سیاست به مثابه نمایش

درباره استیضاح وزیر صمت که رای نیاورد

صحنه استیضاح وزیر صنعت و معدن و تجارت یا همان «صمت» در مجلس را می‌توان تاریخی دانست، زیرا با دیدن آن آیندگان به مردمی که این روزها معترض هستند حق خواهند داد که چرا وارد سیاست رسمی نشده‌اند. زیرا هنگامی که چنین سطحی از سیاست را در کشور شاهد هستند، چه راهی جز اعتراض نجیبانه باقی می‌ماند.

ابتدا تأکید شود، برای کسی که تحلیل مشخصی از این دولت و مجلس دارد، فرقی نمی‌کند که استیضاح رای بیاورد یا نیاورد. چون خروجی‌های این مجموعه از نظر توانایی‌های حرفه‌ای فرق چندانی با یکدیگر ندارند. پس علی‌السویه است که چه کسی وزیر شود. این مجلس هم منطقا قادر نیست فردی را قوی‌تر از متوسط خود انتخاب کند و احتمالا وزیر فعلی صمت هم در همین اندازه و بیشتر هست. با این حال اگر بخواهیم صحنه‌گردانی کنیم باید به شکلی انجام شود که باورپذیر باشد. نمی‌توان به گونه‌ای رفتار کرد که یکسره نمایش تلقی شود.

موافقان استیضاح وزیر صمت در سخنانی حماسی و تند، انتقادات دقیقی را علیه وزیر مطرح کردند. از به‌کارگیری خاص حدود ۷۰ نفر نیروی تازه‌نفس گرفته که بنا به ادعای نماینده مخالف وزیر، از بیرون به وزارتخانه تزریق شده‌اند؛ تا توزیع مناصب مدیریتی میان جناح‌های قدرت، که منتقدان وزیر آن را فراتر از انتصابات حرفه‌ای دانسته‌اند گویی که هر خودروسازی به تیول گروهی خاص درآمده است. همچنین مسئله خودرو که در دوره این دولت همزمان دچار کاهش کیفیت و افزایش شدید قیمت شده است، و از همه جالب‌تر بی‌ثباتی سیاستگذاری در خودرو است که کلکسیونی از تخلفات و ناکارآمدی‌های این وزارتخانه را به تصویر می‌کشد. مشابه این انتقادات در حوزه‌های دیگر این وزارتخانه نیز مطرح شده است.

از سوی دیگر جواب‌های آقای وزیر نیز چندان مسئولانه نیست، زیرا عموما یا جواب داده نشده یا با ارجاع به گذشته از خود رفع کرده‌اند و این هر چه باشد مسئولیت‌پذیری نیست چون پیش از آمدن در دولت ادعاهایی داشتند و بیشترین فشار را به دولت پیش در موضوع خودرو آوردند، حالا چگونه است که همه آن وعده‌ها فراموش شده و تمام تقصیرات به عهده گذشته افتاده است؟ این کاری است که همه دولتی‌ها برای توجیه ناکارآمدی خود انجام می‌دهند و البته شنیده نمی‌شود.

نتیجه استیضاح چه شد؟ مجلسی که ماه‌هاست می‌خواهد عرض‌اندامی کند و به قول معروف وزرا را به خط نموده و پاسخگو کند، یک‌باره کم آورد و با ۱۸۲ رای در برابر ۸۴ رای استیضاح آقای وزیر رای نیاورد. گویی که هیچ منطقی نه به اصل استیضاح حاکم است و نه به گفت‌وگوهای طرفین و نه به رای دادن. منطقی که بر همه اینها حاکم است فراتر از عللی است که در ظاهر بیان می‌شود یا انتظار می‌رود که به آنها توجه شود.

این وضعیت «سیاست» در ایران امروز است. در خیابان به گونه‌ای در تقابل با معترضان هستند و در مجلس یا مهمترین رکن رسمی، سیاست به صورت نمایشی در جریان است. سیاست مبتنی بر مفاهمه و گفت‌وگوی آزاد فعلا غایب است. نتیجه این وضع پیشاپیش روشن است.