوسر برد است و جنگ نیز در بهترین حالت یک طرف همه بازی را میبرد و دیگری همه را میبازد و البته در بدترین حالت هر دو بازنده هستند. دموکراسی حتما عوارضی دارد، ولی بهعنوان یکی از مؤلفههای قدرت ملی از قدرت اقتصادی و نظامی هر کشوری نقش بیشتری در قدرت و امنیت ملی دارد. عدم حذف رقبا از طریق بازیهای قانونی و استدلالهای خندهدار در توجیه این حذف، برگزاری انتخابات بیطرفانه و بیحاشیه و آمادگی برای پذیرش شکست و کناررفتن و آماده شدن برای آمدن دوباره، نقطه قوت اردوغان است که او را به سیاستمداری بلامنازع و قوی در منطقهای ضعیف تبدیل کرده است. این انتخابات حتی اگر با شکست اردوغان همراه شود، موجب تقویت اسلامگرایان در ترکیه خواهد شد، زیرا میتوانند افتخار کنند که طی دو دهه کشور را به شکل باورنکردنی توسعه دادند و با انتخابات میلیمتری هم قدرت را واگذار کردند. میروند که دوباره بیایند.